Марий Эл Кугыжаныш архивын «Тылыште тыршен, ме фронтлан полшенна» историко-документальный ончерже почылтын.
Кугыжаныш архивын пашаеҥже-влак Россий исторический обществын Марий Элысе пӧлкаж дене пырля тудым, уремыште ончыкташ манын, лӱмын чумыреныт. Ныл стендыште икмыняр темым авалтыме. Архив документла ден материалла гоч сар тӱҥалме, мобилизацийын кузе эртымыже, вес кундемла гыч предприятий ден еҥ-влакым республикыш эвакуироватлыме, Марий кундемысе калыкын, шкем чаманыде, сеҥымаш верч тыршымыже нерген пален налаш лиеш. Тиде – тылыште тыршыше-влакын фотосӱретышт, партий ден кугыжаныш кучем орган-влакын пунчалышт, телеграмме, тудо жапысе газет статья-влак, эвакуриоватлалт толшо-шамычын спискышт, продовольственный картычкын образецше да сар пагытым шарныктыше моло документ.
«Самырык-влакым шочмо элым йӧратыме шӱлышеш шуарен толмо годым нунылан Кугу Отечественный сар нерген исторический чыным умылтарен, историй дене кылдалтше просветительский проект-влакымат илышыш шыҥдаренак толман. Тиде ончер историк-шамычлан веле огыл, самырык тукымлан, оласе калыкланат оҥай лиеш», – палемден погынышо-влакым саламлышыла тӱвыра, савыктыш да калык-влакын пашашт шотышто министрын алмаштышыже Николай Любимов.
Ончерым почмашке оласе кадет тунемше-влакым ӱжыныт. Стендалаште ончыкталтше документлаште нуно шкешт ийготан але ийготыш шудымо ӱдыр-рвезе-влакым ужын кертыныт. Нуно завод коллективлаште, колхоз бригадылаште, стахановец тӱшкаште тыршеныт, шке пашашт дене фронтышто сеҥымашым лишемдаш полшеныт.
Мероприятийыш СВО-н ветеранже-влак, Андрей Фещуков ден Дмитрий Дубников, толыныт. «Мыйын кочам Кугу Отечественный сарын участникше лийын, йӱдвел конвой-влакым ужатен коштын, Берлин марте шуын, штурмовой самолёт дене чоҥештылын. Тудын ойлымыж гычат, ынде шке гычат палем: тыл деч посна ик сарыштат сеҥымашке шуаш ок лий. Сандене республикысе уло калыклан туаштем. Тыл уло – армият виян лиеш, сеҥымашат толеш», – палемден Андрей Фещуков.
Дмитрият тудын шонымашыжымак шуйыш: «СВО-што лиймем годым командиремат тидымак пеҥгыдемден. Калыкнан верлаште полшымыж дене ме сеҥымашыш шуына. Школ тунемше-шамычланат мыланна серышым возымыштланат тауштынем. Красноярск гыч изи ӱдырын возымо серышыже тачат он пелен коштеш, чоным ырыкта».
Светлана Носова
Снимкыште: ончерым почмо годым.
Авторын фотожо.
