СПОРТ

Йол километрым «пӱтыра», вуй шона…

Республикыштына  тале куштылго атлет-влакым парня дене шотлаш лиеш. Нунын коклаште тӱнямбал кӱкшытыштє, чемпионатлаште вийым тергышыжат (Людмила Лебедева, Айвика Маланова), тыглай шкан тазалыклан куржталшыжат улыт. Лач кокымшо тӱшкашке Шернур посёлко гыч изак-шоляк Андрей ден Алексей Ахтямовмытым пурташ лиеш. Коктынат тӱрлӧ таҥасымаште вийыштым тергат. Андрей тазалык корныш тыглай шкем тергаш лектеш гын, Алексейым чӱчкыдынак сеҥыше але призёр радамыште ужаш лиеш. Теве шукерте огыл, 10 августышто, республикыштына Физкультурникын да олан кечыжлан пӧлеклалтше пелемарафонышкат коктынат уло кумылын ушненыт. Андрей 12-шо  верыште лийын гын, Алексей – ший призёр. Лач ты кечын нунын дене вашлийын мутым вашталтышна.

– Пелемарафоным 180 утла еҥ куржын. Мыланна пешыжак неле огыл ыле,  вет тидлан кажне кечын ямдылалтынна, – маныт изак-шоляк.

– Ме тӱҥалтыште ныл еҥ ончылно куржынна. Икымше верыш лекше деч финишыште деч изиш почеш кодым, а вара поктен шуаш нелырак ыле. Сандене икымшыш лектын кертын омыл, – ойла ӱмашсе ты пелемарафонын абсолютный чемпионжо Алексей Ахтямов. – Тений Крым, Мурманск, Тверь олала гыч уна-влак ушненыт. Такшым чыла сай эртыш, палыме-влакым ужынна, кутыренна, адакшым тыге куржталме опыт погына.

«Бензин» пытен

Алексей Ахтямов тений Марий Элын чемпионатыштыже икымше верым се‰ен налын. Ончыч кўчыкырак кужытыш куржталын гын, пытартыш жапыште пелемарафон ден марафонышто вийым тергаш келшыме нерген ойла. «Тидыже чытыш да вий-куат дене кылдалтын. Чылаже кум гана марафоным куржынам, пелемарафонжат келша. Ӧрдыж кундемлашкат лектына. Оҥай, но кугурак олалаште пєлекшат сай, вес стартыш лекташ кумылым нєлта. Мутлан, Татарстаныште ик гана кокымшо верым налмемлан кумло тӱжем теҥге оксам пуэныт, Альметьевскыште 21 тӱжем теҥге оксан озаже лийынам, Набережные Челныште 15 тӱжем теҥге дене палемденыт. Шукыж годым окса огыл гынат, чапле пєлек ятыр жаплан шарнымашым кода, – манеш шкеже. – Такшым пытартыш гана эртаралтше Йошкар-Ола-Шап (кызыт тидыжым олаш кусареныт, манаш келшен толеш)  пелемарафонышто участвоватленам. Тунам чыла коклаште кумшо, а Марий Элысе спортсмен-шамыч коклаште икымше верым налынам. Лач ты таҥасымаш деч вара мыйым куштылго атлет семын палаш тӱҥальыч. Варажым шкежат талынрак куржталаш тыршенам».

Тидымат палемдаш уто огыл: тений рвезе пошкудо Татарстаныште эртыше марафонышто таҥасен. Тушто стартыш чылаже кум тўжем еҥ лектын. Алексей чыла коклаште 37-ше верыш лектын.

– Тиде, мыйын шонымаште, сай результат, но 35 километр деч вара «бензин» пытыш, – шыргыжалын мане спортсмен. 3-5 километрыш куржталмеке, писылык кӱлеш, тренировкымат скоростнойым ыштыман, а марафонышто, мутат уке, технике весе. Шке темпым кучен моштыман. Объёмжат шукырак лийшаш, мутлан,  арнялан 100 километр шагал. Адакшым тренировкыжымат кечеш кок гана ыштыман.

А тидлан изак-шолякын жапышт уке, вет коктынат пашам ыштат. Эрдене, вич шагатлан кынелын, куржталыт, вара – паша, а паша деч вара ноялтеш.

Йолчиемым вашталташ лиеш, йолым – уке

«Куржталаш мо неле, шерге спорт огыл. Йолеш кроссовкым чий да йорталте веле», манын шонена. Тыгодым палаш уто огыл: куштылго атлетын йолчиемже йєнан лийшаш. Вургемжымат игечым шотыш налын чийыман,  вет спортсменын результатше вургем да йолчием денат кылдалтын.

