«Марий Эл» газетлан – 110 ий
Нигӧ ок мондалт
Пӱсӧ пера да саргурал дене
Ий еда Сеҥымаш кечын ме, рыҥ шогалын, ик минутлан шыпланена да шарналтена: сар кок миллион минут шуйнен гын, кажне минутышто лу совет еҥын шӱмжӧ кырымым чарнен. Тулан ийлаште моло дене пырля «Марий коммуна» газетын журналистше-влакат сеҥымашым тапташ пӱсӧ перашт да саргуралышт дене полшеныт.
БАЙКОВ Михаил Григорьевич
(1925 ий, Параньга р-н, Памашъял – 1998 ий)
Кугу Пумарий школышто тунеммыж годым возымыжо райгазет ден республик газетлаште савыкталтын. 1943 ий июньышто армийыш налыныт. Зенитный артиллерий училищыште курсым эртымекыже, сарыш колтеныт – зенитный батарейын разведке отделенийжын командирже лийын. Рядовой гыч капитан марте кушкын. Сар гыч пӧртылмекыже, кок ий учительский институтышто тунемме деч вара школышто туныктен. 1953 ий гыч журналист пашаш ушнен. Ныл ий Шернур районын «Коммунар» газетыштыже кусарышылан, тыгак редакторлан ыштен. 1957 ийыште партий обкомын пропаганде ден агитаций отделышкыже печать шотышто инструкторлан налыныт. Вара «Марий коммуна» ден «Марийская правда» газет-влакын иктыш ушымо редакцийыштышт идеологий отделым вуйлатен, ойырлымеке, тӱҥ редакторын алмаштышыжлан ыштен, а 1977-1987 ийлаште тӱҥ редактор лийын.
БУЛАТ Шадт Минич –
Булатов Шаймурат Минлигалеевич
(1903 ий, Пошкырт кундем, Шаран р-н, Янахмат ял – 1943 ий, Орловский область, Троснянский р-н, Покровское села)
Шаран ялыште шым классым пытарыме деч вара тулык рвезе Курыкмарий педтехникумыш тунемаш кая. Козьмодемьянск ден Йоласалысе газет редакцийлаште ышта. Йошкар-Оласе учительский институт деч вара самырык-влаклан лектын шогышо «Рвезе коммунист» газетыште отдел вуйлатыше, ответственный секретарь лийын. 1942 ий январьыште фронтыш каен, мартыште пурла кидше сусырген. Госпиталь гыч лекмекше, кужу отпускыш колтеныт. Ты жапыште сентябрь марте «Марий коммуна» газетын промышленность ден транспорт отделжым вуйлатен. Угыч фронтыш каен. Орёл воктене кредалме годым ротын командирже сусырген. Перевязкым ыштен, тудым утарен, а шкенжын илышыжым ты жапыште тушманын пуляже лугыч ыштен.
ВАСИЛЬЕВ Тимофей Васильевич
(1913 ий, Медведево р-н, Пӱнчерсола – 1942 ий)
Ялысе чолга рвезым комсомол организаций Йошкар-Оласе педрабфакыш тунемаш колтен. Тудым пытарымекыже, «Марий коммуна» газет редакцийыште литпашаеҥлан ыштен. Журналист семын тӱҥалтыш ошкылым ыштымыж деч вара 1936 ийыште армийыш налыныт. Пӧртылмекыже, редакцийыште партийный илыш отделым вуйлаташ ӱщаненыт. Кугу сар тӱҥалын. Коммунист да журналист фронтыш каен, тушто политрук лийын. «Воин-влакым коммунизм шӱлышеш воспитатлен шогем, – возен редакцийыш колтымо серышыштыже. – Теат тыгай неле жапыште пашадам ида луштаре». А йӧратыме ӱдыржылан колтымо серышыште пырля эртарыме касым шарналтен: «Кызыт мый шӱшпык муро олмеш пуля шӱшкымо йӱкым колыштам…» Но 29 ияш рвезын тиде серышыже пытартыш лийын.
