КУЛЬТУР ДА ИСКУССТВО

Лий тый каргыме, сар!

Кугу Отечественный сарыште сеҥымылан 75 ий да Марий Элын 100 ияш лӱмгечыжлан пӧлеклалтше «Шочмо мландын кугу вийже» калык усталык фестивальыште рушарнян Козьмодемьянск оласе ден Морко районысо коллектив-влак мастарлыкым ончыктеныт.

«Тукым гыч тукымыш ила сеҥымаш»

Козьмодемьянск ола да Курыкмарий район гыч Кугу Отечественый сарыш 16 тӱжемат пеле еҥ каен. Нунын кокла гыч пелыже наре мӧҥгышкыжӧ пӧртылын огыл. Сарын шере-кочыжо, тусо жапыште тылыште пашам ыштыме да моло нерген кызыт 165 еҥ каласкален кертеш.

Сарыште сеҥымылан тений  — 75 ий. Тидлан ятыр жап эртен гынат, кугезе тукымын сӧй мландыште лӱддымын, чолган кредалмыштым ме, самырык тукым нигунам мондышаш огынал. Тидым чылан шарнышаш да мыланна тыныс илышым пӧлеклымыштлан коча-коваланна тауштен илышаш, ӱмыр мучкына шарнышаш веле огыл, а тукым гыч тукымыш шучко сар нерген каласкалышаш улына. Арам огыл Козьмодемьянскысе усталык коллектив-влак концерт программыштым «Тукым гыч тукымыш ила сеҥымаш» манын лӱмденыт. Сценарийым «Мы из будущего» кино гайым чоҥеныт.

Теве сценыште школышто тунемше ӱдыр-рвезе-влак («Семья+» театр студий) сар, Сеҥымаш кече нерген мутланат,  ӱчашат: иктышт сар нерген ынештат пале, кугезе тукымын илаш-колаш кредалмыж нерген куштылгын ойлат, пуйто нуно кредалыныт да тидым шарнаш кӱлешанлан огыт шотло, а весышт – мӧҥгешла: шарнаш да тидын дене кугешнаш да сарын ветеранже-влаклан полшаш кӱлмым ушештарат. Но кенета  самырык еҥ-влак сар пагытыш «куснат». Йырваш – тӱтыра коеш, шикш кӱшкӧ кӱза, немыч тӱшка керылт пурымо дене ломыжыш савырныше ола ден ял-влак… ойгыш логалше-влак тургыжланеныт, шортыныт да шучко пагытым карген вурсеныт. Тиде сӱретым «Мой старый дед», «Война», «Саночки» муро-влак, «Колокола» куштымаш гоч шижын кертна.

Шучко сарыште мыняр еҥын ӱмыржӧ лугыч лийын, а мыняр изи йоча тушман кидыш, концлагерьыш логалын!? Кузе нуным немыч кашак индырен, илышнек мланде йымаке  урен. Ирина Якимычеван «Поздним вечером» почеламутым скрипке сем почеш лудмыж дене да экранысе сӱрет шинчавӱдым кӧргӧ гыч «удыренак луктыч».

Сар нигӧм чаманен огыл. Тушко тушман ваштареш кредалаш вийвал пӧръеҥ ден вуеш шушо рвезе-влакат каеныт. Сӧй пасушто илаш-колаш кредалше-влаклан кеч-мыняр йӧсӧ лийын гынат, ойгыштым муро дене «шулыктареныт». «Смуглянка», «Плачет белая берёза» лач тудо жаплан келшен толшо улыт. Но сарыште лийше-влакым ме нигунам мондышаш огынал, нунын подвигыштым шарнен илышаш улына, вет тудо куштылгын пуалтын огыл. Тидымак Ирина Лохмачёва «Ты помни» мурыж гоч чылалан эше ик гана ушештарыш.   

Сеҥымаш уло тӱнялан куаным конден да ты мут муро гай тудо йоҥген. Тыныс илыш, канде кава тек эреак мемнам куандарат, тек кайык-влакат, шочмо кундемыштым моктен, сылне семым луктыт. «Вальс Победы», «Летите, голуби, летите», «Этот большой мир» муро-влак лач сеҥымаш вер йоҥгалтыч. Сар деч вара Марий кундемна чоҥалтын, вияҥын, чапланен. Мемнан-влак лӱддымылыкышт, патыр улмышт дене ончычат ойыртемалтыныт да кызытат шке чапыштым, кундемын лӱмжым кӱшнӧ кучат. Тидым Козьмодемьянск оласе коллектив-влак «Олипиада» композицийыштышт мастарын почын пуышт.

Сарыште лийше гына тудын нерген кумдан каласкален кертеш. Сценарий почеш тушто лийше ӱдыр-влакат сарын кочыжым шижын, шучко сӱретым «ужын толмышт» деч вара тӱҥалтыште ойлымо шомакыштым вес семын ойлышт: «Тушман-влак ваштареш кредалше, тылыште пашам ыштыше-влакым ме шарнышаш да кертмына семын нунылан полшышаш  улына».

Алевтина БАЙКОВА

М.Скобелевын фотожо

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий