Сеҥымаш

Икымше ӱдырамаш-сеҥыше!

Кодшо ий мучаште Марий Элыште «Калык участковый-2020» всероссийский конкурсын регионысо этапше эртен. Республикыште илыше-влак кокла гыч эн шукынжо шке йӱкыштым тунам Россий МВД-н «Медведевский» межмуниципальный отделын кугурак участковый уполномоченныйже Татьяна Ивановалан пуэныт. Тыге икымше гана сеҥышыш ӱдырамаш участковый лектын!

Чыным ойлаш гын, мый, мутлан, але марте ик тыгай пашаеҥымат ужын омыл! А мыйын илыме вер шот дене участковый – лач тудо. Сандене тидыже куандара да кугешнашат тарата! Вет тудо – мемнан!

Татьяна дене ме такше палыме улына. Юмылан тау, тума тарваныме амал дене монь огыл, а пошкудо-влак палымым ыштеныт. Да икана нунын денак унаштат пырля лийынна. Мый декемат унала пурен ыле. Тудо моткочак тыглай, проста, но тыгодымак пеш серьёзный айдеме. Очыни, тыгай улмыжланак еҥ-влак шке участковыйыштым чот пагалат.

Таче Татьяна Иванова дене тендам, лудшына-влак, лишкырак палымым ыштена. Содыки оҥайыс: молан тудо лачшымак тиде пашам ойырен налын? Тидым ышташ мо але кӧ кумылаҥден?

 

— Татьяна Павловна, правам аралыме органыш толмыда дене палдарыза. Тиде пашашке пураш мо таратен?

— Внутренний паша органлаште тыршаш тӱҥалмемлан тений лу ий лиеш. 2013 ий гыч полицийын кугурак участковый уполномоченныйже улам. А тымарте спорт тренер лийынам. Шке жапыштыже ачам ден авам Хант-Мансий автономный округыш илаш кусненыт. Лач туштак школышто тунемме годым иймашлан кумылаҥынам. Вараже спорт мастерыш кандидат нормативымат шуктенам. Тидак ончыкылык илышым спорт дене кылдаш таратен. Санденак школ деч вара Тобольскысо педагогический институтын спорт факультетшым тунем лектынам да тренер-преподавательлан пашам ышташ тӱҥалынам.

Но, чыным каласаш гын, шкеже вес кугу шонымашым чоныштем ашнен иленам – мыйын правам аралыме органлаште пашам ыштымем шуын. Тыгай кумылем эше изиэм годымак милиционер-шамыч (тунам эше тыге маналтыныт – авт.), МВД пашаеҥ, тиде системыште тыршыше моло-влак нерген телевизор дене тӱрлӧ фильмым ончымем годым шочын. Жап эртыме семын тиде кумылем йомын огыл, а, мӧҥгешла, кушкын гына. Пиалешем, шонымашем Марий Элыш толмеке шукталтын. Тыште ачамынат, авамынат родыжо-влак илат. Нунын деке унала мый кажне ийын гаяк канышлан толеденам. А икмыняр жап гыч йӧршешлан тышке шкеат илаш куснаш лийым. Могай пашаеҥ кӱлмӧ нерген пален налаш манын, Медведево районысо Знаменский поселкысо

администрацийыш мийышым. Туштыжо участковый уке манын каласышт. Тыге мый полиций пашаеҥ лийым. Тӱҥалтыште Медведевысе отделыште стажер семын ыштышым, а вара пашашке нальыч. Пытартыш жапыште самырык пашаеҥ-шамыч толедат да ынде шке нунын наставницышт семын молан гынат улан туныкташ тыршем.

— Спорт денат кылда йӧршынжак йомын огыл, очыни, вет силовой манме структурышто тыршыше-шамычлан поснак виян, тале, писе лийман.

— Туге. Рсепубликысе МВД-н эртарыме спорт турнирлашкат, спартакиадылашкат ушнашак тыршем. Моктанымыла лектеш, но иймаш да ӱстембал теннис дене такше ик гана веле огыл сеҥенам.

— Участковыйлан пашашке пурымеке, тендам, тунам эше йӧршеш самырык ӱдырамашым, коллегыда-влак кузерак вашлийыныт? «Молан тиде тылат кӱлеш?» манын огытыл?

— Уке, тыге каласен огытыл. Адакшым участковый-влак ситен огытыл, сандене могай ойыркалымаш да кычалтылмаш лийын кертын?

— Тумам тарватылаш, «мый кӧ улам!» маншыла койышланаш йӧратыше южо пӧръеҥым лыпландараш тыршыме годым тыге ойлышо-влак вашлиялтын огытыл: «Да мом тый мылам ыштен кертат, ӱдырамаш?!»

— Уке. Мо пашам ыштем, тыгай-влак лийын огытыл.

— Марийышт дене шургымо, иктаж вес нелылык лекме годым ӱдырамаш-влак, мом ойлаш, пӧръеҥын полышыжлан эҥертынена. Сандене южгунамже, полицийыш полышым йодын йыҥгыртымекышт, нунын деке лопка туп-вачан рвезе але пӧръеҥ огыл, а ӱдырамаш толмым ужын, кумылышт волымым шижын огыдал?

— Тыгайымат шекланен омыл. Але марте чыла вереат мыйым сайын вашлийыныт.

