Тӱня Юмын савыртыш ошыгечынже Марий Эл Республикысе Марий юмыйӱла рӱдӧ ушемын тӱшка погынымашыже Марий Турек районысо «Ошмарий – Чимарий» общинын пӧртыштыжӧ эртен. Тушко ушемыш пурышо районысо общине-влакын еҥышт погыненыт.
Каҥашыме тӱҥ йодыш-влак, организацийын уставшым вашталтен пеҥгыдемдымеке, тудын дене келшышын пашам виктарыме дене кылдалтыныт ыле. Онаеҥ-влак Марий Элысе рӱдо юмыйӱла ушемын тӱшка погыныштыжо, вуйверыште, ревизионный комиссийыште мыняр еҥ лийшашым пеҥгыдемденыт. Ревкомиссийыжын членже-влакым вигак палемденыт. Ончыктен кодыман, тений ушемын вуйлатышыже вашталтын, ынде республикысе Самырык театрын директоржо, юмыйӱла ушемын Йошкар-Оласе общиныжым вуйлатыше Александр Бирюков ты пашам шукта, погынымашымат тудак вӱден. У уставым регистрироватлыме пашамат тудак шуктен. Тыште Алесандр Васильевич М.Шкетан лӱмеш театрын юристшын полшымыжлан тауштен ойлен.
Тенийсе паша лектышым иктешлымеке, шушаш ийлан планым палемденыт. Тачысе кечылан Марий Элыште 12, Пошкырт велне 6, Угарман кундемыште ик марий юмыйӱла организаций регистрироватлалтыныт. Каҥашыме йодыш коклаште ушемын «Марла календарьжым» ыштыме йодышат тарватанен. Тыште Пошкырт марий-влакын юмыйӱла организаций чотышт кушкын толмымат, тӱрлӧ вере илыше марий-влакын кечышот радамыштым шотыш налаш пунчалыныт. Тиде амал денак вес ийлан чылаштлан келшен толшо савыктышым ямдылаш манын, ончылгоч редколегийым пеҥгыдемденыт да тушко кечышот радамым ямдылыше посна тӱшкан представительже-влакымат пуртеныт.
Посна мутланымаш Юмыйӱла ушемын атрибутикшым, тамгажым кӱлеш семын кучылтмо шотышто тарванен. Тамгаже кугыжаныш регистрацийым эртен, сандене тудым кажныже шонымо семын кучылт да веранден огеш керт. А тыгай кочо сӱретше шуко вере вашлиялтеш. Кеч шке онаеҥ-влак тудым моткоч жаплат. Эсогыл теркупшышкат тудым тӱня кумалтышым кум гана эртарышылан гына вераҥдат. Тыглай илышыште тамгам шоныде кучылтшо-влак шагалрак лийышт манын, онаеҥ-влакын йодмышт почеш ӱлнырак памяткым посна вераҥдена.
Эшежым тений апрель мучаште организицийым ыштымылан 30 ий темеш. Сандене тудым кузе палемдаш тӱналме нергенат мутланымаш каен. Вес ийлан тӱня кумалтышым Кужэҥер районысо Шорнотышто эртараш палемдыме.
Мучаште Марий юмыйӱла ушем вуйлатыше А.Бирюков ойыртемалтше онаеҥ-влаклан Тауштымашым кучыктен. А теве Советский районысо «Марий кумалтыш» общине лӱм дене тӱҥ онаеҥышт Герман Милютин Марий Турек районысо общинын ончычсо вуйлатышыже Григорий Ивановлан юмыйӱла пашам шуктымаште тыршымыжлан посна Таумутым кучыктеныт. Идалык наре Марий Турек общиным Олег Поляков вуйлата. Но лач Григорий Серафимовичын тыршымыж дене тысе общинылан районысо администраций посна оралтым, участкым ойырен. Тӱшка вий дене пӧртым олмыктен уэмден да тӱзатен шынденыт. Ынде тушто эсогыл республикысе онаеҥ-влакын погынымаштымат эртараш йӧн уло. Пӧрт пеленак этнографий тоштер пашам ышта. Тудым Г.Иванов кызытат пойдарен толеш. Посна пӧлемыште пайрем чесымат погаш лиеш. Пӧрт пеленсе участкыште шкак пакчасаскам ончен куштат. Эшежым ты районышто марий мер толкын юмыйӱла общинын еҥже-влак дене пырля чыла пашам иквереш ворандарат. Вуйлатыше-влакат нунылан мелын улыт. Санденак тыште тыгай куандарыше сӱрет.
С.НОСОВА