ИВАНОВ Михаил Ефимович
(1924 ий, Оршанке р-н, Нужавлак ял – 1970 ий)
Какшанмучаш кыдалаш школ деч вара Пектубай райгазетыште журналистлан ышташ тӱҥалын. 1942 ий гыч фронтыш каен. Ончыч танк полкышто, вара кавалерий дивизийыште служитлен. Воронеж, 2-шо Белорусс, 3-шо Украин фронтлаште кредалын. Сӧй корныжо Украина, Венгрий, Румыний да Австрий гоч эртен. Сержант Иванов Альпа марте шуын, туштак Сеҥымаш кечым вашлийын.
Сар деч вара «Марий коммуна» ден «Марийская правда» газет-влакын собкорышт лийын. 1946 ий декабрьыште Пектубаево комсомол райкомын икымше секретарьжылан сайленыт. 1948 ий гыч республик газетлаште, радио ден телевиденийыште ыштен.1968 ий сентябрь гыч пытартыш кечыж марте «Пачемыш» журналын тӱҥ редакторжын алмаштышыже лийын.
КОЗЫРЕВ Василий Сергеевич –
Василий Элмар
(1910 ий, Звенигово р-н, Кожласола – 1943 ий, Смоленск область, Спас-Демьянский р-н, Алферово ял)
Ялысе школ деч вара Казаньысе авиационный институтыш тунемаш каен. Но вашке Йошкар-Олаш толын да «Марий коммуна» газет редакцийыш пашаш пурен. Ондак литпашаеҥлан ыштен, вара партийный илыш отделым вуйлатен, пытартышлан ответственный секретарьлан шогалтеныт. 1940 ийыште Элмар шкенжын ик эн сылне «Мый йӧратем родной элемым» почеламутшым возен. 1942 ийыште армийыш налыныт да запасной полкыш колтеныт, политруклан тунемын. Воин-влакым кумылаҥден, бойыш пурымыж годым шкежат сусырген. Ик жап эмлалтмаште лийын. Вара Йошкар-Олаш пӧртылмеке вигак «Марий коммуна» редакцийыш толын. Тыште уло вий дене пашалан пижын. 1942 ий мучаште угыч фронтыш каен, политрук сомылжым шуктен. 1943 ий 22 августышто тушманын атакыжым чактарыме годым взводын командирже геройлын колен, но шеҥгек чакнен огыл.
КОРНИЛОВ Пётр Григорьевич
(1924 ий, Волжский р-н, Кӱшыл Азъял – 1982 ий)
1940 ийыште Марий пединститутын рабфакшым пытарен, ялысе школышто туныктен. 1942 ийыште армийыш налыныт, а 1943 ий гыч фронтыш колтеныт. Тушто миномёт расчётын да разведке отделенийын командирже лийын, старший сержант деч капитан марте кушкын. Демобилизаций деч вара Сотнур комсомол райкомын икымше секретарьжылан ыштен, Горькийысе партшколышто усталыкым таптен. 1950-1954 ийлаште Марий комсомол обкомын кокымшо секретарьже лийын, МГПИ-ште заочно тунемын. Вич ий (1955-1960) «Молодой коммунист» газетым вуйлатен. Кӱшыл партийный школышто шинчымашым пойдарыме деч вара лу ий (1967-1977) «Марий коммуна» газет редактор лийын. Ик гана веле огыл КПСС Марий обком член радамыш пурен, Марий АССР Верховный Совет депутат (1967-1980), Марий АССР Верховный Совет Президиум председательын алмаштышыже пашам шуктен.
Лаштыкым Юрий ИСАКОВ ямдылен.
Фотом редакцийын архивше гыч налме.
Тачысе номер гыч ме «Марий коммуна» («Марий Эл») газетнан журналистше-влак кокла гыч Кугу Отечественный сарыште кредалше-влак дене кӱчыкын палдараш тӱҥалына. Нуным ме огына мондо. Сареш вуйым пыштыше да пӧртылшӧ-влак нерген умбакыже вес номерлаште лудын кертыда.
