Шокшо игече толмо дене сад-пакча паша койын ешаралтеш. Тидыже, ик велым, кумылым нӧлта, вес велым – шекланаш йодеш, вет лачшымак идалыкын шокшо пагытыштыже оралтышке тул пижын кертме лӱдыкшӧ кугемеш. Тидым шотыш налын, икмыняр поро ой-каҥашым темлена.
Пожар ынже лий манын:
- тулым оралте воктене ида ылыжте;
- кумдыкым чоҥымо материал да йӱлышӧ вещества дене ида «шӱкаҥде»;
- куштылгын ылыжше да йӱлышӧ вишкыде средствым тул пижын кертдыме верыште кучыза;
- пычкемышыште сорта але факел гай тул дене ида пайдалане;
- изирак йоча-влакым кугыеҥ деч посна ида кодо;
- вакшышыште тамакым йӱшывуя ида шупш;
- коҥгам олтымо правил-влакым ида пудырто, тушко тулым бензин, солярке але йӱлышӧ моло средстве полшымо дене ида пыште;
- коҥгаште але тудын воктен шудым, пум, вургемым да тулеч молым ида кошто.
Тул пижме годым:
* азап нерген пошкудо ден лишыл пӧртлаште илыше-влакым кычкырен шижтарыза, 01 але 112 телефон дене увертарыза;
* пожарный-шамычын толмешкышт, тулым вӱд, ошма, рок полшымо дене йӧрташ тӱҥалза. Тул шарлыме деч пошкудо оралтым вӱд дене нӧртен йӱкшыктарыза;
* оралтышке тул пижме жаплан пӧртыштӧ улыда да чарашке лектын огыда керт гын, омсам пич петырыза, шикш пурымо деч чыла шелше ден рожым вургем дене петырыза. Пӧртйымаке але нӧрепыш волен шинчаш гын, тул да сӱмырлышӧ оралте деч аралалт кодаш ӱшан кугурак лиеш. Тыгодым пожарым йӧртымӧ деч вара кушто улмыдам кычкырен але иктаж-мом кырен палдарыза.
Минерал ӱяҥдыш нерген
Шуко минерал ӱяҥдышыш тул моткоч куштылгын пижын кертеш, сандене кевытыште але вес вере пакчасаскалан кушкаш йӧным ыштыше черетан средствым налмыда годым упаковкым ончалза. Тул пижын кертме лӱдыкшан сатушто «Тул деч ӧрдыжтӧ кучаш» але «Тул пижын кертме лӱдыкшӧ уло» манын возымо. Поснак лӱдыкшылан селитре негызан ӱяҥдыш (аммиак, натрий, калий) шотлалтеш.
Селитрын тӱрлӧ ӱй, куштылгын ылыжше да йӱлышӧ вишкыде средстве, нефть негызан продукт, тыгак порошок шотан тӱрлӧ металл пелен верланымыж годым тул шкеак пижын кертеш. Селитре негызан минерал ӱяҥдышыш тул пижме годым вещества пудешталтынат кертеш.
Шарныза, минерал ӱяҥдышым илыме вер деч ӧрдыжтырак, кукшышто, моло органический вещества деч посна да пич петырыман йоҥгытышто аралыман.
Минерал ӱяҥдыш деч посна тӱрлӧ вредитель ваштареш кучылталтше средстват тул пижын кертме кугу лӱдыкшым ышта. Пытартыш жапыште рынкыштына тыгай средствым аэрозоль упаковкышто темлат. Тудын дене пайдаланыме годым тул пижын кертме деч аралалтме темлымашлам шукташак тыршыза.
Темлыме чыла правилым шотыш налыда гын, шкендам, лишыл еҥда ден пошкудыдам, оралтыдам тул азап деч арален кодеда, шошо-кеҥеж пагытым ласкан да веселан эртареда.
Маргарита ИВАНОВА ямдылен.
Авторын фотожо.
