Тений августышто Марий Эл вуйлатышын пашажым жаплан шуктышо (тунам эше сайлалтын огыл ыле – авт.) Юрий Зайцевын журналист-влак дене вашлиймаште марий ял, эҥер лӱм-влакым указательлаште йоҥылыш возымо нерген йодышым тарватымеке, республикын Тӱвыра, савыктыш да калык-влакын пашашт шотышто министерствыже 25 августышто «Указатель-влак йоҥылыш деч посна» флешмобым увертарен. Тудын дене келшышын, йоҥылыш возымым ужмеке, тидым фотографироватлаш, кушто верланымыжым, марла кузе чын сералтшашым (авторын шонымыж почеш) возаш да 15 сентябрь марте палемдыме икмыняр адрес почеш колташ кӱлын.
Меат колтенна
Ме тиде флешмобышкыжак ушнен огынал, но Кужэҥер районыш командировкыш мийымына годым ик кечын, кодшо вӱргечын, Шернур тракт дене кудалме годым марла йоҥылыш возымо указатель-шамычым ужна да икмыняржым фотографироватлышна (снимкылаште). Кеч тиде кугорно дене ятырын кудалыштыт да нуным моло-влакат шукын сниматленыт докан гынат, меат вараже нуным иктышкыже, Регионым виктарыме рӱдерын электрон почтышкыжо, колтышна.
Паша умбакыже шуйна
Флешмоб мучашлалтын. А умбакыже нине фотографий ден серыш-влак дене мом ыштат? Кушко колтат? 15 сентябрь деч варат мемнан семын серышым колтышо-влак улыт мо? А такшым мыняр фотографий ден серыш пуреныт? Нине да икмыняр моло йодышым рашемдаш манын, эн ончычак Регионым виктарыме рӱдерыш йыҥгыртышна да вуйлатыше Виктор Трифонов дене мутланышна.
Тудын каласкалымыж почеш, рӱдерыш 70 наре фотографий ден серыш пурен. Кеч нуным тыгак Марий Элын внутренний политике, верысе самоуправленийым вияҥдымаш да юстиций министерствыже поген. Эшежым еҥ-влак чыла муниципал образований-влакын официальный пабликлашкышт колтен кертыныт.
Палдарыме почеш, ЦУР-ыш республикын чыла районжо гычат снимке ден серыш-влак толыныт. Но эн шуко Советский, Шернур, Курыкмарий, Оршанке районла гыч лийыныт.
– Ик указательымак уэш-пачаш фотографироватлен колтымашат ятыр вашлиялтын. Вет еҥ-влак ик корно денак кудалыштыт да ик йоҥылыш-шамычымак ужыт, – палемдыш Виктор Николаевич. Да ешарыш: – Флешмоб 15 сентябрь марте увертаралтын ыле гынат, йоҥылышан указатель-шамычым сниматлыме фото-влакым кызытат колташ лиеш. Ме нунымат ӧрдыжеш огына кодо, а шотыш налына да але марте ыштыме семынак Йылмым, литературым да историйым научнын шымлыше Васильев лӱмеш марий институтыш колтена. Тушто чын але йоҥылыш возымым тергат да тидым пеҥгыдемдат але огыт пеҥгыдемде. Указательыште марла буква-влакым йоҥылыш возалтымым пеҥгыдемдат гын, могай кундемыште сниматлымым шотыш налын, нуным тиде я тудо муниципалитетыш лишыл жапыште колтат.
Рӱдер вуйлатыше палдарыш:
– Паша тидын дене гына огеш мучашлалт. Ончыкылык нерген ойлаш гын, кызытеш датыжымат каласен огына керт, но вес ий гыч эше урем, организаций, кевыт, моло лӱм-влакым марла йоҥылыш возымым шотыш кондымо шотышто пашам тӱҥалына. Тидын нерген мутланымаш лийын, тудо вес ийлан планыш пурталтын, но решений шушаш ийын веле лукталтеш. А кызытеш мыланна ты паша деч лектышым ужаш, могай пайдам ыштымынам умылаш кӱлеш.