— Участковыйлан лу ий тыршыме жапыште еҥ-влак дене, мутат уке, тӱрлӧ случай лиеден дыр. Могайже ушешда эн чот кодын? Кудыжым кызыт шарналтен кертыда?

— Чынак, тынар ий жапыште мо гына лийын огыл?! Еҥ-шамыч могай гына нелылыкышт шотышто полшаш йодын огытыл?! Сандене кудыжым посна палемден шарналташат вигакше ӧрам. Ну, мутлан, чояланаш да ондалаш тӧчышӧ-влакат вашлиялтыт. Теве икана дежурствышто сутка лийме деч вара мӧҥгышкӧ пӧртылынам да канаш гына возынам ыле, пошкудем помыжалтыш. А тылеч ончычшо полицийыш пӱтырен да ойлен улмаш, пуйто ик еҥ тудым пуштнеже. Мый чынже дене мо лиймым рашемдышым. Вашлиялтме ӱдырамашыжлан тудо йӱшыж годым тӱрлӧ удам куктыштын улмаш. Тидын нерген ӱдырамаш шке эргыжлан каласен. Тудыжо саде еҥ аваж деч кораҥже манын умылтараш тыршен, сайын гына мутланен налын. Лӱдмыж дене шкенжым пыдал налаш манын, тудо ӱдырамашыжын эргыжым титаканеш лукташ шонен пыштен. Кастене, полицийыш йыҥгыртымекше, тусо пашаеҥ-влак рашемденыт: чынже дене пӧръеҥым иктат пушташ тӧчен огыл. Но эрлашыжым эрдене тудо мый декем мӧҥгышкӧ пакет дене толын шогале да ойла: «Теве, Павловна, тылак уликым конденам!» «А мо тушто?» – йодым.

«Тыште – мыйым кырыме тоя. Парня палыже-влакым нал, титаканым арестоватле!» — ойла. Кеч чынже дене тудым нигӧ кырен огыл…

Мыйын участкыш шкемын илыме Знаменский посёлко, Корта, Паганур, Гари да эше икмыняр ял ден илем, сад товариществе пурат. Туге гынат пашам ыштыме жапыште шукыштым сайынак палаш тӱҥалынам. Но пытартыш жапыште посёлко койын кушкеш, у пӧрт-влак ий гыч ийыш ешаралтыт. Сандене тушко илаш куснышо да эше палыдыме еҥ-шамыч коклаште тӱрлӧ койыш-шоктышанат вашлиялтыт.

Шуко пачеран ик тыгай пӧртыштӧ илыше-влак ик пошкудыштым лыпландараш полшаш йодыныт. Тудыжо ик кугу компанийыште изи огыл должностьым айла гынат, шкенжым южгунам келшен толдымын куча улмаш. Мый тудын дене мутланенам. Ӱдырамаш тылеч вара шкенжым тыматлын кучаш сӧрен. Но икмыняр жап гыч угыч сӱрет тыгаяк лийын: тудо адакат пачерыштыже эр эрденак музыкым чот кугун чӱктен шынден. Ты гана тиде каныш кечын лийын. А тыгай годым еҥ-шамыч канынешт. Санденак шканемат, каныш кечым ончыде, уэш тушко каяш логалын. Мылам йыҥгыртыше еҥ-влак тушто вашлийыныт да омсашкыже пырля тӱкалаш тӱҥалынна. Тудо почын огыл. Тунам мый щиток деке каенам да тулым йӧртенам. Икмыняр жап гыч омса почылтын да тошкалтыш площадкыш, вурседыл-вурседыл йӱшӧ ӱдырамаш лектын шогалын. Вараже рашемденам: тиде озаватын родыжо лийын улмаш. Тудын дене мутланенам да еҥ-влаклан канашышт эрыкым пуыман манын умылтараш тыршенам. Но мӧҥгышкыжӧ кайыме деч ончыч тудо, мо оҥайже, МВД-шке вуйшиймашым колтен да мыйын лӱмнерем волташ чо-отак тӧчен.

А родыжо, пачер озавате, умбакыжат койыш-шоктышыжым вигак вашталташ вашкен огыл. Тунам мый администраций вуйлатыше деке миенам. Верысе администраций лӱм дене ӱдырамашын пашам ыштыме компанийжын вуйлатышыжлан серышым колтымеке гына пошкудыжо-влак деч тудын шкенжым удан кучымыж шотышто вуйшиймаш пурымым чарнен. Тыгеат лиеда.

«Интервью мучашкат шуо, а молан тушто Татьяна Павловнан еш илышыж нерген нимомат каласыме огыл?» — шонымашда шочо, очыни, туге, лудшо-влак? Пелашыже, икшывыже нерген йодышым пуышым да палдараш темлышым. Но тудо тидын нерген йӧршеш нимом возаш огыл манын йодо. Сандене йодмыжым шуктыде ом керт. «Мыйын чыла сай манын палемдыза», — кӱчыкын каласыш ӱдырамаш. Тыгак ыштышым…

Татьяна Ивановалан ме ончыкыжымат тыгак тыршен пашам ышташ, калыкым тыгак умылен мошташ, нелылыкыш логалше кажне еҥлан тыгак уло чон дене полшаш тыршаш да эшеат кугу кӱкшытыш шуаш тыланена.

Любовь Камалетдинова мутланен

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий