Ончыч «Венера», кызыт – «Знамя»
Футбол дене Марий Элын чемпионатше мучашлалтын. Ты тургым мучко турнир таблицыште икымше верым налын шогышо Параньга районысо Ондропсола ялын «Знамя» командыже кумшо верыш лектын. Чемпион – РМТ, кокымшо верым «Волжск» футбол клуб налын.
Ялысе командылан тыгай кўкшытыш шуаш – кугу куан. Сандене «Знамя» командын модшыжо-влакым мокталтыман гына.
Такшым ончыч кажне колхозышто посна футбол командым чумыреныт. Ондропсола кундемыштат тыгак. Тидлан тӱҥалтышым 1935-1936 ийлаште чолга спортсмен-энтузиаст-влак изак-шоляк Ждановмыт ден Александров ыштеныт. Ял командым «Венера» манын лӱмденыт. Варажым, кум ял ушнен, «Жданов» командым чумыреныт. Жапше годым кундемыштыже тудо тале командылан шотлалтын. Жап эртыме дене, модшо-шамычат вашталтыныт, командыжат «Знамя» маналтын. Районышто, варажым республикыштат призёр радамыш логалыныт. Теве ынде лу ий наре «Знамя» районышто ончыл верым налеш, республик кӱкшытыштӧ, высший лигыште модеш, сай результатым ончыкта. Таҥасымашым ончаш шуко еҥ чумырга. Такшым Ондропсола кундемым спорт кундем манаш келшен толеш.
«Знамя» футбол командын шке формыжо уло: йошкар-канде тўсан. Шке эмблемыже. Командыште опытан шуко футболистмодеш. Самырык-влакымат ушат. Мутат уке, эн тӱҥжӧ – ўшанле вашталтыш кушкеш.
– Тений «Знамя» командым мокталтыме гына шуэш. Тыршен модыт. Икте-весым умылымышт шижалтеш. Лач мастарлыкым шуараш жапышт ок сите. Футболист-влак тӱрлӧ вере илат, пашам ыштат, шукышт ешан улыт, – ойла ончычсо модшо, ветеран-спортсмен, Марий Элын заслуженный туныктышыжо, калык просвещенийын отличникше, таче кечылан сулен налме канышыште улшо, но футбол команде верч йӱлышӧ болельщик В.Антропов. – Футболист-влак шке кӱшеш гына заниматлалтыт. Кажне матчым ончаш тыршем, Йошкар-Олашкат пырля каем. Футбол – тиде модыш веле огыл, верысе калыклан илыш, куан, йывыртымаш. Жапше годым лийын тыгаят: кок командын модмыжым ончаш ялысе комбайнёр-влак эсогыл пашам ыштымыштым чарнен, ончаш толыныт. Стадион йыр икмыняр комбайн шога, а чылан футболым ончат. Тӱҥалтыште бригадир комбайнер-шамычым поктылын, а вара кидым веле лупшалеш ыле, каныме семын пуйто лийын. Но варажым кок пачаш сайын пашам ыштеныт. Проблемыжат уло. Тудыжо адакат шийвундо дене кылдалтеш. Теве тыге. Кызытсе командылан верысе администрацият могай-гынат полышым пуа гын, сай ыле.
Кызытеш чылажат тудын ӱмбалне
«Знамя» командын капитанже – Сергей Золотарёв. Шке ӱмбакше шуко пашам налын: модаш йодмаш, корно, судья шотыштат, командым чумырымо йодышым решатлаш кӱлеш. Сергей Владиславовичат ты командыште ятыр ий модеш. Коеш, командыж верч чот тургыжлана. Жапше годым Сергей Йошкар-Оласе медколледжым тунем лектын, ты аланыштак пашам ышта. Сандене командын кызыт шке «Вашкеполышыжо» уло, манашат лиеш.
– «Знамя» командысе опытан моло участник семынак 10-шо класс гычак футболла модам. Ончыч изам, палымем-влак сайын модыныт, нуно мыланем пример лийыныт. Тӱҥалтыште, 2000 ий гыч, икымше лигыште модынна, чемпионыш лектынна, а вара, изиш шоналтымек, кӱшыл лигыш кусненна. Чынжымак, тиде составыште виян, тале-шамыч улыт манын палемдыман. Тидыже икте-весым шинчончалтыш гычак умылен модмо дене кылдалтын. Кажныже лийже манынак модеш, командылан очком кондаш тырша. Дисциплине уло. Эн кугу паша капка ороллан логалеш. Сеҥымашын, сайын модмашын витле процентше вратарьлан логалеш. Тудо – ончычсо «Лидер» командын модшыжо – Ваня Семёнов – чынжымак молодец. Алмаштыше семын Абросим Антропов, Андрей Зверев улыт.
