Наталья Венинан лӱмжӧ пытартыш жапыште чӱчкыдын йоҥга. Провой кундем Эсмекплак селаште шочын-кушшо ӱдыр марий йылме дене онлайн-школым почын. Чолга ӱдыр Марий кугыжаныш университетыште налме шинчымашыжым видеом войзен да тӧрлен моштымыжым, йылмым йӧратымыжым иктыш чумырен да «Марий йылме, пелед» проектым илышыш шыҥдарен. Тидыжлан моткоч кугу тау!
— Марий йылмым у йӧн дене туныкташ шонымаш ик кечыште шочын огыл, очыни. Ончыч вуйдорыкым шуко пудыраташ логалын…
— 2014 ийыште, университетыште тунеммем годым, англичан йылме дене репетитор лийынам. Ӱдыр-рвезе-влак дене «Скайп» полшымо денат вашлиялташ логалын. Тунам марий йылмым тыгай йӧн дене туныкташ шонымаш лектын.
Ончыч сайтым, вара ВКонтактыште тӱшкам ыштыме. Тиде сайт гоч мыйым икымше тунемшем, Америкысе Кемпбел ола гыч пӧръеҥ муын. Вара эше икмыняр еҥ ушнен.
Кӱчык жаплан тиде паша деч кораҥынам ыле. Ӱмаште «Скайп» урок-влакым угыч тӱҥальым.
— Шукерте огыл у проект – онлайн-школ ош тӱням ужо. Ты пашаште икымше ошкылет дене палдаре?
— Могай гына онлайн курс кызыт уке! Марий йылмым тыгай йӧн дене туныкташ ятыр шонен коштынам. Адакшым тунемшем-влакат школым почаш йодыныт. Карантинлан кӧра тидым ышташ жап лекте.
Ик ий наре йӧнан платформым кычалынам. Мумеке, уроклам вераҥдаш тӱҥалынам.
— Тиде кок йӧным таҥастарымеке, могай ойыртемым палемден кертат?
— Тунемше могырым ончалаш гын, онлайн вашлиймаш шинчымашым келгынрак налаш полша. Ме ваш ужына, лекше йодышым вигак лончылен кертына.
«Скайп» дене туныктымем, кушто нелылык лийын кертмым ужаш полшен. Садлан видео урокышто шуко шӧрыным авалтенам. Тунемше-влакын йодышышт шагал лектеш, тидыже куандара. Тугеже умылтарен моштенам, шонем. Тышкыже нуно кеч-могай жапыште пурен кертыт. Урокым колыштмо деч вара кок тӱрлӧ мӧҥгысӧ пашам ыштат. Икымшыже чын падежыш шындымаш, жапым ончыктен моштымаш да тулеч молат. Тыгай пашам приложений шкак терга. А мом компьютерлан ӱшанаш огеш лий — почтышкем колтат. Жапем улмо семын тудым ончен лектам, йоҥылышыштым тӧрлем.
-Таче кечылан школышкет мыняр еҥ ушнен?
—Тунемме программе кок йыжыҥан. Кажныштыже — лу урок. Икымшыште 14 тунемше, кокымшышкыжо нылытын кусненыт. Тунемше-влак Германий, Америке, Австралий да Российын тӱрлӧ луклаж гыч улыт.
— Тыглай школышто пашам ышташ кумылет уло?
— Шке школем лиеш гын, каем ыле. А кызыт тыгай шонымаш уке. Онлайнымак умбакыже вияҥдынем.
— Еҥ-влак тиде тӱҥалтышым кузе вашлийыныт?
— Мый кажне кечын у айдеме дене палыме лиям. Онлайн школ нерген пален налмеке, нуно ӧрыт. «Марий йылмым тунемше еҥже уло мо?», — манын йодыт.
— Тунемше-влакым марий йылмылан мо кумылаҥден сеҥа?
— Ик амалже – родышт марий. Теве тунемшем кокла гыч иктын ачаже марий, аваже руш. Тудо шкеже нумеролог улеш да тукым дене кылым кучаш кӱлмым поснак палемда.
Весыже – тиде хобби. Южыжо муро але киношто марий шомакым колыны да калык нерген кумдан пален налаш кумылаҥыныт. Тыге паша деч вара каныме семын йылмым шымлат.
Весат савыра — марла мутланен моштымо айдемылан, руш манмыла, «изюминкым» пуа.
— Тыйын шонымаште, йылме, тӱвыра аралалт кодышт манын, мом ме ыштен кертына?
— Интернетыште марий йылме улмо нерген каласкалыман. Тиде пашам кызыт Андрей Чемышев сайын шуктен шога. Тидыже моткоч куандара. Тыгак шочмо йылме дене вашла кутыраш кӱлеш, возымаштат йоҥылышым шагалрак ышташ тыршыман.
Марий веле огыл, Российысе моло йылмат кызыт рушаҥыт. А руш йылмышкыже англичан мут-влак пурат. Тиде экшыкым сеҥаш чыланат вийым пыштышаш улына.
Кажныже мом кертеш ышта: те газетыште возен шогеда, мурышо мура, театрыште артист-влак спектакльым ончыктат, туныктышо туныкта. Виеш арален кодыкташ ок лий, тидлан кумыл лийшаш.
— XXI-ше курымысо самырык марий айдеме могай лийшаш?
— Кажныже шкенжым вияҥдышаш, ушыжым пойдарышаш. Шуко книгам лудшаш. Бизнес, психологий книга дене ик радамыште классике шогышаш. Шуко пален налаш тыршышаш, тидыжым кызыт интернет полшымо дене ышташ куштылго. Йогыланышаш огыл, пашам йӧратышаш.
— Интернет лаштыкыштет фотограф улат манын возымо. Пашат ончал лектым, пеш келшыш. Тиде аланышке кунам ушненат?
— Изием годым мемнан плёнкан фотоаппарат уло ыле. Но ача-ава тудым мылам пуэн огытыл. Чаманеныт, вет плёнко писын пыта, весым налаш окса кӱлеш. Вара университетыште тунеммем годым, МарГУ-н эртарыме ик конкурсыштыжо фотоаппаратым сеҥен налынам. Шкеат налынам. Тунам, айда войзалташ каена манын, йолташем-влакым шуко тарватылынам. Эркын-эркын видеош кусненам. Чурий, пӱртӱсыштӧ сӱрет да моло сынан фото-влакым ыштенам. Да кызытат тиде пашам шуем.
Воронежыште илымем годым, ик проектыш фотограф семын ӱжыныт. Ош фонышто сатум войзаш туныктеныт. Ялыш пӧртылмеке фотосӱретым ыштыше мастар кӱлеш манме уверым муынам. Кызыт тудо тӧнежыште компьютер, телефон дене кылдалтше пашам ыштем, еҥ дене вашкылым кучымаште тыршем.
— Яра жапыште мом ыштет манын йодашыжат ӧрам…
— Тудо мыйын уке. Жапым эре пайдалын эртараш тыршем. Чыла пашам коден, канен кийылтме кумыл шуэн лектеш.
Тыгак пидаш моткоч йӧратем. Тидыжымат айда йӧра манын ом ыште. Упшым пидам да Воронеж олаш ужалаш колтем.
— Лудшо-влаклан иктаж тыланымашет лиеш?
— Шуко лудса. Илышым йӧратыза. Тунам гына тунемме, кычалме, шымлыме шуэш.
О.МОШКИНА мутланен