ТАЗАЛЫК

Лишыл жапыште огыл гын, илен-толын…

Волжский районысо Пызырьгуп ял Памар-Сотнур-Корамас кугорно деч тораште огыл верланен гынат, Шарача гыч миен шумешке, чылт сырен пытет: ончыч лакылан асфальт корно дене гылде-голдо, гылде-гӱлд кудалат, вара – тылечат лакылан пасу корно дене кукшо игечыште нугыдо пуракым тӱргыктен, а йӱраныште лавырам шыжыктен але тушко пижын-пижын…

– Тыге илена шол… – «Марий Эл» газет редакций гыч улмем пален налмек, уремыште вашлийме ӱдырамаш кумылын мутланаш тӱҥале. – Мемнан деке Волжск ола гыч автобус кечеш кум гана кудалыштеш, но Рустам Хайруллинын кресаньык (фермер) озанлыкше марте гына. Молан? Тыште корно пыта! Ужда вет, могай шотдымо! Школ автобусат ял марте толын огеш керт, сандене Шарачаште верланыше йочасадыш ма школыш коштшо икшыве-влак ферме марте йолын лектыт, шыже-шошо лавыраште моткоч орланат. А Пызырьгупым изи да пытен толшо ял манаш огеш лий! Теве пытартыш жапыште гына кок самырык еш у пӧртыш илаш пурыш. Йоча-шамычат шочыт. Ончычсо верысе депутат Алевтина Иванован тыршымыж дене арален кодымо йочасадат эше пашам ышта. Школат ыле да тудым Шарачашке кусарышт. Кӱлешан сатум налаш кевытна уло, тазалыкым тергыкташ, уколым монь ыштыкташ – медпункт, тӱвыра пӧртын пашаеҥже-влакат калыкым пеш куандарен моштат. Самырык-шамыч тӱҥ шотышто Волжскышто, Зелёный Долышто да Казаньыште пашам ыштат, икмынярже – верысе фермер озанлыкыште… Ялыштына илаш лиеш! Но корно – таче кечылан эн  тургыжландарыше йодыш.  

Корно гына огыл. Амалкалче Р.Хайруллинын озанлыкшым, нарынче да йошкар кермыч дене оптымо кевытым шотыш налаш огыл гын, тыште тӱвыра пӧртат, фельдшер-акушер пунктат, йочасадат (ончычсо школ) Совет Ушем годсо улыт.

Мутем ялысе ФАП нерген лиеш. Тудо пу пече кӧргыштӧ, тӱжвач ончалмаште тыглай пӧртыштӧ (снимкыште) верланен. Уремысе кумдыкым чаткан солымо, тӱрлӧ кушкыл дене сӧрастарыме.  Изи пӧртӧнчыч ныл кыдежан кугужак огыл волгыдо пӧртыш логальым. Изиэм годым, а тидыже иктаж нылле ий ончыч лийын, авамын лач тыгаяк медпунктыш кондымыжым, фельдшерын порын шыргыжалын вашлиймыжым шарналтышым: палыме эм пуш, палыме шижмаш, палыме кыдеж-влак… Шинчамлан омса воктенак шогышо ондакысе виса перныш. У-у-уй, тыгайжым ынде шукертак ужалтын огыл ыле!

– Электрон дене таҥастарымаште тудо айдемын нелытшым эн тӧр виса, шонем, –  «тошто гынат, эше пеш пайдале да тидланжат тау» маншыла шыргыжале ФАП-ым вуйлатыше Алевтина Иванова (снимкыште). – Мемнан, шкат ужыда, шуко мо ондакысе да шуко мо уке: компьютер, медицине иструментым стерилизоватлыме аппаратур, электрон виса, эсогыл холодильник… Но садак илена, садак пашам ыштена да моло деч нимынярат удан огыл. Мутлан, холодильник уке гын, термосумка уло! Теве грипп дене черланыме деч «Совигрипп» вакциным кондышым. Тудын ик дозыжымат ом локтыл, пациент-влаклан тачак ыштен пытарем… Пашам ышташ кумыл лийже, а йӧн эре лектеш.

