– Мый ынде кандаш ий аракам ом йӱ, – анонимный алкоголик-влакын Йошкар-Олаште почылтшо ик клубыштышт вашлиймаште каласкалаш тӱҥале нылле кум ияш Руслан.
Тыге ойлымыж дене тудо, ик велым, моткочак куандарыш, а вес велым, кумылым мыняр-гынат волтыш. Тиде клубыш толын гын, тугеже тымарте чот йӱын улмаш. Арака дечын шерже темын да, полышым кычалын, анонимный алкоголик-влак радамыш ушнен.
Ваш-ваш полшат
Клубын участникше-влак арняште икмыняр гана погынат. Мо оҥайже, кӧмыт аракам йӱмым чарненыт, нуно ятыр ий дене кажне погынымашке коштыт! А вет чыланат пашам ыштат, ешышт уло. Паша кече деч вара каналтымыштат шуэш дыр. Но рвезе, пӧръеҥ-шамыч, коклаштышт улшо ӱдырамаш-влакат садак жапым муыт. Молан манаш гын умылат: кажныжын шкеж нерген, йӱмым кузе чарнымыж нерген каласкалымыже клубыш икымше гана толшо еҥ-влаклан полшен кертеш! Ала-кунам шканыштат лач тидак полшен. Весе-шамычын арака деч кузе утлен кертмышт нерген ойлымышт нуныланат айыквуя илаш тӱҥалын кертшашыштлан ӱшаным шочыктен.
Кажне эрдене шонен, но садак монден
– А те йӱмым чарнаш шонен пыштыме кечыдам шарнеда? – йодым.
– Конешне, шарнем, вет тиде йӱмӧ эрлашыжым кажне эрдене лийын! Но кас велеш ты шонымаш ала-молан эре мондалтын.
– А чынже денак аракам йӱмым йӧршеш чарныме кечыда кунам лийын?
– Тиде 2015 ий 6 июньышто лийын. А тымарте мый кок ий наре ончыч анонимный алкоголик-влакын иквереш чумырген мутланымышт нерген колынам ыле. Вараже идалык да 8 тылзе гыч ты клубыш шкеат толынам. Амалже икте гына лийын: илышыште кугу вашталтышым ыштыме – йӱмым чарныме – моткочак шуын. Вет тымарте аракалан кӧра икымше пелашем дене ойырленна. Кызытсе ватем денат ойырлымо тӱрыштӧ лийынна. «Мылам тыгай марий, йоча-шамычлан тыгай ача огеш кӱл», – каласен пелашем. Кеч мый тунамсе илышем, кажне кечын кастене йӱмем, тыгак лийшаш семын акленам да нормальныйлан шотленам.
Тыге шонаш Русланын, шкенжын ойлымыж почеш, кугу амалже лийын: тумарте ни наркологийыште эмлалтын огыл, ни иктаж вес вере полышым йодын миен огыл.
«Мый тыге ом керт мо?»
– Анонимный алкоголик-влакын клубышкышт икымше гана толмеке, весе-влакын шке илышышт нерген каласкалымыштым колыштмеке, шарнем, шонен шинчышым: «Тиде рвезе тынар чот шуко да кужу жап йӱын улмаш. Теве тудо пӧръеҥат арака деч шӧрлен шуктыде манме гай илен, а кызыт шотан пелашыш савырнен. Тугеже мый тыге ом керт мо?» Тыгай шонымашак арака дечын йӧршын утлаш таратен, – мутшым умбакыже шуйыш Руслан. – Кеч тиде клубыш толмешке, аракам йӱмым чарнаш кӱлмӧ нерген шонымаш ушыштем мыняр гана шочын?! Тетла ом йӱ манын, ватемлан мыняр гана ойленам, мутым пуэнам, шортын-шортын товатленам?! Шотлен пытарашат огеш лий.
Ача тыгай лийшаш огыл!
Ойлымыж почеш, йӱмым чарнем манын, икшывыже-влакланат мыняр гана сӧрен?! А нуныжо Руслан ден пелашыжын визытын улыт!
– «Ачай, пашат деч вара кеч ик гана айык тол», – ойленыт шочшына-влак. А нуно мемнан чыланат эрге икшыве улыт. Чотак руштшо лиймем годым тыге каласымыштым колынат омыл. Эрлашыжым ушештареныт да веле шарналтенам.
Тунамже, чыным ойлаш гын, нунын ончылно намысын чучын. Айык улмем годым тидым раш умыленам, – тыге каласыш пӧръеҥ да чурийыштыже кызытат аптыраныме шижмаш палдырныш. – «Икшывына-влаклан могай примерым ончыктем? Могай ача улам? Ача тыгай лийшаш огыл! Сита, йӱмым чарныман!» – шоненам тунам семынем. Мый машинам ачалыме дене кылдалтше пашам шуктымо шкемын изирак фирмыштем ыштем. Кастене, паша кече мучашлалтмеке, ноен, пӧръеҥ-шамыч чыланат аракам йӱыныт. Нунын дене пырля мытя чаркам нӧлтенам. Чарнаш кӱлмӧ нерген шонымаш тыгай годым уш гыч ӱштылалтмыла лектын каен. Да мом ойлаш? Тиде жапыште тыгай нерген шонымашыжак лийын огыл!
«12 ошкыл»
– Аракам йӱмым чарнаш да у, айык илышым тӱҥалаш мылам «12 ошкыл» программе-инструкций полшен. Но тудым шкетын лудмо гына огеш полшо. Пайда ден лектыш лийышт манын, мом кузе шуктымо нерген весе-влакын каласкалымыштым колыштман. Эн тӱҥжӧ – нине ошкылым шке ыштыман. Действий манме лийшаш. Тӱҥалтыште весе-влакын ойлымыштым идалыкат пеле колышт веле шинченам да тидын дене гына серлагенамат, кугу вашталтыш лийын огыл – мый садак жапын-жапын аракам йӱынам. А кунам тиде клубыш коштшо-влакын полшымышт дене ошкыл-влакым ышташ тӱҥалынам, тунам– тылзат пеле гыч йӱмым йӧршын чарненам. Кеч тиде кечын, 2015 ий 6 июньышто, тыгай тура савыртыш лийшаш нерген нимо шижтарен огыл. Тудо йӧршеш тыглай, нимо дене ойыртемалтдыме, кече лийын. Но кастене аракам ыжым йӱ.
– Мӧҥгышкыда айык толмым пелашда, шочшыда-влак кузе вашлийыныт? Чот ӧрыныт? – пален налме шуо.
– Нуно тидлан ӱшанен кертын огытыл. Варажат, аракам йӱде илен кертмемлан, вашталтмемлан тӱрыс ӱшанымешкышт идалык утла жап кӱлын.
Йӱмым чарныме деч вара але мартеат мый сай пелаш, сай ача лияш да Юмо дене пырля илаш тунемам, вет «12 ошкыл» – тиде эше Юмо деке корно, – мучашлыш ойжым пӧръеҥ да тудын кумылжак нӧлталтмым шекланышым.
Мом ойлаш, чыла шкенан кидыште. Илышна могай лиеш, тидат лач шкенан шонымашна, койыш-шоктышна да пашана дене кылдалтеш.
Любовь Камалетдинова
Нейросеть полшымо дене ыштыме фото
