17 августышто У Торъял районлан 100 ий теммылан пӧлеклалтше тыгай лӱман мероприятий эртаралте. Тудын программыже моткочак поян ыле.
Торжественный ужашыште йыргешке дате дене республикын правительстве председательжын алмаштышыже – тӱвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министр Константин Иванов Марий Эл вуйлатыше Юрий Зайцевын саламлымашыжым лудын пуыш. Тушто тыге каласыме: «У Торъял район кече еда вашталтеш да утларак сӧрал, жаплан келшыше лиеш. Физкультурно-тазаҥдарыме комплексым чоҥен шуктымо, У Торъял школ-интернатым ачалыме, тӱшкан пайдаланыме верлам тӱзатыме, кызыт районысо илемлашке канде тулым пуртымо паша чолган кая».
Шке лӱмжӧ дене Константин Иванов муниципал образованийлан умбакыжат тӱзланаш да кугу кӱкшытыш шуаш тыланыш.
100 ияш лӱмгече дене У Торъял район администраций вуйлатыше Денис Таныгин саламлыш. Тудо палемдыш: пытартыш ийлаште районышто ялозанлык организацийлаште у паша вер-влак ышталтыныт, тӱрлӧ кумдыклам шотыш кондымо, тӱвыра учреждений-влакым тӧрлатыме да жаплан келшышым ыштыме, школлаште «Кушмо точко» рӱдер-влак почылтыныт.
– Районышто илыше-влаклан тыныслыкым, тазалыкым, пиалым да сеҥымашым тыланем, – каласыш тудо.
Погынышо-влакым пайрем дене тыгак республикын внутренний политике, верысе самоуправленийым вияҥдымаш да юстиций министрже Антон Мирбадалев, У Торъял муниципал образований вуйлатыше Евгений Небогатиков, Марий Эл Кугыжаныш Погын депутат-влак Аркадий Новиков, Виталий Пуртов, икмыняр моло саламлышт. Вараже Кугу Отечественный сарыште, тыгак Локальный военный конфликтлаште вуйыштым пыштыше-влаклан памятникла деке Константин Иванов ден Денис Таныгин, Аркадий Новиков ден Виталий Пуртов ик корзиҥга гыч пеледышым шындышт да вуйыштым савышт. Моло кумылан-влакат, а тиде предприятий, организаций, учреждений вуйлатыше, тыглай еҥ-шамыч – ты поро пашашке ушнышт да пеледышым пыштышт.
Программе дене келшышын, рӱдӧ Тыныслык площадьыште «Юбилей дене, У Торъял район!» театрализоватлыме представлений лие. Умбакыже погынышо-влаклан мурызо ден коллектив-влак концертым ончыктышт. Оҥай ыле «Мода – связь времён» костюмироватлыме дефилем ончаш. Тушто верысе тӱвыра да каныме рӱдер пашаеҥ-влак кодшо курымын 80-ше, 90-ше ийласе муро-влак почеш сценыш тунамсе жапысе вургемым чиен лектыныт ыле. Чынак, мемнан годым дискотекыш ӱдыр-шамыч тыгеракак чиен коштыныт, сандене шарныктымыштлан шукын семынышт таум ыштышт, очыни.
Тиде жапыштак площадьыште «100 славных творцов и созидателей района» фотовернисаж пашам ыштен. Тушто У Торъял районын лӱмлӧ еҥже-влакын фотографийыштым вераҥдыме ыле.
Воктеныжак «Районемын пеледыш тӱняже» пеледыш аршаш ончер эртаралтын. Йошкаргын, нарынчын, ужаргын, пелгандын, чевер-алын койшо аршаш-влакым ончен, кажныжын кумылжо нӧлталтын. Адакшым вет иктышт нуным вазыш, кленчашке шынденыт гын, весышт мотор корзиҥгаш, эсогыл подносыш да йоча модыш машина кузовыш келыштареныт. Вес семын ойлаш гын, кӧн молан фантазийже ситен.
Тиде жапыштак бульварыштат пайрем гӱжлен, вет тыште районысо ял шотан илем-влакын кудо выставкышт лийын. Тудыжым южышт поснак моторын сӧрастареныт. Тидлан иктышт палаткышт ӱмбаке пызлыгичкан укшлам сакаленыт, весышт изи чатка пече ден капкам келыштареныт, кумшышт калыкым поснак поян ӱстел чесышт дене ӧрыктареныт, а вара кумылан-влакым пукшеныт, йӱктеныт.
Тыштак кидмастар-влакат шке пашаштым ончыктеныт да ужаленыт. Нуныжо мом гына ыштен конден огытыл?! Тӱрлымӧ солык, тувыр, сӱрет, ковёр; ургымо, пидме вургем, курчак, янлык, моло модыш; пу гыч пӱчкедыме ате-кӱмыж; ший, шер, тӱрлӧ кӱ гыч ыштыме оҥсакыш, кидшоло, пылыжкӧрж, сӧрастарыш. Чылт чылажым ойленат пытараш огеш лий.
Районысо рӱдӧ книгагудышто коллегына Иван Речкинын «Мыйын йӧратыме районем» фотовыставкыже эртаралтын. Туштак библиотеке пашаеҥ Ксения Лебедеван «Торъял, тылат пӧлеклем» выставкыж дене палыме лийын кертыныт.
Книгагудо пашаеҥ-шамыч кумылан-влаклан викториным, модышым, тыгак чапле заллашт мучко экскурсийым, эсогыл шудо да коштымо саска гыч кӱпчык-сашэм ышташ туныктымо мастер-классым эртареныт. Эшежым шашке да шахмат дене модаш йӧратыше-влаклан Остап Бендер дене таҥасаш йӧным пуэныт.
Кӧ модын, веселитлен, ончен коштын, шужен гын, нуно (да такшым чыланат) мороженый дене сийлалтыныт. Яра. Тыгай шкешотан пӧлекым «Юбилейный» ЗАО ден «Первый Май» колхоз ыштеныт. А вара, вийым мыняр-гынат поген, умбакыже волейбол дене модын кертыныт. Тыгак спорт (греко-римский) кучедалмаш дене республиканский открытый турнир лийын.
Гармоньым шокташ йӧратыше-влак коклаште гын «Булыгинские встречи» районный конкурс эртаралтын. Тунамже бульвар веле огыл, уло кумдык сылне сем дене шергылтын.
Умбакыжат райрӱдӧ шыпланен огыл, вет площадьыште кастене «Чылан пырля мурена» да «Чоным почын мурена» марий эстраде музыко проектын концертышт лийын. Погынышо-влакым Йошкар-Ола гыч мийыше мурызо ден семмастар-влак куандареныт. Тушто еҥ-влак куштеныт гын, тиде жапыштак кумылан-влак бульварыште да спорт площадкыште гитарым, баяным шоктен, муралтен шинченыт.
Икманаш, шуматкечын кажныжын уло чонжо денак каналташ йӧнжӧ лийын. Районлан 100 ий темме пайремыште такшым тыгак лийшаш.
Любовь Камалетдинова
