ЙӰЛА

Ӱярня вара тора-аш мунчалтыкта

Марий калык ӥӱла дене кылдалтше Ӱярня арня лекте. Тидлан пӧлеклалтше кугу пайрем кодшо рушарнян Йошкар-Оласе рӱдо каныме паркыште гӱжлен.

Таклан огыл Ӱярня телым ужатыме да шошым вашлийме пайремлан шотлат. Тудо ты гана арням мучашлыме кечыже 1 мартлан логалын. Игечыжат куандарен: кече шыратен, лум шулен. Погынышо калыкым Ӱярня кугыза дене Ӱярня кува, «Ӱяча» мелна кышыл, пура дене парк пурымаштак вашлийныт да пайрем эртарыме аланыш ужатеныт. Вашлияшыжат лийын кӧм. Уна семын ты гана республикын ятыр районжо гыч фольклор коллектив-влак толыныт. Нунын коклаште «Алан» (Звенигово район), «Поро кас» (Параньга район), «Унчо ӱжара» (Морко район), «Мур пеледыш» (Медведево район), «Чон оҥгыр», «Ший полан» (Йошкар-Ола), «Ший аршаш», «Ший оҥгыр»  (Кужэҥер район) фольклор коллектив-влакын участникышт шке мастарлыкышт дене куандареныт.

Нунын кокла гыч шукыштым ме шукерстек палена гын, теве «Ший полан» эше кодшо ий мучаште чумырымо коллектив веле. Тудо Калинин лӱмеш самырык-влакын тӱвыра полатышт пелен пашам ышта. Кеч тудо еш ансамбль гыч шочын манашат лиеш. Вуйлатышыже — Андрей Купсольцев, шкежак гармоньым шокта. Участник-влаклан сценыш чийышашлык вургемым ыштыше кидмастарыштат шкеныштынак уло. Тиде — Зоя Танерова. Медведево, Торьял вел марий тувыр-шовырым, моло вургемым, сылнештарышым, рывыж упшым ышта, шкак тӱрла, урга. Пайремыш пидын толмо шовычыжымат шкежак тӱрлен сӧрастарен. А рывыж упшым ышташ тӱҥалмыж годым коваште укелан кӧра, эсогыл пий коваштымат кучылташыже логалын. 

 Волжский район гыч  толшо «Юл сем» семӱзгар ансамбль нергенат поснак палемден кодымо шуэш. Тудым Марий Эл тӱвыран сулло пашаенже, Памар тӱвыра пӧртын методистше Тамара Яранцева вуйлата.  Лу ий наре пашам ыштыше ансамбльын кажне участникше тӱвыра аланыште тырша, но  — тӱрлӧ кумдыкышто. Туге гынат арнялан ик гана Памар тӱвыра пӧртыштӧ вашлияш, репетицийым эртараш жапым муыт. Гармонь, тӱмыр, флейте, трещотко, совла, лышташ денат шоктат. Лариса Петрован шоктымо скрипкыжат марий семыш  у ямым пурта. Санденак, нунын сценыш лекмеке, семӱзгарыштым кидыш налмеке, ончышо-влакын кумылышт иканаште тӱрлӧ семын нӧлталтеш.

«Алан» ансамльым вуйлатыше Алексей Дружининын ойлымыж почеш, лач тӱрлӧ район гыч толшо фольклор коллектив-влакын иквере погынен, пайремым эртарыме йӱлаштак  — Ӱярнян вийже. Весат шинчаш логале, нине анасамбль-влакын ӱдырамаш участникышт тений чылан гаяк шем сукна мыжерым чиеныт, ончылсакыш дене пырля ӱштым ӱшталыныт, кажныже гаяк мотор пеледышан шовычым пидын. Пайрем аланыште пеш сылнын койыныт. Мутлан, «Алан» ансамбльын ик эн илалше участницыже  Елизавета Степанова дене палыме лийна. 81 ийыш тошкалше ӱдырамашын муралтен кушталтымыжым ончен, тынар ийым тудлан йӧршешат от пу.  

Мутат уке, Ӱярня пайремын тӱҥ символжо — мелна. Сандене организатор-влак, а тиде Марий тӱвыра рӱдерын пашаеҥже-влак лийыныт, салмаш пыштыме мелна дене эсогыл конкурсымат эртарышт. Мелна аукционат лие. Тидлан  сийжым Кужэҥер районысо «Ший аршаш» ансамбльын участникше-влак лӱмын кӱэштын конденыт. Ик мелнажым 50 теҥге дене ужалышт гынат, мелна кышыл пеш писын пытыш. Эшежым паркын администрацийжат пайремыш толшо-шамычлан полекым ыштен: мелнам туштак кӱэштын сийленыт.

Пайремым сӧрастараш марий эстрадын шӱдыржо-влакат полшеныт: Александр Егошин, Эльвира Трифонова, Вадим Краснов, Ирина Якаева да молат.

Вара эркын чылан Ӱярня вара дене мунчалтыме курыкыш кусненыт. Ожнысо илышым палыше-влак ойлат, пуйто Ӱярнвя варажым эсогыл 150 метр кужытаным ыштеныт. Шоналташ гын, тунамет чотак мунчалтеныт, витне. Кызыт тыгай варажым иктаж веч метраным келыштарат. Но кумылым нӧлтен мунчалташ ситышыла чучеш. 

Тенийысе марий Ӱярня пайремын ик ойыртемже  — Ӱярня кувам руш «Масленница» пайремыш толшо-влак дене пырля кастене йӱлатеныт. Тул гочат тӧрштылыныт.  Сандене Рӱдӧ паркыште пычкемыш марте веселитленыт.  

С.НОСОВА

М.Скобелевын фотожо

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий