Пытартыш жапыште самырык-влак шагалын огыл мопед, питбайк, электросамокат да моло денат кудалыштыт. Но шукынжо туге чымат – ласкан ошкылшо еҥым тӱкен кудалтат, шонет.
Санденак йолешке-влак нунын деч лӱдыт! Да нуно веле мо?! Водитель-шамычат шекланат. Трук вучыдымын корныш кудал лектыт манын тургыжланат! Тыгай случайже мыняр лийын?! Тиде амаллан кӧра ятыр корно туткар вашлиялтын. А вашке тунемше-влакын кеҥеж каникулышт тӱҥалеш. Тидым шотыш налын, Марий Элысе МВД ГИБДД-ын шукерте огыл эртарыме пресс-конференцийыштыже тидын денак кылдалтше пӱсӧ йодыш-влакым тарватеныт ыле.
Чотышт кушкеш
МВД пашаеҥ-влак тӱҥалтыштак статистике дене палдарышт: корно туткарлаште икшыве-влакын сусыргымо чотышт 2022 ий гыч шукем толеш. Мутлан, 2025 ийыште кум тылзе жапыште гына 25 корно туткарым регистрироватлыме. Аварийыште 1 йоча колен, 31 эмганен. Да шуэн огыл азапыш лачшымак самырык «водитель-влак» логалыт.
– Ӱмаште 43 аварий ийготыш шудымо-влакын титакыштлан кӧра лийын. Тушто кок подростко колен, 48 самырык еҥ сусырген, – рашемдыш республикысе МВД полиций начальник – министрын алмаштышыже Алексей Коновалов.
Автоинспектор-влак кодшо ийын водительский правам налдыме 270 подросткым транспортым виктарыме деч кораҥденыт. Тений тиде чот кызыт мартеак 50 утлам эрталтен.
Ача-ава-влакланат умылтарыман
Палдарыме почеш, права деч посна транспортым виктараш тӱҥалаш таратыше ик амалже – ача ден ава-влак ийготыш шудымо икшывыштлан шкештак мопедым, питбайкым налын пуат. Адакшым ешыштышт улшо транспорт деч сравочымат мӧҥгыштышт шинча ончылнак аралат. Но, кузе палемдышт МВД пашаеҥ-влак, тыгодым ача-ава-влак чыла тиде могай туткар марте шуктен кертме нерген йӧршынат огыт шоналте!
Мутлан, Килемар районышто 11-ше классыште тунемше ӱдыр автомобиль дене кудалыштын да ик татыште, рульым кӱлеш семын виктарен кертде, электромеҥгыш миен керылтын. А вет водитель правадыме лийын! Аварийыште ныл еҥ эмганен. Нунын коклаште – тунемше шкежат. Салонышто лийше вес ӱдыр чот эмганымыжлан кӧра вашкеполыш машинаште колен.
Чыланат иктымак палемдышт: азап ынже лий манын, самырык-влаклан веле огыл корно правил, лӱдыкшыдымылык нерген каласкалыман, ача-аваштланат ты шотышто кӱлеш шинчымашым пуыман. Республикысе образований да науко министрын алмаштышыже Валентина Гаврилован палдарымыж почеш, тений кум тылзе жапыште гына туныктышо-влак автоинспектор-шамыч дене пырля школлаште ава-ава-влаклан 70 утла погынымашым эртареныт. Тушто мопед, СИМ (средства индивидуальной мобильности) да кроссовый мотоцикл дене кудалыштме правил нерген каласкаленыт.
Марий Элыште йочан праваже шотышто уполномоченный Ольга Торощина моткочак сай шонымашым каласыш: туткарым шижтарымылан, профилактикылан эн кугу тӱткышым ойырыман да тидын шотыштак эн чот пашам ыштыман, а случай дене огыл.
Ӱмаште ийготыш шудымо икшывышт-влаклан транспорт дене пайдаланаш эрыкым пуымыштлан 230 ача ден авам административно мут кучаш шогалтеныт. Тений – 30 утла ача-авам. Нунылан 30 тӱжем теҥге штрафым тӱлашышт логалын. Но тидат, палемдыме почеш, южыштлан чарак огыл.
Лектыш уло
Республикысе МВД-н Кугыжаныш автоинспекций управленийжын начальникшын алмаштышыже Андрей Шабалин палемдыш:
– Правительствын Корно движений лӱдыкшыдымылыкым ыштыме шотышто комиссийышкыже ийготыш шудымо водитель-влаклан ГСМ-ым ужалаш чарыме шотышто темлымаш дене лекме. Кызыт автозаправочный станций-влакын озашт дене тиде йодыш каҥашалтеш. Киршеринг (электросамокатым кӱчык жаплан айлаш пуымаш – авт.) оператор-влакат йодмашыштым пеҥгыдемденыт: йоча ден подростко-влаклан электросамокат дене пайдаланаш эрыкым пуымылан штраф кум пачаш кушкын. Ончыч 10 тӱжем лийын гын, 28 апрель гыч 30 тӱжемым тӱлашышт перна.
Электрогаджет дене писын кудалыштмылан еҥ-влакын вуйшиймашышт ешаралтмым шотыш налын, оласе администраций, автоинспекций да прокат оператор-влак тыгай ойыш шуыныт: ынде рӱдоласе площадьлаште электросамокат дене кудалышташ чаралтеш. Парклаште, бульварлаште, шуко еҥ улман уремлаште нунын 10 км/ч скорость дене кудалышт кертыт.
– Школлаште да колледжлаште тунемше-влаклан кӱчык курс-влак эртаралтыт. Тиде жапыште нуным аварийыш логалше транспорт-влакым вераҥдыме спецстоянкылашке намиен коштыктат. Тушто иктаҥашышт-влакын титакыштлан кӧра могай туткар лийме, умбакыже нунын дене мо ышталтме нерген каласкалат. Тидыже самырык-влаклан моткоч пайдале, – палемдыш МВД-н УГИБДД-жын корно движений пропаганде шотышто отделений начальникше Марина Булдакова.
Туткар лиймым шагалемдаш манынак, тений апрель мучаш гыч ноябрь кыдал марте республикысе МВД «Рули по правилам» увер-пропаганде кампанийым эртара. Тиде жапыште икмыняр министерстве да ведомстве дене пырля икшыве ден ача-ава-влаклан ятыр мероприятийым: правовой ликбезым, тематический краш-курсым, интернет-акцийым, молым – эртарат. Ава-ава-влак дене гын Кугыжаныш автоинспекций пашаеҥ-влак школ деч посна пашаче коллективлаште, предприятийлаште, организацийлаште вашлийыт.
Кажне мероприятий ден вашлиймаш ик шонымаш дене гына эртаралтеш: водительский удостоверений деч посна механический транспорт дене пайдаланыман огыл, тиде кугу туткар марте шуктен кертеш!
Любовь Камалетдинова.
