28 сентябрьыште М.Шкетан лӱмеш Марий национальный драме театр шкенжын 105-ше тургымжым «Элнет» спектакль дене почеш. Тидын лӱмеш журналист ден блогер-влаклан пресс-конференций эртаралтын.
Театрын художественный вуйлатышыже Василий Пектеев репертуар шотышто теве мом палемдыш: тений С.Г.Чавайнын шочмыжлан 135 ий темме лӱмеш кум спектакль – «Элнет» драме (28 сентябрь), «Окса тул» комедий (30 сентябрь) да «Мӱкш отар» драме (6 октябрь) – пӧлеклалтын. Марий писатель, драматург Я.П.Майоров-Шкетанын 125 ияш лӱмгечыжым «Эреҥер» (27 октябрь) да «Ачийжат-авийжат» (28 октябрь) постановко дене вашлийыт.
Театр тургым официально 28 сентябрьыште почылтеш, но 1, 2 сентябрьыште йоча-влаклан Ш.Перрон йомакше почеш шындыме «Золушка» руш спектакльым ончыктат. Спектакль сезонын премьержылан шотлалтеш. Зрительым моло у постановко-влак денат куандарат, тиде – «Уш йоммеш йӧратымаш» (В.Красногоров), «Мӱкш отар» (С.Чавайн) да «Кеҥеж йӱд» (Н.Арбан).
«Кеҥеж йӱд» мурсем комедийым театрын тӱҥ режиссёржо Роман Алексеев шынден. Тудо рашемдыш:
– Пьесе 1948 ийыште возалтын, мемнан театрын сценыштыже тымарте 5 гана шындалтын, 2001 ийыште Василий Александрович шынден, 2012 ийыште – мый. Содержанийже почеш действий сар деч вара марий ялыште кая, темыже моткоч оҥай: фронтовик-влак пӧртылыт, ялыште у клубым чоҥат, герой-влак пиалым да йӧратымашым кычалыт. Тудым ме, тачысе кечылан лишемден, уэш репертуарышкына пӧртылтена. Николай Арбан сылнын возен, нимом кораҥдаш огына тырше, кузе возалтын, туге модын ончыктена.
Спектакль зритель-влаклан пеш палыме. Роман Юрьевичын ойлымыж почеш, тудым ялласе клублаште ончыкташ чӱчкыдын йодыт. Комедий тунамсе жапым шарныкта, сандене ретро шӱлышан. Ончычсо семынак мурымаш-куштымашлан поян, 20 наре музыкальный произведенийым пуртымо. «Мурсеман комедийыште «Марий кундем» оркестр шокташ тӱҥалеш, кызыт репетиций-влак эртат», – каласыш режиссёр.
Руш драматург, прозаик, сценарист В.Красногоровын «Любовь до потери памяти» пьесыж почеш шындыме «Уш йоммеш йӧратымаш» комедийым режиссёр Алексей Ямаев темла да 14 октябрьыште ончаш ӱжеш. Палемдымыж почеш, тиде эксцентрике сынан комедий. «Критик-влак ойлат, тиде жанр куштылгыжак огыл, но артистна-влакын мастарлыкышт сита, шонем», – каласыш режиссёр. Содержанийым каласкалаш ыш тӱҥал, мемнам, журналист-влакым, тыге ойлымыж дене гына алгаштарен кодыш: «Психиатр дек черле пациент толеш да манеш: «Доктор, мый нимом ом шарне» – умбакыже ончаш кӱлеш.
А.Ямаев вес спектакльже нергенат уверым пуыш: тудын шындыме «Спасти камер-юнкера Пушкина» (автор М.Хейфец) постановкым (репертуарыште «история несостоявшегося подвига» манын ончыктат) 1 октябрьыште Москвашке, «SOLO» фестивальышке наҥгаят. Ончышо еҥ пала, тиде спектакльыште ик актёр гына – Павел Ефимов – модеш, а спектакль 1 шагатат 40 минут шуйна. Режиссёр актёрын мастарлыкшым кӱкшын аклен ойлыш. Лудшылан рашемдена, «SOLO» фестивальыште моноспектакль-влак участвоватлат, тудо профессиональный артист-влакын эн тӱҥ площадкыштышт эрташ тӱҥалеш.
