ВАШМУТЛАНЫМАШ САМЫРЫК ТУКЫМ

Тый денет кугешнена, Санюк!

Российын кугу олалаштыже умбакыже шинчымашым погышо да пашам ыштыше выпускникна-влак дене кузе от кугешне? А йот эллаште марий калыкнам чапландарыше верч шӱдӧ пачаш куаныме шуэш! Таче ик тыгай «шӧртньӧ падырашна» – Морко районысо Коркатово лицейын выпускникше Александр Васильев (снимкыште). Лицей деч вара тудо Москвасе физико-технический институтым тунем пытарен,  а тудын деч вара – Германийыште Дрезденысе технический университетыште шинчымашым поген. Шукерте огыл тудлан, самырык еҥлан, материаловедений областьыште технический науко доктор лӱмым пуымо нерген увертареныт. Таче тыланда тудын дене вашмутланымаш темлена.  

– Александр, айда, тӱҥалтыш гыч тыйын нерген палдарена.    

 – Мый 1994 ийыште Кугу Шӱргӧ ялыште шочынам. Кумыжъял школышто ныл классым тунемме деч вара 2005 гыч 2007 ий марте Уста йоча-влаклан президент школ-интернатыште шинчымашым погенам

– Тыйым тушко ача-ават колтен але…

– Тушто тунам ялна гыч шукын тунемыныт, тиде школын репутацийже сай лийын. Олаш тунемаш каем гын, шукырак шинчымашым поген кертам манын, ачам ден авамат шоненыт. Школ-интернатыште художественный направлений дене тунемынам.

– Молан лач художественный?

– Музыкальный направлений дене 2001 ийыште пураш шоненам, но кертын омыл – мурым сайын мурен омыл. А варажым художник семын тунемаш каенам. Кызытше ом сӱретле, но тунам сӱретленам.

– Но вара Коркатово лицейыш кусненат да физике-математике профиль дене шинчымашым погаш тӱҥалынат.

–  Лачак тудо ийын ачам ден авам Кокласолаш илаш кусненыт ыле. Тиде кундем, школ нунылан чот келшен. Пеленышт лиям гын, сайрак лиеш манын шоненыт. Мыйжынат школ-интернатыште тунемме годым южгунам мӧҥгӧ кайыме, ача-ава пелен лийме шуын. Адакшым шоналтенам: физике-математике профиль дене тунемам гын, илышыште иктаж-мом пайдалым ышташ йӧн шукырак лиеш. Художественный направлений дене сӱретленак гына кертам ыле. Икманаш, вес могырым вияҥаш, шинчымаш погаш кумылем лийын.

– Коркатово лицейыште тунемме жап гыч могай шарнымаш эн чот ушеш кодын?

– Тушто коллектив моткоч поро кумылан. Футбол дене шуко модмо, спорт дене пеҥгыде кылым  кучымо. Икоян класс, сай туныктышо-влак лийыныт.

–  Адакшым художественный направлений дене тунемше рвезым физике да математикылан кумылаҥден сайынак кертыныт…

– Физикым туныктышо Виталий Николаевич Анисимов эреак оҥай урокым эртарен да кызытат туныкта. Тыгак Валера изам мылам пример лийын.

– Тунемме годым ончыкыжым кӧ лияш шоненат?

– Чылт тыгай шонымашыже лийын огыл. Просто мылам физике, математике предмет-шамыч келшеныт, сандене тиде направлений денак умбакыже шинчымашым погаш шонен пыштенам.

– Ача-ава семын туныктышо лияш кумыл шотышто кузе?

– Тыгай кумыл лийын огыл.

– Молан?

– Туныктышо лияш шуко вий, жап кӱлыт. Адакшым тынар шуко куатым пуаш моштымашемат уке. Вес областьыште шукырак ыштен кертам манын шонем. Латикымше класс деч вара Москвасе физико-технический институтыш тунемаш пуренам.

– А вет тый Йошкар-Оласе вузышкат тунемаш пурен кертат ыле, туге гынат…

– Молан Москваш тунемаш каяш шонен пыштенам? Тиде вузын заочный математический школжо уло, тушто мый индешымше класс гыч тунемынам:  почто дене мылам теорий материалым да заданийым колтеныт. Тиде методичкым лудынам, заданийым ыштенам да тушко колтенам. Тушто тергеныт да оценкым шынден уэш мылам пӧртылтеныт.Тыге Коркатово лицейыште да тиде заочный школышто ик жапыште тунемынам, а 11 классыште вуз мылам сертификатым пуэн. Тудыжо МФТИ-ш тунемаш пураш собеседованийыште полшен. Лицейыште тунемме годым физике, математике, астрономий дене олимпиадылаш коштынам. Республик кӱкшытаныште мый денем пырля уста икшыве-влак лийыныт, нунат тиде вуз нерген моктен ойленыт да тушко пурашак тыршеныт.