Кызытеш – 30 наре
Регионым виктарыме рӱдер вуйлатыше дене мутланымеке, Марий Элын внутренний политике, верысе самоуправленийым вияҥдымаш да юстиций министерствышкыже йыҥгыртышна.
Тушто тыге палдарышт: ятыр указательым уэш-пачаш сниматлен колтымо. А такшым йоҥылышанже 30 наре погынен.
Паша тӱҥалын
Йоҥылышан указатель-влакым сниматлыме фото-влакым, ойлышна, Йылмым, литературым да историйым научнын шымлыше В.М.Васильев лӱмеш марий институтыш колтеныт. Тугеже тушто але марте нунын кокла гыч мыняржым терген шуктеныт? Кызыт могай паша шукталтеш? Тидым рашемдаш манын, шымлыше институтын вӱдышӧ науко пашаеҥже Марина Ипакова дене мутланышна. Тудо тыге каласкалыш:
– Кодшо арнян Марий Эл Республикын Элгӧргӧ политике, верысе шкевиктемым вияҥдымаш да юстиций министерствыже ял ден эҥер лӱм-влакым чын возымо шотышто мемнан институтыш йодмаш дене лектын. Спискыште таче кечылан 29 ял ден эҥер лӱмым ончыктымо (пеленлык семын фото-влакым пуымо ыле). Ме нине ял ден эҥер лӱм-влакым кусарышна.
Корнысо лӱмсакышлаште йоҥылыш-влак тӱҥ шотышто тыгайрак улыт:
1) марий буква-влакым йоҥылыш возымо, мутлан: р. Шуля – Шульо вуд (Шӱльӧ вӱд олмеш); д. Тойбеково – Вудэнер (Вӱдэҥер ял олмеш); с. Верх-Ушнур – Ушнур (Ӱшнур села олмеш); с. Орша – Орша (Ӧрша села олмеш); с. Ронга – Ронга (Роҥго села олмеш);
2) вес буквам возымо, мутлан: д. Памашнур – Помашнур ял (Памашнур ял олмеш);
3) селан але ялын марий лӱмжым возымо огыл, рушла веле пуымо, мутлан: Мари-Купта (марий вариантшат уке). Тиде ял лӱм тыге кусаралтшаш: Марий Купто (Марий Турек кундемыште) але Купто (Шернур кундемыште).
Тылеч посна Зеленогорск поселкымЗеленогорский манын возымо улмаш.
Южышт чын вариантымак йоҥылыш манын ончыктеныт, мутлан: д. Акшубино марлаже Акшубансола, п. Алексеевский – Токпайэҥер посёлко.
Чыла тидым ме вет справочник-влаклан эҥертен кусаренна.
Верлаштат тергат
Шоналташ гын, ала еҥ-шамыч йоҥылыш возыман чыла указательымак ужын шуктен огытыл да южо вере тыгайже кодыныт. Тидым кӧ рашемдаш тӱҥалеш – йодыш лектеш. Ты шотышто кок вережат, ЦУР-ыштат да Марий Элын внутренний политике, верысе самоуправленийым вияҥдымаш да юстиций министерствыштат, тыге умылтарышт: ты пашашке район администраций-влакымат ушеныт да нунат ревизийым эртарат, район кумдыкыштышт йоҥылышан указатель кушто улмым, кодмым тергат. Варажым шкештак ты пашалан тыгак вуйын шогышо организаций-влак дене пырля нуным тӧрлатат да вашталтат. Тыгодым корнын муниципальный але республиканский значениян улмыжо шотыш налалтеш.
Икманаш, моткочак кӱлешан паша тӱҥалын. Вет ты пӱсӧ йодышым шукертсек рашемдаш да шотыш кондаш кӱлмӧ нерген мутланымаш каен. Пиалеш, тиде жап толын шуын. Содыки кок кугыжаныш йылман республикыште кеч-могай указатель, вывеске кок кугыжаныш йылмыж денат чын возымо лийшаш.
Любовь Камалетдинова
Авторын фотожо