Тактике, технике шотышто туныктышат уло. Университетын физический культур, спорт да туризм факультетшым тунем лекше Дмитрий Березиным палемдыман. Тренер-преподаватель Иван Гусевын полышыжо кугу. Тудо мемнан коклаште эн опытан модшо. Тыгак Иван Соколов, Артур Соловьёв, Ярослав Семёнов кужу жап модыт. Эн самырык – МарГУ-н физический культур, спорт да туризм факультетшын кокымшо курсыштыжо тунемше Владимир Егоров. Такшым чылан сайын модыт, тыршат. Мутат уке, проблеме денат тӱкнаш логалеш. Тидын деч посна ок лий. Чылан тӱрлӧ вере (икте ялыште, весе олаште) илымылан кєра, иктеш чумырген, сай тренировкым ышташ йӧн уке. Стадионым муаш кӱлеш, адакшым вержыланат тӱлыман. Мутлан, «Дружба» стадионысо футболла модмо пасун нылымше ужашыжлан ик шагатлан кок тӱжем теҥгем луктын пыштыман, а пӱтынь пасум арендоватлаш 8 тӱжем теҥге окса кӱлеш. Ялысе-влаклан тидын шотышто моткоч неле.
– Кӱшыл лигыште модшо кажне команде алмаштыше тукымым куштышаш. Тидын шотышто мо ышталтеш? – йодде шым чыте мыят.
– Юношеский команде уло. Регламент почеш кажне сборный самырык командым чумырышаш. Тидланат шке кӱсен гыч оксам луктын пыштена. Пытартыш жапыште ял калык полша, оксам пога. Лӱмынак «Полыш яшлык» уло. Спонсорым шке кычалына. Таче марте страховкым, взносым Иван Алексеевич Соколов тӱлен.
– Ик тургымлан мыняр теҥге кӱлеш? – адакат йодыш лекте.
– Ик тургымышто командылан чылаже 70 тӱжем теҥге кӱлеш. Тидыже судействыланат, вес команде дене модаш лекташ бензинланат да моло кырча-марчажланат тӱлаш кая. Ты тургымышто чылаже 15 модмаш лийын. Тышеч 10 модмаште сеҥенна, 2 вашлиймашым модын колтенна, 3 матч ничья дене мучашлалтын. Виян команде семын «Тарханово», «РМТ», «Волжск» сборныйлам палемдыман. Профессионал улыт, манашат лиеш. Нунын тренировкым сайын, ласкан ышташ йєныштат шукырак. Мутлан, манежыште йўрат ок логал, шокшо кечат ок пелте.
Команде дене модмаште тӱҥжӧ – икте-весым умылен, шке вийым, мастарлыкым кӱлеш семын кучылтын мошташ. Тыгодым вуйуш кӱлеш, шонен моштыман.
– Тенийсе тургымышто матч-влак неле ыльыч? – рашемдаш тыршем адакат.
– Икымше йырыште «РМТ» команде дене модмо шарналтеш. Тунам 2:3 счёт дене сеҥалтна. Пытартыш матчым адакат нуныланак, ындыжым 1:3 счёт дене модын колтышна. Палена: ты команде чыла шотыштат ойыртемалтеш, эн ончыч технике да мастарлык дене. Чылажланат ямде лийшаш улына.
Шӱшкыш йӱк дене тӱҥалын…
Иван Соколов, нападающий:
– Кеч-могай командын шке роскотшо уло. Кажне гана вес команде дене модаш лекме годым тидын дене тӱкнена. Шкежат модам. Ончыч ече дене профессионально заниматлалтынам. Пеҥгыдылык, чытыш кодыныт. Такшым «Знамя» командыште модшо-влак кокла гыч шукышт спортын ты видше дене кылым кученыт. Санденак рвезе-влак пеҥгыде улыт, манаш лиеш. Поснак опытан, ятыр ий футболла модшо Алексей Михайловым палемдыман. Сусыргымыжлан кєра кызыт ок мод. А нападающийын тӱҥ пашаже – капкашке голым пурташ, писе лияш. Шӱшкыш йӱк дене тӱҥалын, мучаш шӱшкыш марте сайын модаш.
Е.Эшкинина.