– Профессиональный кроссовкын таганже кӱжгырак да гелян лийшаш. Кугурак нелытан еҥлан вес тўрлырак кӱлеш. Тыгак писын да кужу корным куржталаш посна йолчиемым ойырыман. Телым икте, мландыште куржталаш – весе, – умылтара Андрей. – Кызыт профессионал-спортсмен-шамычлан ик мужыр сай кроссовко вич тўжем деч шулдо огыл. Мыйын шонымаште, йолчиемлан оксам чаманыман огыл, вет йолчиемым вашталташ лиеш, а йолым – уке. – Тазалык корныш лекмеке, термовургемым шотыш налман.

– Мый гын ынде профессионально ом куржтал, тыглай, шкан веле, но кроссовко, чынжымак йєнан да сай качестван лийшаш манын палемдыме шуэш. Теве йолыштем тренерын пєлеклыме кроссовкыжо, чынжымак, шерге пєлек. Такшым 5-6 мужыр йолчием лийшашак, – ешарыш Алексей.

Тыште южшат яндаррак…

Куржталаш рвезе-влак изинекак кумылаҥыныт, ачашт шўмаҥден. Варажым нуно школын, районын чапшым аралаш коштыныт, сай результатым ончыктеныт, ончыкат лектыныт.

Таче кечын таҥасымаш шукыж годым асфальтыште эрта, но нунылан садак ялысе пўртўсыштє, кумда пасушто, олыклаште, тыглай мланде дене куржталаш келша. «Тушто мландыжат, корныжат пушкыдырак, южшат яндаррак, капкыл кана. Адакшым шонаш сай. Шкеже куржат, куржат, а вуйышто тўрлыжат пєрдеш: мом ыштенат, мом ыштышаш улат… Нигӧ, кайык муро деч посна нимогай уто йўк ок мешае», – маныт ўчаш-ўчаш коктынат.           

Лийын тиде лийын…

Жапше годым Оза‰ оласе кугыжаныш медицине университетыште тунеммыж годым Алексей  вузын чапшым арален, сай куштылго атлет семын аклалтын. 2013 ийыште тўнямбал кўкшытан эртыше кеҥеж Универсиадыш логалаш шонен, но…

– Москваште тўнямбал марафон (ММММ) таҥасымаште пелемарафонышто вием тергенам. Такшым сайын куржынам, чыла коклаште визымше верыш лектынам, но Универсиадыш тунам профессионал да опытанрак спортсмен-шамычым гына налыныт. Тыге тушко логалын омыл, – студент жапыш пєртыльє Алексей. – Вуз гыч сборышкат ччкыдын колтеныт. Мутлан, Киргизийышке. Мыланем тушто моткоч келшен. Кисловодскыштат лийынам, курык коклаште куржталмеке, тыглай верла дене таҥастарымаште моткоч кугу ойыртемым шижынна. Тыге кислород дене пойдаралтынна. Кызыт куржталаш тӱҥалше самырык-влаклан теве мом ойлымо шуэш: тренировко, таҥасыме годым садак вий-куат пыта. Востановитлалтме годым кызыт тыглай кочкыш дене серлагаш ок лий. Биоешартыш кӱлеш. Шўмлан, мутлан, рибоксин ден панангин полшат. Ме компотыш витамин-шипучкым пыштена. Тидат сай. Мончаш пураш, массажым ышташ кӱлеш. Эреак тарванылаш, куржталаш темлена. Кеч уремлаште, парклаште тыглай ошкылаш єрканаш огыл, шкан жапым муаш тыршыза. Турникыштат кечаш пайдале, вет тазалык шкенан кидыште. Тудым чот эскерыман.

Специалист-влак палемдат: физически тарванылмаш курымла дене таза илыш-йӱлан ик эн тӱ‰жылан шотлалтын да кызытат шотлалтеш. Капкылым шуарымаште, психикым лыпландырымаште, хронический черым эмлымаште тудым сай велым гына палемдыман. Эркын куржталмек, але ошкедыме дене шукырак пайдам налыда, вий-куатан улмыдам шижыда, чогашыл сайын пашам ышташ тӱ‰алеш, стресс деч кора‰ыда.

Е.Эшкинина.

Снимкылаште: Алексей ден Андрей Ахтямовмыт; Алексей куржталме корнышто.

Авторын фотожо.

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий