Кужэҥер районлан – 90 ий
«Тумьюмучаш» ООО
Ӱшанат да ӱшан дене ыштат
Шочмо кундемыштыже бизнесым виктарен колтышо предприниматель верысе калыкын йодмыж почеш пытен толшо озанлыкым шке кидышкыже налын да йол ӱмбаке шогалтен.
А тидлан латвич ият эртен.
– Жапшым от шиж. Ик задачым шындет – шуктет, весылан пижат… А шарналташ гын, куштылгыжак огыл ыле. Тӱҥалтыш кум ийыште вольыкна йӧршынат лийын огыл – шурным гына куштымо. 2011 ийыште 50 вуй тӱж тунам нална. 50 литр шӧрым сдатлыме гыч тӱҥалме. Тачысе кечылан 8 тонн утла сдатлена. 350 ушкална уло гын, кажныж деч 23-24 литр дене шупшылына. Ончыл озанлыкла дене таҥастарымаште шагал, векат. Но нунын йӧныштат шуко, – каласыш «Тумьюмучаш» ООО-н директоржо В.В.Таныгин.
Ончычсо озанлык деч кум тошто вӱта гына кодын улмаш. Кызыт Коҥганур ден Кугу Тумньымучаш фермылаште шым вӱташт уло. Кудыжым капитально олмыктымо, кудыжым угыч нӧлтымӧ. Идымыште чыла складым калай дене леведме. Визытшым капитально олмыктымо гын, кумытшым угыч ыштыме. Но нуно кызытсе йодмашлан изирак улыт. Тений 5100 тонн шурным поген налме гын, тушто шыгыррак лийын.
– Тынарже тыште нигунам ончен куштымо огыл. Но шурным поген налаш август мучаште да сентябрь тӱҥалтыште игече кугу чаракым ыштыш. Кок-кум арня шот дене ыштенат кертме огыл. Кокла гыч веле пасуш лекме. Туге гынат чыла поген налме. Вӱдыжгырак пырчым эрыктен кошташ сортироватлыме комплексым пужен ыштымына да конвейерный агрегатым шындымына полшыш. Шурно лектыш дене ме районышто ӱмаште кокымшо верыште улына ыле, теният кокымшыш лекна – гектар еда 33,1 центнер дене налме. Тиде мыланна сай результат, – рашемдыш Владимир Владимирович.
Но тыгай лектыш куштылгын ок пуалт. Озанлык пашалан кӱлшӧ техникым тыште кажне ийын уэмден шогат. Ӱмаште кок у тракторым, комплексный сеялкым налме, тений – у комбайным. Ӱдымӧ кумдыкым тыште кок семын обрабатыватлат: 70 процентшым – куралын, 30 процентшым – келгын пушкыдемден. Да тидлан тӱрлӧ техникым кучылтыт. Пасум ешарен толыт. Пытартыш кок ийыште чодыраҥше 400 наре гектар кумдыкым оборотыш колтеныт. А вет жапше годым лачак тынар кумдык гыч тӱҥалме да тушечын 300 утларак гектаржым ӱдымӧ. Кызыт озанлыкын чумыр мландыже 3100 гектарыш погынен, тушечын 2000 нарыже ӱдалтеш: 1543 гектар – пырче, 196 гектар – кукурузо, 245 гектар – икияш шудо.
– Тений кукурузым чыла поген налын пыштена гын, силосна 10 тӱжем тонн наре лиеш, тушечын кукурузшо – 3,5 тӱжем тонн наре. Ончыч силосна пыкше ситен шуэш ыле гын, ӱмашсе гыч кок тылзылан ситыше наре кодо. Тений ямдылыме гыч вес ийын 30 процент нарыже ончыкылан шапашлалтеш. Вет ме вольыкым ешарынена. Кызыт тӱкан шолдыра вольыкна чылаже 950 вуй наре уло гын, тенияк вес ий марте 1000 вуйым эрташ шонена. Тидлан верчынак у вӱтам чоҥена. Тушто ик пелыштыже лийшаш вольыкым, весыштыже шочшо презым шогыкташ тӱҥалына, – иктешлен радамлыш Владимир Владимирович.
Мутланымашке агроном В.А.Иванова ушныш. Жапше годым озанлыкым лачак тудын дене пырля йол ӱмбаке шогалташ пижыныт. Валентина Алексеевнан ойлымыж почеш, кызыт ялозанлыкыште ик тӱҥ нелылык – пашаеҥ ок сите. Паша шуко, а еҥ шагал. Сандене улшо вий дене нелылык гыч лекташ перна. Тургым дене кылдалтше чыла пашам технологий почеш да жапыштыже ышташ тыршеныт, но вучыдымын технике пудыргымылан але механизатор ситыдымылан кӧра тудо кокланже кучалтынат. Тӱҥжӧ – шуктеныт.
Сандене озанлыкыште пашаеҥым перегат, тыршен ыштышым палемдашат огыт мондо.
Тыршен ыштат
Доярке ден вольык ончышо-влак:
Надежда Еменгулова, Валентина Токтарова, Алевтина Куклина, Оксана Хлыбова, Роза Соколова, Виктор Волков, Эвелина Соколова.
Механизатор ден водитель-влак:
Виктор Соколов, Сергей Матвеев, Валерий Шибанаев, Олег Капустин, Евгений Липин, Сергей Капустин, Алексей Рыбаков.
Озанлык ила – ялат ила. Ял ила – пашаеҥат лектеш. Тидлан тыште ӱшанат да ӱшан дене пашам ыштат.
Юрий ИСАКОВ.
Снимкылаште: директор Владимир Таныгин; Коҥганур фермыште у вӱта чоҥалтеш; механизатор Виктор Соколов – кукурузо силосым тошкымаште.
Юрий Исаковын фотожо.
