Марий тӱр рӱдер тений «Марий шовыр» проектым илышыш шыҥдараш тӱҥалеш.
Шарнеда, очыни, кодшо ийын Ираида Степанован вуйлатыме ты организаций марий вуйчием дене кылдалтше проектым ыштен ыле. Марий Элын Тӱвыра, савыктыш да калык паша шотышто министерствыжын шийвундо полышыжлан кӧра марий вуйчиемым кычалме экспедицийлам Урал, Пошкырт кундемлаш эртарен. Шуко материалым, тӱрлӧ шовырым поген. Проектым мучашлыше Йошкар-Олаште эртыше кугу этнофрумжо вуйчием дене кылдалтше творческий лабораторий семын эртен. Тушко шуко мастар толын ыле.
Тений весым, марий шовырым чапландараш полшышо проектым, тыгак Марий Элын Тӱвыра, савыктыш да калык паша шотышто министерствыже илышыш шыҥдараш полшаш сӧрен. Тидын нерген «Марий шовыр» проектын презентацийыштыже тӱвыра, савыктыш да калык паша шотышто министрын алмаштышыже Геннадий Садовин ойлыш. Мероприятий С.Г.Чавайн лӱмеш книгагудын конфенц-залыштыже эртен. Марий тӱр рӱдер лӱмын шовыр ончерым ямдылен ыле.
Молан вара лач шовырым тений ойырен налыныт? Мутат уке, шонымаш тений Россий Президентын увертарыме Калык-влакын тӱвыра поянлыкыштлан пӧлеклалтше идалыклан келшен толеш. Но ончыч марий шовырын статусшо нергенат ушештарыман. Ожнысек марий ӱдырамаш-влакын шовырышт ик эн тӱҥ чиемлан шотлалтын, маныт. Шовыр деч посна калыкыш ма уремыш нигунам лектын огытыл. Шовырын алмаштышыже – мыжер, сукна мыжер, сывын… Тудым чием семын веле огыл, аралтыш семынат акленыт. Таклан огыл шовыр дене ожно эсогыл шепкамат леведыныт. Шке шовыржат могай гына тӱрлӧ лийын огыл! Поснак курыкмарий-влакын ӧрыктарыш, урвалтышт эсогыл йолшакляка марте шуын. Вес шовырын шулдыр гай келыштарыме урвалтыжым шаралтымеке, тудым чийыше ӱдырамаш лыве гай койын. Сӱанлан чийыме сывынат шинчам куандарен да кызытат куандара.
Икманаш, шовыр дене кылдалтше чыла йӱлам, тудын тӱрлӧ кройжым, вариантшым, моло материалым тений Марий тӱр рӱдер чумыраш, иктешлаш да калыкыште шараш тӱҥалеш. Полшаш кумылан-шамычат уке огытыл. Тидын нерген нуно Ираида Степановалан соцкыл гоч шижтаренак толыт. Марий шовырым чапландарыме дене кылдалтше тӱрлӧ меропрятийым шыже марте эртараш тӱҥалыт. А мучашлан проектым кугу этнофорум иктешла.
Презентацийыш Ираида Степанова шке йолташыже-влакым ӱжын. Марий вургемым, тудын дене кылдалтше материалым погымо годым шымлызе-шамычланат эҥерташак логалеш. Этнограф Тамара Молотова, культуролог Галина Шкалина да молат толыныт ыле. Марий вургемым ыштыше мастар-влакат шкешт дене палдарышт, марий койышыштым ончыктышт. Советский посёлко гыч кидмастар да «Кугезе кумыл» ансамбльым вуйлатыше Галина Щербакова, Советский районысо Шнаран гыч тыгак вургемым ыштыше да мураш-кушташ йӧратыше Яналовмыт еш дене палыме лийна. Ойыртемалтше марий вургемым шкаланже Йошкар-Ола гыч Эльвира Монаховат ыштыктен. Икманаш, марий чиемым арален кодаш виктаралтше «Марий шовыр» проектыш кажныже ушнен кертеш.
С.Носова
М.Скобелевын фотожо.