…Школышто шинчымашым погымыж годым Шӱргыял ӱдыр Алевтина тӱҥалтыш класслам туныктышо лияш шонен. Но аваже, «медиклан кай, вара шокшо да ару пӧлемыште ош халат дене веле шинчылтат» манын, кумылжым йӧршын вес аланыш савыралын. Тыге тудо Йошкар-Оласе медицине училищыште фельдшерлан тунем лектын да шочмо кундемышкыже специалист лийын пӧртылын.

– Шушаш ийын 1апрельыште Пызырьгуп ФАП-ыште пашам ышташ тӱҥалмемлан 35 ий лиеш. Льготан пенсионер улам. Фельдшерын профессийжым ойырен налмемлан ом ӧкынӧ: мыланем калыкын тазалыкшым эскераш, черле-влакым эмлаш моткоч келша. Телефон дене йыҥгыртен, окнашке толын, трукышто черланышылан але азапыш логалшылан полшаш йодыт гын, йӱдымат кынел куржам. Но пытартыш жапыште кагаз паша чот ешаралтын. Тудо шуко жапым налеш. Ондак тӱрлӧ осал чер дене черланыме деч профилактике шотан пашам шуктенна гын, кызыт ситыдымашым, поснак шӱм-вӱргорно да онкологий черым, тӱҥалтыш йыжыҥыште рашемдена. Тидым лӱмын ямдылыме анкете полшымо дене ыштена. Тудым участкыштем шотлалтше 40 да тылеч кугурак ийготан кажне еҥлан возыктышаш да рӱдӧ больницыш колтышаш улам. Адакше ФАП-ыште вӱд уке! Тудым колонко гыч кечеш ала-мыняр гана кондаш логалеш. Уборщикшат шкеак улам: ФАП кӧргым мушмо деч посна кеҥежым йырым-йырысе кумдыкым шотышто кучаш, телым лумым куаш перна… Мый паша деч ом лӱд, но авамын мутшо чылт чынышкыжак ыш лек аман, – воштылеш Алевтина Аркадьевна.

 Тиде фельдшер Пызырьгуп да Ватынъер яллаште илыше 419 еҥын тазалыкшым эскера. Моло кундемысе семын тыштат шӱм-вӱргорно чер вуйым нӧлта. Алевтина Аркадьевна тиде ситыдымашым айдемын шагал тарванылмыже да шуко кочмыж дене умылтара.

– Кызыт шукынжо вольыкымат ынешт кучо, сад-пакчамат ынешт тӱзате… Пушкыдо диваныште але креслыште телевизорым гына ончен шинчынешт, – манеш медик. – Черым чактарыме тӱрлӧ  йӧн, таза илыш-йӱлан пайдалыкше нерген калыклан эсогыл кевытыште каласкалаш тыршем.

А.Иванова пытартыш кок созыв верысе депутат лийын. Икмыняр еҥын мутшо почеш, шкенжым пеш чолга мер пашаеҥ семын ончыктен, поснак Пызырьгуп йочасадым арален кодымо шотышто.

– Тиде йочасадыш шке жапыштыже кум икшывем коштын, кызыт кок уныкам коштыктат. Да, тудым петырыкташ жал ыле… Адакше изи чукай-влакым Шарача йочасадыш шупшкедаш йӧнанжак огыл… Но тыште мыйын гына надырем палемдаш шотлан ок тол. Калык дене иквереш погынен кутыралтышна да Россий Президентын сайтышкыже, йочасадым арален кодаш полшаш йодын, серышым возен колтышна. Тушечын вашмут тольо: «Йочасадым кодаш». Кызыт тушко латик йоча коштеш, а Шарачашке кусараш огыт каласе гын, тиде чот колышкат погына ыле, – рашемдыш Алевтина Аркадьевна. – Южгунам жап шуэш, да йочасадым садак петырат манын шоналтем… Но мый эре сайлан ӱшанем. Сандене ФАП-ымат лишыл жапыште огыл гын, илен-толын, садак уэмдат манын шонем. Арам мо тазалыкым аралыме системылан, калыкын таза илышыжым кужемдымылан, первичный медицине полышым сайын пуымылан, фельдшер-акушер пункт-влакым уэмдымылан кучем велым тыгай кугу тӱткыш ойыралтеш?

Фельдшерын ойжо дене тӱрыснек келшем. Да ялыште Алевтина Иванова гай чолга, ончыко ужын моштышо еҥ-влак илат гын, эрласе кече деч лӱдшаш уке шонем.

М.ИВАНОВА

Авторын фотожо

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий