Тӱнямбал конференций
«Шукертсым ончыде»
Йошкар-Олаште «Шукертсым ончыде» («Без срока давности») проект да Кугу Отечественный сар ийлаште нацист тӱчан да тудлан полышкалыше-влакын совет калык ваштареш осалланымыштым шарныме шотеш, Россий мучко Пырля шогалме кече дене келшышын, Тӱнямбал научно-практический конференций эртен. «Историй икгайлык: Россий – кызытсе тӱняште нацизм идеологийлан ваштарешла шогалше ор куат» маналтеш тудо. Ты кече СССР Верховный Совет Президиумын 39-ше №-ан Указше савыкталтме кечылан пӧлеклалтын. А тушто совет граждан да пленыш логалше красноармеец-влакым пуштедыше да орландарыше немыч-фашист тӱшкалан, тыгак тудлан ужалалтше да полышкалыше-влаклан мутым кучыктымо нерген ойлалтын.
Конференций жапыште, а тудым Юл кундем кугыжаныш технологий университет эртарен, пленар заседаний да «Шукертсым ончыде» выставке лийыныт, тыгак самырык-влакын «Вияш мутланымаш» площадкышт пашам ыштен.
Саламлыме тӱҥалтыш мутым «Юлтехын» ректоржо Игорь Петухов ойлен. «Тачысе мутланымаште тӱҥжӧ – эртыше шучко пагыт нерген историй шарнымашым арален кодаш да кызытсе тӱняште неонацист идеологий шарлыме ваштареш шогалаш. Тышке шанче, тунеммаш, кугыжаныш виктем гыч эксперт да вияҥмаш, мер кыл, профессионал ушем ден студенчествын представительышт погыненыт. Чумыр Россий да СНГ элла гыч 500 утла еҥым чумырен конференций”, – палемден Игорь Валерьевич.
Конференцийын почётан унаже-влак радамыште тыгак Марий Эл правительстве председательын алмашлтышыже Степан Воронцов, Марий Эл Кугыжаныш Погын председательын алмаштышыже Наталья Козлова, Йошкар-Ола епархийын правам аралыше органла да вооружённый вий дене кылым кучымо пӧлкажым вуйлатыше протоиерей Александр Бачурин, военной контрразведке полковник, историй темылан возышо россий писатель Николай Лузан, регионысо министерстве ден ведомстве-влакын вуйлатышышт, школ, техникум да колледж-влакын директорышт, мер организаций-влакын еҥышт лийыныт. «Тыгай вашлиймаш-влак кугу шонымашан да кӱлешан улыт. Нуно мер калыкым ушат да историй шарнымашым арален кодаш полшат. А тидым тукым кокласе кыл да шинчымаш ден опытым вашла пуэн толмо негызеш гына ышташ лиеш», – каласен Наталья Козлова.
Марий Эл Туныктымо паша да шанче министрын алмаштышыже Валентина Гаврилова палемден: республикысе педагог ден тунемше-влак «Шукертсым ончыде» проектыш ий еда ушнат. Тидыже самырык тукым деке историй чыным намиен шукташ да элнан чын патриотшо-влакым кушташ полша.
Конференций Российын тӱрлӧ кундемже гыч толшо-влакын кумылыштым ылыжтен. Пленарный ужашыште Новосибирск, Орёл да Омск областьла, Марий Эл ден Дагестан республикла, тыгак Донецк Калык Республик гыч спикер-влакын докладыштым колыштмо.
Историй чыным пӧртылтымаш да арален кодымаш Россий Федерацийын у регионжо-влаклан поснак кӱлешан. Тыге Мариупольысо Архип Куинджи лӱмеш кугыжаныш университет ректорын пашажым шуктышо Лариса Сиволапын каласкалымыже кумылымак тарватен. «Сар да тыныслык йодыш, могай эл гыч улмым ончыде, кажне еҥым тургыжландара. Нацизм ден фашизмын осал пашашт нерген ойлымо годым эреак шарнен шогыман: «Уэш – нигунам!» манын жапыштыже огына каласе гын, тидыже кугу шучкылыкыш шуктен сеҥа», – палемден шке докладыштыже Лариса Анатольевна.
Конференций мучаште пленарный заседанийын спикерже-влак «Вияш мутланымаш» площадкыште «Юлтехын» студентше-влак дене чон почын кутыреныт. Тушто историй шарнымашым арален кодымым пеҥгыде да виян обществым ыштыме, национальный ойыртемым пеҥгыдемдыме, тӱвыра поянлыкым пагалыме да элнам ончыкыжо вияҥден толшашлан пеҥгыде негызым ыштыме йӧн семын аклен ойлымо. «Тыгай вашлиймаш элнан кӱлешан датыж нерген ушештараш да самырык-влаклан вияҥме тӱҥ корнылам рашемдаш полша», – каласен информатике да шотлышо технике факультетын студентше Глеб Торков.
Юрий ИСАКОВ
ПГТУ-н пресс-службыж деч налме фото