Марий театрнам тений эртаралтше кушто могай фестивальыште вучат? Пресс-конференцийыште тидын шотышто раш вашмут йоҥгалте. Иктыже, «SOLO» фестиваль, тидын нерген ойлышна. «Окса тулым» Саранскыште, «Театральный шыже» фестивальыште, модаш тӱҥалыт. Тургым мучаште йолташна-влакым финн-угор театр-влакын XV тӱнямбал «Майатул» фестивальышкышт вучена, каласыш художественный вуйлатыше В.Пектеев.
«Гамлет. Машина. Цемент» (У.Шекспир, Ф.Гладков) спектакль-кино иканаште кум фестивальыш ӱжмашым налын: «Артмиграция» (Озаҥ, 23 сентябрь), «Реальный театр» (Екатеринбург, 11 сентябрь) да «Урок режиссуры» (Москва, 27 ноябрь). Тиде спектакль, чынжымак, моткоч современный, шкешотан, ойыртемалтше, тӱрлӧ шонымашым лукшо, режиссёр Степан Пектеевын пашажым ынде театр критик-влак ончат да акым пуат.
«Спектакльысе уазикшым кузе наҥгаеда?» – йодышым пуышт.
Чынак, сценографий пеш сложный, сценым погымо паша гына кок кече шуйна, палемдыш директор Эрик Юзыкайн. Уазик, тудын мутшо почеш, нимогай транспортыш ок пуро, но шотым муыныт: ужашлан-ужашлан рончат.
Пресс-конференций мучаште театр вуйлатыше дене мутланымаш кужунракынак шуйныш. Ятыр йодышлан вашмут йоҥгалте. Мутлан, йодыш лие: М.Шкетан лӱмеш театрым марий-влак тӱшкан илыме верлаште гастроль дене вучат мо? Нунылан тиде кӱлеш мо?
– Тӱҥ марий театр семын ме кеч-кушто илыше марий-влак дек театр сымыктышым намиен шуктышаш улына. Оксажым ыштен огына нал гынат, тиде мемнан идеологий миссийна. Тений августышто гастроль дене Татарстан да Удмуртий кундемлашке миен коштна. Ты шотышто кугу полышым «Большие гастроли» федерал программе пуа. Тудын кӱшеш 2024 ийыште Пошкырт, Сибирь велыш гастроль корнынам виктараш палемденна, кызыт йодмашым возена.
«Вучат мо? Кӱлеш мо?» манме шотышто: лӱмын тыгай шымлымашым эртарыме огыл, но спектакльым ончаш ала-мыняр меҥге ӧрдыжысӧ ялла гыч толыт гын, тугеже вучат. Кӱлешан улына. Тыште вес экшык шижалтеш – актёр-влакын литературный марий йылмыштым палыше да шочмо йылме дене кутырышо-влак шагалемыт. 20 ий ончыч залыште мыняр ончышо шинчен, а таче мыняре – ойыртем кугу, – каласыш Э.Юзыкайн. Ешарыш: – Йодман: а кунам тый театрыш билетым налынат? Могай пытартыш постановкым онченат? А вет билетым налын, айдеме шке калыкшын культуржын ончыкылыкшылан йӱкла».
Тудын мутшо дек Р.Алексеев ушныш: «Театр спектакльым ончыктымо дене гына ок серлаге, тудо йылмым аралыме да вияҥдыме пашам шукта».
Театр пашам саемдыме, театрыште ик ганат лийдыме зрительым сымыстарыме, самырык тукымым театр дек шӱмаҥдыме шотышто шуко-шуко темлымаш, ой-каҥаш-влак лийыч. Чайым подылын, «Лӱмгече-тургым почылтмо лӱмеш кӱэштме тортын ю вийже уло, витне!» мыскара мут дене мучашлалте пресс-конференций.
Л.СЕМЕНОВА
Авторын фотожо
