Оршанке районысо Кучко селаш пурымаште шинчаш вигак пеш сылнын тӱзатен шындыме сурт-оралте перна. Автобус гыч волен, тудын кудывечышкыже пуртетат, йомак тӱняш логалмыла чучеш. Лач тыште «Гармошкын пӧртшӧ» тоштер верланен. Тудым Александр Бастраков почын. Молан лач тыге лӱмден йодыда: суртоза гармонь дене изиж годсек шокта да ты семӱзгарым моткоч пагала. Эшежым тудын тыршымыж денак идалыклан ик гана лач тыште республикысе гармончо-влакын пайремышт эрта да уло селам кожгата…
Чынжымак, Кучкыш толмеке, ты сурт-оралтыш пурен лекде иктат огеш кай, очыни. «Йомак тӱняште» мо гына уке! Мутлан, лӱмын келыштарыме кӱкшатасе пыжашыште аист-влак шинчат. Пушеҥге гыч пантере вола. Садер лоҥгаште рывыж коштеш. Кудывечыш пуретат, гномым да вувер кувам вашлият. Мутат уке, нуно илыше огытыл, тыгела койыт веле. Пӧрт деке йолгорно наҥгая. А туштыжо «Жил-был пес» мультфильм гыч пирым, Гена крокодилым вашлият. Йолгорно мучаште «Гармошкын пӧрт» тоштерыш пӧртончылышкыжо логалат.
Тыгай тоштер республикыште тылетла уке. Чынжым каласаш гын, мемнан элыштат тыгай «пӧрт» шукыжо огыл. А тудым ышташ шонымаш озажын тунам лектын, кунам оласе пачерыштыже гармонь ситышын погынен да нуным аралаш вер ситаш тӱҥалын огыл. Сандене Александр шке шочмо сурт ваштарешыже шинчыше тошто пӧртым налын. Коҥгам коранден, олмешыже гармоньым шогалтылаш шӧрлык-влакым ыштен. Тачысе кечылан тушто кумло ий утла жапыште погымо 50 наре гармонь погынен. Галина пелашыже дене пырля оралтым олмыктеныт, чылажат тоштерлан келшышын йӧнештареныт.
Могай гына гармоньым тыште от уж! Ик эн тоштыжо эше революций деч ончычсак. Тудын дене шокташыжат неле, молан манаш гын ожно гармоньым настраиватлен огытыл. Тугак шоктеныт. Коллекцийыште Александрын шкенжын шокташ тунемме семӱзгаржат уло. Тунам селаште ик пайремат гармонь деч посна эртен огыл. Поръеҥ-влак шукын шоктеныт, изи рвезымат туныктеныт.
Варажым «Чайка» гармоньым ачаж ден аваже тудлан налын пуэныт. Изак-шоляк Румянцевмытын гармоньышт тоштерыште эн шуко, палемда оза. Лач нуным мемнан элыште гармоньым ик эн сайын ыштен моштышо мастар-влаклан тудо шотла. Гармоньым Страдевари скрипка гаяк ышташ неле, кажне кнопкылан
ойыртемалтше йӱкым, чылаже 400 наре, келыштарен моштыман, манеш тудо. Гармонист шкежак ты семӱзгарым олмыкта, илышыш пӧртылта манаш лиеш.
Тудо шкеже Медведево ПМК-аште ышта, Марий Элын сулло строительже чап лӱмымат сулен налын. Александрын аважат Зоя Никоноровна ынде 85 ийыш тошкалын, шке жапыштыже сай пашажлан Ленин орден денат палемдалтын. Эшежым тоштерын ик лукыштыжо Бастраковмыт еш, кажныжын сеҥымашыж дене лишкырак палыме лияш йӧн уло.
Тоштер кумдыкышто икшыве, кугыеҥ-шамычланат каналташ йӧн ситышын: тӱрлӧ лӱҥгалтыш, модыш… Пайрем годым гармонь почеш мурен-кушташ изирак сценым ыштыме, ӱлнат лӱмын площадкым келыштарыме. Вет гармонь пайремыш тышке уло республик гыч ты семӱзгарым шоктышо-влак погынат, мурен кушташ кумылан-влакат шукын лектыт. Кучко села ты кечын гӱжла, палемдат тыште илыше-влак шкешт. Таклан огыл пайремым нуно кумылын вучат.
Кудывечын ик лукштыжо эше ик изирак посна ончерат пашам ышта. Тушто тоштер оза Галина пелашыжын алмаз шер гыч ыштыме кидпашаже-влакым чумырымо. А тудым ончалаш лӱмын автобусыш пурен лекман. Саде транспортшым оза пашам ыштыме организаций гыч налын да ончерлан лӱмын келыштарен.
Александр Бастраковын ойлымыж почеш, тоштерыш толшо-влак деч тудо оксам налмаш уке. Тек кажне ончаш толшо куаным налын кая, манеш тудо. А кумылан-влак уке огытыл.
С.НОСОВА
Авторын фотожо
