Республикысе Калык прикладной сымыктыш тоштерыште «Ший мастар» ончер пашам ышта.
Тушко кидмастар Евгений Каменщиковын ыштыш-кучышыжым чумырымо. Евгений Анисимович – Россий, Марий Эл тӱвыран сулло пашаеҥже, Марий Эл правительствын «Калык чон», РФ Тӱвыра министерствын «Российын чонжо» премий-влакын лауреатышт, Олык Ипай лӱмеш кугыжаныш молодёжный премийын лауреатше, тыгак «Мурсескем» усталык коллективым вуйлатыше.
Тоштер вуйлатыше Татьяна Матвееван тыгай ончерым ышташ темлымашыже Евгений Аннисимовичлан вучыдымо лийын. Палемдымыж почеш, тудо ятыр гана тӱрлӧ вере мастер-классым эртарен гынат, ончерже икымше веле. Кеч марий вургемлан сӧрастарышым ансамбльым вуйлаташ тӱҥалме пагыт гычак ышташ тӱҥалын. Моланжымат умылтарыш: тунам участник-влакын сценыш лекшашлык вургемым чийыме шотышто нелылык лийын. Ял мучко кычал кошташат логалын. Санденак, поснак ӱдырамаш-влак калык ончыко моторын чиен лектын кертышт манын, тудо нунылан сӧрастарышым ышташ тӱҥалын. А марий ӱдырамашын сӧрастарышыже шуко: шӱйыш, пылышыш, оҥылаш йымаке, оҥыш, кыдалыш, кидыш пижыктыме ший арвер-влак. Ансамбльым вуйлатыме 45 ий жапыште кажне участникшым сӧрастарен да шияҥден манаш лиеш. Нине арверым ышташ ший оксам, оксала койшо калайым, шерым, кышкывийым, йолвам, тӱрлӧ тӱсан шӱртым, полдышым да моло настам кучылтеш. Кужэҥер велысе ӱдырамаш-влакын ойыртемыштат уло, сӱанлан чийыме ужар сывын дене пырля вуйыш рывыж упшым упшалыт. Тудымат Евгений Анисимович ышташ тунемын.
«Марий вургемым шот дене чийыман, чылажат шке верыштыже, йӱла почеш лийшаш», – палемдыш кидмастар. Кызыт марий ӱдырамашын чийыме сӧрастарышыже ший аршаш маналтеш гын, ожно нуно посна-посна лийыныт: шуйвӱдыш, мелгандыра шергалтыш, шыркама, оҥылаш йымал, ший аршаш, ший ӱштӧ. Пытартыш жапыште ший аршашыжым чыла вере гаяк калай дене ыштат. А теве Йывансола ӱдырамаш-влак чыланат ший окса гыч сӧрастарышым чият. Тидым ме ончерым почмашке вуйлатышыштлан полшаш толшо ансамбльын участникше-влакын чиемыштышт ужна.
«45 ий ялысе ансамбльым кучаш да вуйлаташ куштылго огыл»,– палемдыш Евгений Анисимович. Ӱдырамаш-влак кажныже шкаланже шке сценыш лекшаш вургемым тӱрлен урген ыштат. Сӧрастарышыжым гына вуйлатышышт деч йодыт. Кидмастарын Вера пелашыже марийжынак ыштыш-кучышыж дене шкенжым сӧрастара. Ынде 42 ий пырля ваш келшен илат. А палыме лийыныт Йошкар-Олаште, «Марий памаш» ансамбльыш кошташ тӱҥалмекышт. Вара Егвений Анисимовичын марийжын шочмо кундемышкыже лакемыныт. Кок икшывым ончен-куштен, йол ӱмбаке шогалтеныт. Самырык годымак марий калык муро-куштымашлан шӱмаҥше мужырым тачат сценыште ужына. Шке йырышт тыгаяк кумылан еҥ-влак дене ваш келшен илат, республикыште веле огыл, моло вереат эртаралтше тӱрлӧ пайремыште, конкурсышто шкеныштым ончыктат да ойыртемалтыт.
Ончер почмаш пеш кумылын эртыш. Пайрем озам республикысе Марий тӱвыра рӱдер вуйлатыше Александр Бирюков, М.Шкетан лӱмеш марий драме театрын актрисыже Алина Егошина, Марий Элын писательже Зоя Дудина, республикысе Калык усталык рӱдерын специалистше Ирина Петухова саламлаш, таумутым каласаш лӱмын миеныт. Ончер озан коллекцийыштыже Александр Бирюковын тукым кокажын чийыме марий вургемжат ыле. Алиналанат кидмастар ший аршашым, рывыж упшым ыштен пуэн…
Молан ончерым «Ший мастар» манын лӱмденыт. Шийым марий калык акрет годсек шӧртньӧ деч коч аклен. Кумалтыш мутыштат онаеҥ-влак шийвундо перкем, ший гай волгалт илаш сугыньлен йодыт. Кидмастар шкежат утларакшым лач ший дене пашам ышта. «Сӧрастарышым ыштымыда годым иктаж-мом пелештеда мо?» манын йодмылан Евгений Анисимович вашештыш:
– Ковам кидпашалан шичмыж годым тыгерак ойла ыле: « Ыштыш-кучыш – ваштар лышташ, модын колтем йос гае». Мыят пашалан пижме годым тыгак шоналтем.
«Ший мастар» ончерым Т.Евсеев лӱмеш национальный тоштерын фондшо гыч арвер денат пойдарыме.
Светлана Носова
Светлана Носован фотожо.
