Вес еҥым ондален, оксажым але погыжым шкан налаш манын, пытартыш жапыште мошенник-шамыч мом гына шонен огыт лук, могай гына йӧн дене огыт пайдалане?! Таче ме тендам, пагалыме лудшына-влак, тидын деч кузе утлаш лийме дене палдарена.
Омсашке йыҥгыртат. Мом ыштыман?
- Эн ончычак «глазокыш» ончалза але, шолашке я пурлашке кораҥын, «кӧ тушто?» манын йодса;
- молан тендан деке йыҥгыртымыжым омса гочак рашемдаш тыршыза. Амалжым раш умылтарен огеш керт гын, омсам ида поч;
- йыҥгыртыше слесарь, сантехник але электрик улмыж нерген каласа, а те тыгай специалистым ӱжыктен огыдал гын, пӧрт управленийын диспетчержылан йыҥгыртыза да тыгай фамилиян пашаеҥ улмым, тендан деке колтымым рашемдыза;
- тӱткӧ лийза, молан манаш гын огнестрельный але газан оружий дене лӱен кертыт.
Омсадам ират але сравоч дене почаш тӧчат
- Тидын нерген вигак полицийыш йыҥгыртен увертарыза да омсада воктене «баррикадым» ыштыза;
- пошкудо-влак палышт да колышт манын, тӱрлӧ семын шижтарыза: кычкырыза, полшаш ӱжса, кӱварым, пырдыжым, батарейым, вӱд пучым перкалыза;
- тиде айдеме пӧртышкыда але пачерышкыда пурен кертешак гын, кӧ улмыжым, молан толмыжым рашемдаш ида пиж, а тудын деч утлаш тыршыза: аэрозолян баллончик, иктаж неле ӱзгар, арвер дене пайдаланыза, чурийшкыже пурысым але шинчалым кудалтыза;
- пурен шогалмекше, вигак тулым йӧртыза. Мӧҥгыштыда мо кузе верланымым те сайын паледа да пычкемышыштат тарваныл кертыда, а преступник – уке.
Пачер омсадам ирыме але почмо
- Тидын нерген вигак полицийыш увертарыза;
- полиций пашаеҥ-влак толын шумешке, пачерышкыда ны шке ида пуро, ны весе-влакым ида пурто;
- пачерда гыч балкон, пожарный люк, моло гоч кӧ лекмым пошкудыда-влак дене пырля ончыза;
- пачерыш пурыдеак, палыдыме еҥ улмым-укем рашемдаш тыршыза. Тидлан коштмо, мутланыме але иктаж вес йӱк шоктымым колыштса;
- иктаж-кӧ уло гын, тыманмеш омсадам тӱжвал велым сравоч дене петырыза да полиций толмешке тудлан лекташыже ида пу;
- лекташ тӧчаш тӱҥалеш гын, тудым пошкудо-влак полшымо дене кучаш тыршыман але кеч фотографироватлыман;
- тендан огыл, а иктаж-кӧн весын пачер омсажым ирыме але почмо гынат, тидын нерген эн ончычак пошкудыштлан да родыштлан увертарыман.
Пачерышкыда пуренда, а тушто палыдыме еҥ-влак улыт
- Писын гына мӧҥгеш лекса да почешда омсадам тӱкылыза, сравочдам тушанак кодыза;
- тидын нерген полицийыш увертарыза да пачерда гыч кӧ лекмым чыла велымат эскерыза.
Лифтыште ӱмбакыда кержалтыныт
- Лифт пырдыжым перкалыза, полшаш йодын кычкырыза;
- диспетчерым ӱжыктымӧ кнопкым темдалаш, тудлан мо лиймым каласаш тыршыза да полицийым ӱжыкташ йодса.
Подъездыште ӱмбакыда кержалтыныт
- Кычкырыза, полшаш ӱжса;
- шӱргышкыжӧ шӱвалза. Тиде тудлан вучыдымо лиеш да ӧреш, а те тиде жапыште куржын шуктен кертыда;
- йолвургыж гыч уло вийда дене чумалза – ты верыште корштымо чот шижалтеш, да те тыге утлен кертыда;
- кошар да покшел парняда дене шинчажым шуралтыза;
- полицийым ӱжыктыза.
Палыдыме еҥ подъезд але пачер гыч иктаж-мом луктеш
- Кӧ улмыжо, могай пачерыште илымыже да арверым але ӱзгарым молан нумал лекмыж нерген важмалдыкын рашемдаш тыршыза;
- кокыте шонымаш шочеш гын, тидын нерген пошкудыда-влаклан каласыза, нуным полицийым ӱжыкташ йодса, шкеже тиде еҥым йыштак эскерыза;
- пошкудо-влаклан каласаш йӧн уке гын, лифтыште улшо устройство гоч диспетчерлан каласыза да тидын нерген полицийыш увертараш йодса.
Л.Камалетдинова ямдылен