– Москва вуз мо дене шарнымашеш кодеш?

– Тушто талантан шуко студент тунемын. Тӱҥалтыште шинчымаш шотышто мый, рушла каласаш гын, «ниже среднего» лийынам. Ик группыш коштшо, йолташ-влак деч шукылан тунемынам: физике, математике, программирований дене веле огыл, тыгак илыш аспект шотыштат. Икманаш, тушто чот ушан студент-влак тунемыт. Мый бакалавриатым да магистратурым пытаренам. Москваште тӱрлӧ выставке-шамыч эртаралтыныт, моло элласе университет-влак дене палдареныт. Ончычшо Италийысыш каяш кумылем ыле, но документым пуымо жапым коденам. Сандене Германийыш тӧчен ончаш шонен пыштенам да тыге мыйым Дрезден технический университетыш тунемаш налыныт.

– Тылат тиде вучыдымо лийын але…

– Шке нерген палдараш пуымо жапыште мыйын Китай гыч паша верым темлымаш лийын. Лачак Китай посольствыш визылан документым пуаш да  варажым тушко кайышаш улам ыле, но тидын деч ик кече ончыч Дрезден гыч собеседованийым эрташ темленыт. Китайысе паша вер деч отказенам да, манмыла, «рискнул»… Тыге Дрезден технический университетын машиностроений факультетыштыже тунемаш да тунамак у проектыште (тудыжо медициныште, машинам да самолётым ыштымаште, моло областьыште кучылталт кертше у материалым шонен лукмо дене кылдалтын) пашам ышташ тӱҥалынам. Шанче группыштына латик студент лийынна, у материал-шамычым шонен луктынна, моделироватленна.

– Тушто тунемме системын ойыртемже уло мо?   

– Эрык лийын: могай предмет келша, тудым тунемынам. Мо огеш келше, тудым виеш туныктен огытыл. Шанче пашаштат тыгак лийын.

– Мыняр ий тунемынат? Кушто иленат?

– Иленам Дрезден олан Нойштат районыштыжо, изи пачерыште.  Университетын тӱшкагудыжо-шамычат улыт. Ончычшо тушко вераҥынам, но вара кусненам. Чылаже кум ийым тунемшаш улына ыле, но коронавирус эпидемийлан кӧра тиде жап пел ийлан шуйныш.

– Германий, Дрезден, студент-влак тыйым кузе вашлийыныт? Немыч йылмымат палыман, англичанымат, туге?

— Паша верыште официальный йылме – англичан, но немыч йылме илаш, мутланаш, кевытыш да моло вере коштмаште кӱлеш. Икымше гана паша верышкем, университетыш, толмеке у коллегем-влак мылам рушла «Добро пожаловать» маньыч. Сайын вашлийыныт. Дрезден моткоч мотор, туристлан поян. Воктенак, 110 километр тораште – Прага, Берлин – 170-190 тораште гына, воктенак. Аэропорт уло.

– Ончен кошташ йӧн уло?

– Кажне кечын рейс-влак Испанийыш, Грецийыш, Турцийыш. Швейцарийыш улыт. Самолёт дене чоҥешташ билет ак Российысе деч шулдырак. Мый Европышто шуко вере лийынам.

– Оҥай, а кузе ойлет: руш улам але марий?

– Мый тыге ойлем: Россий гыч улам, но марла мутланем.

– Кызыт умбакыже тунемат але..?

–  Кызыт Дрезденысе IT-консалтингыште пашам ыштем, но университетыште тунемме направлений дене огыл, шукыжым – МФТИ-ште налме шинчымашым кучылтам. Шанче пашам муаш тыршаш лиеш ыле, но кумылем лийын огыл. Индустрийыште пашам ышташ шонен пыштенам: университет дене таҥастарымаште условий тыште сайрак.

– Доктор степеньым пуымо  нерген уверым налмеке, могай шижмаш авалтен? Молан йодам: марий-влак коклаште йот элыште тыгай лӱмым налше моткоч шуэн вашлиялтеш.

–Дрезденыште аралалтын да доктор степеньым налын кертмем дене кугешнем.

– Александр, мӧҥгӧ велыш пӧртылаш кумыл уло?

– Уке.

– Молан?

– Илыш икте. Йӧн уло гын, вес эллаште лийме шуэш.

Г.Кожевникова      

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий