Филологий науко доктор, профессор Раисия Алексеевна Кудрявцева 5 апрельыште 60 ияш лӱмгечыжым палемден. Тудо шкеж нерген шуко каласкалаш ок йӧрате. Мутланымына годымат «Шке пашам шып ыштем, моктанаш ом тырше» мане. Чынжымак тудо тыгай. МарГУ-што тунеммем годымак Раисия Алексеевнан шуко палымыжлан ӧрам да порын кӧранем ыле. Тудын занятийым эплын, вурседылде, радам дене умылтарен, шыргыжалын эртарымыжым тачат шарнем.
Р.Кудрявцева Медведево район Шеклянур ялыште шочын. Руэм кыдалаш школым «шӧртньӧ» медаль дене тунем пытарен да Н.Крупская лӱмеш Марий пединститутыш, историй да филологий факультетын союзный (автономный) республик-влаклан руш йылме да литератур пӧлкашкыже, тунемаш пурен.
Вузышто «визытанлан» гына тунемын, педагог-влакым пагален, мер пашашкат чулымын ушнен. Икмыняр ий почела факультетын комсомол бюро членже лийын, тунемме секторлан вуйын шоген. Поснак руш, йот элысе, марий литератур предметлам йӧратен. Студентше годым икымше шанче пашажым Р.Кудрявцева ХХ курымысо руш литературым кумдан палыме руш педагог, доцент М.Лебедева дене возен. Мария Николаевна пашаштыже марий сылнымутлан кугу верым ойырен, кызытсе марий писатель-влак нерген статьялам серен, марий литературым шымлыше марий интеллигенцийым ямлылымаште тыршен. Раисия Алексеевнан докторлык диссертацийжат студент годым М.Лебедева дене пырля эртарыме шымлымашыж дене кылдалтын. А марий ойлымаш нерген 2008 ийысе монографийжым Р.Кудрявцева лачак туныктышыжо Мария Лебедевалан пӧлеклен.
Институтым отличий дене тунем пытарымек, Р.Кудрявцева Медведево район Кӱшнур школыш пашам ышташ каен. Руш йылме ден сылнымутым, немыч йылмым туныктен, вожатый лийын. Варажым Марий пединститутын руш да йот элысе литератур кафедрышкыже ӱжыныт, вузыш ассистентлан пашам ышташ толын, вара кугурак туныктышо лийын. Тиде жапыште у тунемме курслан лекций ден практике занятий-влакым ямдылен, методике пособийым ыштымаште тыршен.
Раисия Алексеевна ик верыште шоген огыл, вузын преподавательже семын шуаралтын. Тудо Москвасе Н.Крупская лӱмеш областной педагогике институтышто совет литератур кафедр пелен аспирантурышто очно тунемын. Вуйлатышыже филологий науко доктор, профессор Михаил Минокин лийын. 1987 ийыште Р.Кудрявцева «60-80-ше ийласе советский историко-военный роман (Д.Гусаров, С.Дангулов, И.Стаднюк)» кандидатлык диссертацийжым сайын арален. Самырык кандидат шочмо институтшын руш да йот элысе литератур кафедрышкыже пӧртылын, шанче да педагог пашажым шуен. Доцент марте кушкын. Чулым преподавательым историй да филологий факультетын деканжын алмаштышыжлан шогалтеныт. Тыштат тудо пашам тыршен ыштен.
Раисия Кудрявцева тиде жапыштак филологий шанче кандидат, профессор Ф.Гордеевын марий йылме да литератур кафедр пелен ыштыме «Марий школ» лабораторийже дене чак кылым кучен. 11-ше класслан кызытсе марий литератур кок ужашан тунемме хрестоматийым ямдылен.
Икмыняр жап гыч Марий Элын Образований да воспитаний министерствыже, Раисия Алексеевнан сай организатор улмыжым да марий калык образований верч тыршымыжым шотыш налын, тудым Образованийыште национальный проблеме-влак институтын марий филиалжым вуйлаташ ӱжын. Шанчызе кӱчык жапыште филиалын правовой негызшым пеҥгыдемден, тӱҥ учреждений дене пеҥгыде кылым ыштен, кадр йодышым шотыш конден. Тыге институтын филиалже шочмо йылме дене туныктышо-влаклан шанче-методике материалым ямдылыме рӱдерыш савырнен.
1994 ийыште филиал «Марий школ» дене пырля «Марий краеведений: тудым школышто кучылтмо опыт ден ончыкылыкшо» икымше шанче-практике конференцийым эртареныт. Ончыкыжым конференций йӱлашке пурен шуын, регион кокласе, а варажым всероссийский кӱкшытан лийын. А филиалыште пашам ыштымыж годым Раисия Алексеевна кызытсе марий йылме хрестоматийым курыкмарла, «11-ше классыште марий литератур: прозо, поэзий» методике пособийым ямдылен.
1999 ийыште шанчыеҥым Марий образований институтын ректоржылан шогалтеныт. Тудын вуйлатыме жапыште институт тӱрлӧ федеральный экспериментышке ушнен. Нуно ЕГЭ-м илышыш шыҥдарыме, профильный образований, республикысе образованийым вияҥдыме программым ямдылыме дене кылдалтыныт. 2010-2011 ийлаште (тунам Р.Кудрявцева МарГу-што пашам ыштен) аспиранткыже М.Рябинина дене литературоведений дене марий термин мутерым ямдылен.
Уым кычалмаш, вияҥмаш Р.Кудрявцевам умбакыже тунемаш таратен. Тыге тудо И.Ульянов лӱмеш Чуваш кугыжаныш университетын докторантурышкыжо тунемаш пурен. Шанчызе «Марий ойлымашын генезис ден динамикыже Юл кундемыште илыше калык-влакын литератур контекстыштышт» диссертацийым возен да тудым 2009 ийыште сайын арален. Раисия Алексеевна – марий литературоведений дене икымше филологий науко доктор.
2010 ийыште тудлан МарГУ-н Финн-угроведений инситутшым вуйлаташ ӱшаненыт. Тыгодым преподаватель семынат пашам ышта, лекцийым лудеш, марий да таҥастарыме литературоведений дене шымлымашым эртара, тӱнямбал, всероссийский конференцийлаште докладым лудеш, студент-влакым шымлымаш пашашке уша. Раисия Алексеевна «Финн-угор тӱня», «Марий кугыжаныш университетын вестникше» да моло шанче журналын редколлегий членже.
Марий ойлымаш нерген шымлымашым кок монографийыштыже иктешлен: «ХХ курымысо марий ойлымаш (жанрын историй ден поэтикыже)», «Марий ойлымашын генезис ден динамикыже Юл кундемыште илыше калык-влакын литератур контекстыштышт». Кокымшо пашаже 2012 ий сентябрьыште эртыше «Университетысе книга-2012» российысе конкурсышто «Филологий науко дене эн сай книга» номинацийыште грамот дене палемдалтын.
Р.Кудрявцева Финн-угор университет-влак ассоциацийын пашашкыжат чулымын ушна. Кызыт тудым Юл кундемын ик эн палыме да пагалыме литературоведше семын палемдаш лиеш.
Ме редакций лӱм дене Раисия Алексеевнам лӱмгечыж дене алал кумылын саламлена! Тазалыкым, пиалым, кужу ӱмырым, пашаштыже тӱвыргӧ лектышым тыланена!
Л.ШАБДАРОВА.
