1 сентябрь гыч Российыште ятыр закон вийыш пура. Нунын илышнан лачшымак могай шӧрынлаж дене кылдалтмышт нерген Россий Федераций Федеральный Погынын Кугыжаныш Думыжын председательже Вячеслав Володин шке Telegram-каналыштыже каласкален.
Пашам ышташ туныктат
Ятыр вашталтыш эн ончычак шинчымашым пуымо сфер дене кылдалтын. 2024-2025 тунемме ийыште уроклаште сото телефон дене пайдаланаш чарыме – тидым «Образований нерген» Федеральный законышто юридически пеҥгыдемдыме.
У тунемме ий гыч российысе школлаште труд урок обязательный лиеш, тыгодым ОБЖ олмеш «Основы безопасности и защиты Родины» предметым пуртат – чрезвычайный ситуаций ден военный лӱдыкшӧ лекме годым мом ышташ кӱлмӧ нерген 5-11 класслаште каласкалат. 10-11 класслаште тунемше ӱдыр-рвезе-влакымат у сынан класс шагат – «Семьеведение» – вуча, туштыжо туныктышо-шамыч «Кӱлешан нерген мутланымаш» кышкарыште еш институт дене кумдан палдараш тӱҥалыт.
Тылеч посна, шинчымашым пуышо чыла организаций: йочасад, школ, техникум, колледж, вуз-влак – шке зданийыштышт але кумдыкыштышт Российын флагшым сакышаш але шогалтышаш улыт. Тымарте тыгай обязанностьым общеобразовательный тӧнеж-шамыч гына шуктеныт.
Школ директорын воспитаний шотышто советникшылан 42 кече канаш правам пуымо. У педагогический должность-влакым тӱлыман тӱҥ отпуск нерген законышто шотыш налыныт.
Армийыш огыт нал
Вуз деч вара вигак прокуратурышто але следствий комитетыште служитлаш тӱҥалше граждан-влаклан армий деч отсрочкым пуат.
Отсрочкым налшашлан спецлӱм але прокурор пашаеҥын класс чинже кӱлыт.
Тиде документ прокуратур ден следствий комитет пашаеҥ-шамычым военный сбор дечат утара.
Уто шагатлан – компенсацийым
Элыштына пашам палемдыме жап деч шуко ыштымылан тӱлымӧ условийым пеҥгыдемдат. Ынде пашам пуышо-влак тыгай пашалан компенсацийым пуышаш улыт. Тыгодым пашаеҥын окладше веле огыл, тыгак премийже, компенсацийже да кумылаҥдыме шотан моло выплатше шотыш налалтыт. Эн изи коэффициентымат 1,5-2 марте кугемдыме.
Такси дене кудалшым аралат
Таксин услугыж дене пайдаланыше пассажир-шамычын праваштым аралат. Документын у редакцийже дене келшышын, перевозчик-влак пассажир-шамычын тазалыкышт ден илышыштлан зияным ыштен кертме деч граждан ответственностьым страховатлышаш улыт. Ойпидышым легковой таксин регионысо реестрышкыже пуртымо кажне транспорт средстве дене ышташ палемдыме. Тидын нерген увер таксин салоныштыжо лийшаш.
Кӧмыт виктарат?
1 сентябрь гычак виктарыше компаний-влакын учредительышт деке йодмашым пеҥгыдемдат. Тидыже виктарыше компанийын лицензийжым аннулироватлыме годым тудын учредительже-шамыч нерген уверым дисквалифицироватлыме еҥ-влакын реестрышкышт пуртымо нерген ойла. Нине учредитель-влак, реестр гыч тыгай шотан уверым кораҥдымешке, виктарыше компанийым ыштен огыт керт. Экономический преступленийлан, тыгак кокла нелылыкан да поснак неле преступленийлан судитлыме еҥ-влак виктарыше компанийын учредительже лийын огыт керт.
Волтен кодаш огеш лий
Вашталтыш-шамыч коштын кертдыме але начарын тарванылше граждан-влак денат кылдалтыныт. Документын у редакцийже дене келшышын, тӱшка транспортышто ужатен кондыштарыше еҥ да социальный карте деч посна кудалше I группо инвалидым билетлан тӱлен кертдымыжлан виеш волтен кодаш чаралтеш. Тиде радамыш 16 ияш марте ийготан йоча-влакымат пуртымо. Законым пудыртымылан 30000 теҥге штрафым тӱлыктен кертыт.
Тыгак инвалид-шамычын паша праваштым эшеат аралат – 35 деч шукырак пашаеҥан пашам пуышылан инвалид-влакым пашаш налаш 2-4 процент кугытан квотым квартал еда пуат. Инвалидым пашаш налше пашам пуышо-компаний реабилитацийын але абилитацийын индивидуальный программыштлан келшыше паша йӧным ыштышаш.
Ойпидыш дене келшышын
Экскурсовод ден гид-кусарыше-влак декат йодмаш-шамычым рашемдыме – ниныжат, нуныжат услугыштым очно да законодательстве дене келшыше ойпидыш негызеш ышташ тӱҥалыт. Тылеч посна Ростуризм электрон путёвко нерген уверым пуымо годым законым чӱчкыдын пудыртышо туроператор-влакым единый федеральный реестр гыч лукташ правам пеҥгыдемден.
Аралалтшым Юмат арала
Шыже тӱҥалтыш гыч кугыжаныш, муниципальный увер системе-влак, тыгак унитар предприятий ден кугыжаныш тӧнеж-шамычын системышт Российыште улшо серверан хостинг-провайдер-влакын услугышт дене гына пайдаланышаш улыт.
Аптечкыш эмым ешарат
Икымше медицине полышым пуымо йӧнат вашталтеш – мероприятий комплекс ден нуным шуктымо радамым РФ Тазалык аралтыш министерстве палемда, «икымше медицине полышым пуымаш» умылымашымат рашемда.
Икымше полышым пуымо аптечкыш медицине изделий деч посна эше эмлыме препаратым ешарен пыштат.
Тракторым учётыш налыт
Граждан ден амалкалче-влак самоходный манме машина ден тракторыштым учётыш шогалтышаш улыт. Тидыже ялозанлык техникылан кугыжаныш регистрацийын системыжым ыштыме дене кылдалтын.
Субсидийым – Кугыжаныш услуго портал гоч
ЖКХ-лан тӱлымылан субсидийым Кугыжаныш услуго портал гоч оформитлаш йӧным ыштыме. Тидланже йодмашым личный кабинет гоч гына пуыман. Документын тӱҥ ужашыжым кугыжаныш орган-влак ведомство-шамыч кокласе электрон кыл системе гоч йодын налыт.
Ойырлаш шергын шуэш
Мужыраҥмым шӧрымо нерген йодмашым пуаш кугыжаныш пошлине 650 теҥге гыч 5 тӱжем теҥге марте кугемеш.
Вольыкым тойымо верлам пытарат
2024 ий 1 сентябрь гыч Российыште вольык шӱгарлам угыч почаш чаралтеш. Тиде закон лӱдыкшӧ черын шарлымыж ваштареш кучедалаш полшымо дене кылдалтын, шотла Российын Минсельхозшо.
Мут толмашеш, таче Российыште вольыкым тойымо 14 тӱжем наре шӱгарла уло, тышечын 46 процентшым эшеат петырыме огыл, да нуно калыклан биологический лӱдыкшым ыштат.
Маргарита ИВАНОВА ямдылен
Д.Речкинын фоторжо/ «Марий Эл» увер агентстве
