Кӱсле йӱкшӧ чатка семсавыртышан, ныжылге. Тудым колмеке, чоным каласен моштыдымо шижмаш авалта. Кумыл кӱза, у шоныш шочеш.
Кодшо арняште Национальный президент искусство школышто (НПШИ) ты семӱзгарлан пӧлеклалтше «Кӱсле корно» пайрем эртыш.
НПШИ-н кокымшо пачашысе холлыштыжо могай гына кӱслем ужаш ыш логал: тӱрлӧ форман, тӱрлӧ кугытан, кидкопа деч изиш гына кугырак, синтезаторым ушештарыше, кок еҥлан шокташ келыштарыме да молат. Гитар ден кӱслем иктеш ушымо семӱзгар поснак ӧрыктарыш. Марий калыкнан тошто семӱзгаржылан у тӱсым НПШИ-н директоржо Николай Смирнов пуа. Идалык жапыште тудо индеш кӱслем ямдылен. Тидлан школ пелен лӱмынак мастерской уло.
Выставкыште марий калыкын моло семӱзгарже-влакат: тӱмыр, пуч, шиялтыш, шӱвыр, тӧтыретпуч — лийыныт. XIX курымын 60-80-ше, тыгак XXI курым тӱҥалтыште ыштыме кӱсле-влакат шкешотан улмышт дене ончаш таратеныт. Нуным тачысе дене таҥастарен ончаш йӧным Т.Евсеев лӱмеш национальный тоштер ыштен.
Республикыштына кӱсле искусствым вияҥден колташ шуко паша ышталтеш, кугу проект-влак илышыш шыҥдаралтыт.
Мероприятийым торжественно почмаште Марий Эл Правительстве председательын икымше алмаштышыже, тӱвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министр Михаил Васютин лийын.
— Тышке погынаш моткоч кугу амал — марий калыкын тошто семӱзгаржым, кӱслем, уэмден ыштыме мастерскойын пашажым ончен да тоштер фондышто улшо дене таҥастарен кертына. Ӱмаште республикысе культур министерстве пелен, кӱсле искусствым вияҥден колташ манын, советым чумыренна ыле. Тудын пашаже — кӱслем шокташ тунемше-влаклан йӧнан семӱзгарым ышташ, кӱслезе-влак дене погынен, тӱрлӧ йодышым каҥашаш, мемнан республикысе композитор-влак дене пырля кӱсле искусствым эшеат вияҥден колташ. А эн кугу шонымаш — симфонический оркестр дене пырля концертым эртараш. Российын сулло артистше Любовь Яковлевнан полшымыжлан кӧра кӱслезе-влакым иквереш чумырен кертынна. Чаманен каласыман, тудо ӱмаште уке лие, — палемдыш Михаил Зиновьевич, да Любовь Жукым, ик минут шып шоген, порын шарналтышна.
Любовь Яковлевнан пашажым кызыт тудын тунемшыже, землякна, «Купина» ансамбльын вуйлатышыже Дмитрий Волков шуя. Тудо Марий Республик дене шуко ий кылым куча да ното, методике материал дене полша, кугу концерт программым конда. Марий искусствым вияҥдымашке надырым пыштымыжлан культур министр Михаил Васютин Дмитрий Валерьевичлан «Марий Эл Республикын сулло артистше» лӱмым пеҥгыдемдыше знакым оҥышкыжо пижыктыш да тидын дене тудым саламлыш. А Национальный президент искусство школын директоржо Николай Смирнов оҥжо пелен нумал кошташ йӧршӧ кӱслем кучыктыш.
— Ача-авамын шочмо кундемжылан, тыште илыше марий калыклан, родо-тукымлан моткоч кугу тау, — куанжым пайлыш Дмитрий Волков. — Марий мланде Россий кумдыкышто культур рӱдерлан шотлалтеш. Тудым вияҥдымаште марий калыкынат, поснак культур министр Михаил Зиновьевичын надырже моткоч кугу. А тиде лӱм — ача-авамын мландыжым да туныктышем Любовь Яковлевнам шарныктыше награде.
Пайрем концертыште Дмитрий Волков «Марий кундем» кугыжаныш семӱзгар оркестр дене пырля кӱслем шоктен, сылне йӱкшӧ дене кумылым нӧлтыш. Туддеч вара НПШИ пеленсе «Кӱсле» йоча образцовый ансамбльын изирак ӱдыр-рвезыже-влак И.Ключников-Палантайын произведенийже дене икымше гана сценыш лектыч. Ныжыл йӱк дене муралтымыштым, изи парняшт дене лукмо семсавыртышым колыштын, чонышто кугешнымаш кумыл шочо да уло заллан «Тидак огыл мо мемнан волгыдо ончыкылыкна?» манын ойлымо шуо.
Сценыште тыгак Россий калык усталыкын сулло коллективше, Курыкмарий районысо Йоласал культур пӧрт пеленсе «Шыжӓрвлӓ», Козьмодемьянскысе искусство школ гыч «Шика-вика», Звенигово районысо Кужмарий искусство школ пеленсе «Ӱдыр вий» кӱслезе-влак да И.Палантай лӱмеш культур да искусство колледжын «Памашшинча» калык семӱзгар ансамбль-влак юзо сем тӱняш пуртышт.
Марий калыкнан тошто семӱзгарже тачысе илыш йогынышто йомынат, мондалтынат кертеш ыле, тудын йӱкшӧ энтузист-влаклан кӧра тачат йоҥга да ончыкыжымат йоҥгаш, чоным куандараш тӱҥалеш.
Октябрьыште шуко кундем гыч кӱслезе-влакым уэш Марий мландыште, «Йоҥгалт, кӱсле, Изи Какшан ӱмбалне!» лӱман пайрем иквереш уша.
Алевтина Байкова.
М.Скобелевын фотожо.
