1 декабрьыште Марий Элын шымше гана чумырымо Кугыжаныш Погынжын 33-шо бюджет сесийже лийын. Депутат-влак «2023 ийлан да плановый 2024 ден 2025 ий-влаклан республик бюджет нерген» законым пеҥгыдемденыт.
Сессийыште Марий Элым вуйлатыше Юрий Зайцев участвоватлен. Повестке дене келшышын, депутат-шамыч 16 йодышым онченыт.
Промышленность, экономически вияҥмаш да торговльо министрын пашажым шуктышо Станислав Крылов республикын лишыл кум ийыште социально-экономически вияҥын кертме корныж дене палдарен. Тиде валовый региональный продуктын экономикын промышленность да ялозанлык гай тӱҥ отрасльже-влак негызеш кугеммыже: 2023 ийыште – 1,2 процентлан, 2024 да 2025 ийлаште – талук еда эн шагалже 3 процентлан.
Изи да кокла предприятий-шамычын оборотышт кум ийыште чылаже 24 процентлан кугемшаш, тушто пашам ыштыше-шамычын чотышт 43 тӱжем еҥ марте шушаш.
Чоҥымо аланыште мучашлен шуктымо пашам ончыкташ задачым шындыме. Объект-шамычым национальный проект, Марий Элым социально-экономически вияҥдыме индивидуальный программе да федеральный адресный инвестиционный программе-влакым илышыш пуртымо кышкарыште федеральный окса кӱшешат чоҥаш да уэмдаш палемдыме.
Кокла пашадарым ий еда 6-8 процентлан кугемдаш, да тудым 39,4 гыч 48 тӱжем теҥге марте шукташ палемдыме.
Финанс министрын пашажым шуктышо Алексей Торощинын палемдымыж почеш, тӱҥ финанс документын роскот ужашыже эн ончычак национальный проект (11,5 миллиард теҥге) да республикым социально-экономически вияҥдыме программе-влак (1,0 миллиард теҥге) дене кылдалтын. 2023 ийлан да плановый 2024 ден 2025 ий-влаклан пеҥгыдемдыме республик бюджет тӱҥ шотышто социальный кӱлешлыклан – калыкын илышыжым саемдаш – палемдалтын. Тидлан бюджетын 70 утла процент ужашыжым ойыраш пунчалме.
Марий Элын 2023 ийлан бюджетшым дефицит дене приниматлыме: доход 49,8 миллиард теҥге лийшаш, роскот – 51,5 миллиард теҥге, дефицит – 1,7 миллиард теҥге.
Доход тӱҥ шотышто федеральный бюджет (25, 2 миллиард теҥге) кӱшеш лиеш. Шкенан окса калыкын да организаций-влакын парымышт деч да погыштлан налог, тыгак нефтепродуктлан да алкоголь продукцийлан акциз кӱшеш пура.
Бюджет пашаеҥ-влаклан пашадарым тӱлымӧ фондым 2,9 миллиард теҥгелан кугемдыме да чумыржо 16,9 миллиард теҥге марте шуктымо.
Образованийлан 11,9 миллиард теҥгем кучылташ палемдыме, социальный сферлан – 11 миллиард теҥгем, здравоохраненийлан – 3,7 миллиард теҥгем, капкыл культур ден спортлан – 588 миллион теҥгем, тӱвыра аланлан – 1,4 миллиард теҥгем.
Республиканский корно фондлан роскот 8,2 миллиард теҥге лийшаш.
Марий Эл правительствын резерв фондшо 100 миллион теҥгелан кугемшаш.
Верысе калыкын тӱҥалтышыжлан полшымо проект-влаклан тенийысе деч кок пачаш кугу субсидийым ойырымо – чумыржо 50 миллион теҥгем. Муниципальный образований-влакын бюджетыштлан окса дене полшаш 14,8 миллиард теҥгем ойыраш палемдыме. Ялозанлыкланат 3,3 пачаш шукырак полшаш да тиде аланлан 150,1 миллион теҥгем ойыраш палемдыме.
Марий Элым вуйлатыше Юрий Зайцев депутат-влаклан республик бюджет нерген закон дене пашам кӱлын ыштымыштлан, полшымыштлан да кӱлешан темлымаш-влакым жапыштыже ыштымыштлан тауштен.
– Заседанийыште йоҥгалтше чыла йодыш да темлымаш дене тӱрыснек келшем. Неле теме-шамыч чынжымак улыт, да ме нунын нерген палена. Туге гынат мемнан палемдыме да илышыш пурташ ямде бюджетын тӱҥ корныжо раш коеш. Дефицит лиеш гынат, бюджет ситышаш. Таче йоҥгалтше чыла темлымашым шотыш налына, – манын регионым вуйлатыше.
Эртыше сессийыште депутат-влак Марий Эл Республикын 6 законжым да Кугыжаныш Погынын 19 пунчалжым пеҥгыдемденыт.
М.ИВАНОВА
