УВЕР ЙОГЫН

ОЛЫКТӰР ГЫЧ – ХЕРСОН КУНДЕМЫШ

Звенигово район Олыктӱр ял гыч аваж ден эргыже Елена ден Иван Степановмыт да Николай Романов военный спецопераций эртыме кумдыкыш землякна-влаклан куснылшо мончам намиен коденыт.

«Корно кужу… Миен толмешкына, нигуш нимом огыда возо гын, сай ыле. Пӧртылмекына, вара вашлийына», – эше апрель мучаште темлыш Елена Ивановна да кушто кудалмыштым, кушан шогалмыштым WhatsApp мессенджерысе вашкылыштына фото дене ончыкташак тыршыш. А эртыше арнян ӱдырамаш дене вашлийын мутланаш йӧн лие.    

Икымше тӱшка денак – фронтышто

Эртыше ий сентябрь кыдалне Елена Ивановнан кугурак эргыже, 28 ияш Павел Степанов, вес паша лекмешке, Москва гыч шочмо кундемышкыже пӧртылын. Лачак тиде жапыште элнан президентше Владимир Путин Россий Федерацийыште мобилизацийым увертарыме нерген пунчалым луктын.

– Павел мыланна ял шотан илем администраций гыч йыҥгыртыме нерген ойлен огыл, мо кӱлешым шкеак поген да 25 сентябрь кастене гына спецоперацийыш мобилизоватлалтмыже нерген каласен, – кумылжо тодылтын каласкалаш тӱҥале Е.Степанова. – Тудо мемнан военный пашаште кочаже да ачаж семынак утыжденат ответственный ала-мо… Армийышкат виеш манме гай кайыш. Тунеммыжлан кӧра отсрочкым налын кертеш ыле, но тыгай йӧн дене ыш пайдалане: 26 майыште 18 ийым темыш, 27 числаште салтакыш ужатыме касым ыштышна, кумшо кечын армийыш наҥгайышт. Нижний Новгородышто МВД-ын элкӧргӧ войскаштыже служитлыш. Армий гыч пӧртылмекше, ойырен налме специальностьшылан тунемын пытарыш – улыжат ныл тылзе кодын ыле. Мобилизацийым увертарымекат, еҥын тупшо шеҥгек але ӧрдыж кундемыш каен ыш шыл, а 26 сентябрьыште икымше тӱшка денак Ульяновскыш кудале, 12 октябрьыште – Херсон областьыш.

Сарзылан монча эмгудо дене икте

Павел Степанов СВО-што ынде кандашымше тылзе участвоватла. Отделенийыште кандашын улыт: кудытын – Эсмекпляк кундем гыч, икте – Волжский район гыч, эше икте – Медведево кундем гыч. Марий рвезе-влак икте-весыштым иза-шольо семын умылат да пагалат. Идалык тӱҥалтыште коклашт гыч иктыжлан отпускым налаш лийме нерген мут лекмек, посна еҥын кумылжым огыл, а кӧлан тылыш эн ончычак миен толаш кӱлмым шотыш налыныт да Павелым ӱдыржын шочмо кечыжлан колташ кутырен келшеныт. Ачан спецопераций гыч кеч жаплан толмыжлан кандаш ияш Машук моткоч куанен!

Эсмекпляк рвезе-влакын служитлыме верыштышт мушкылташ йӧн уке гаяк, вӱдым КамАЗ машина еврокуб дене веле конда. А пытартыш шӱртӧ марте пӱжалтме але лувем йотке кылмыме деч вара кузе чот шокшо мончашке пурымо шуэш! Тидымак умылен, П.Степанов йолташыже-шамычлан ораван мончам налаш темлен. Ойжо дене чыланат келшеныт, оксам погеныт, да Павел мӧҥгыжӧ йыҥгыртен…

– Шочшем-влак икте-весышт дене изинек келшат. Изаж дене мутланыме деч вара изирак эргым, Ваня, Зеленодольск олаште прицепым нале, тудым ГИБДД-ште регистрироватлыш да Казаньыште вочкым ушештарыше форман мончам заказатлыш. Спецоперацийын участникше-шамычлан наҥгайышашыжым шотыш налын, тудым прицепын кугытшылан келыштареныт да ик тылзе олмеш латкок кечыште чоҥеныт, – амалкалчын поро кумылжым палемдыш Елена Ивановна. – Мончам корнымбалнат, мутлан, Краснодар крайыште, налаш лиеш ыле, но рисковатлаш ышна тӱҥал, адакше кӧргышкыжӧ гуманитар полышым опташ палемденна ыле.

Суткат пеле гыч – Джанкойышто

Казань гыч Олыктӱрыш кондымо мончам Степановмыт антисептик дене витыктареныт, саунылан келшыше чия дене чиялтеныт, икманаш, олтен пураш йӧршым веле огыл, тыгак кужу жаплан ситышым ыштеныт. А вара кӧргышкыжӧ Эсмекпляк кундемыште илыше калыкын, ты шотыштак СВО-што улшо сарзе-влакын лишыл еҥыштын, пӧлекшым: выньыкым, тазым, ведрам, тутло кочкыш-йӱышым, кеҥеж вургем ден йолчиемым, кок изи холодильникым, посна погымо коробкам да шуко молым тич оптеныт.

29 апрельыште Олыктӱрыш Звенигово оласе Николай Чудотворец лӱмеш черке гыч Александр ача толын да кужу корныш ямдылыме легковой автомобильымат, салтак-влаклан налме мончамат, водитель-влак Иван ден Николайымат, Елена Ивановнамат шнуй вӱд дене святитлен, сайын коштын савырнаш суапландарен.

Корныш 30 апрельыште эр эрдене лектыныт. Иван ден Николай машинам икте-весыштым алмаштыл виктареныт. Груз неле лийын, сандене шагатыште эн писынже 80 километрым кудалыныт, а чоҥгаш да курыкыш кӱзымӧ годым 40 километр коклам гына эртен кертыныт. Корнышто кочкаш, машинам заправитлаш да ГИБДД пашаеҥ-влакын чарымекышт веле шогалыныт. Пытартышыже, можым-кузежым рашемдымек, документым утыжым терген огытыл, а теве мончам оҥайлан почын ончыкташ йодыныт. Крым кӱварымат иктаж ик шагат жапыште вонченыт. Джанкойыш 1 майыште пич йӱдым миен шуыныт, тушто военный городокышто илыше 83 ияш лишыл палымышт Галя акашт дене шогалыныт.

Йоча годсо ола

Чынак, Джанкой – Елена Степанован шочмо верже. Тыште тудын ачаже Иван Лопкин, Параньга район Кугу Пумарий селан эргыже, 369-ше Ясский Йошкар Знамя военно-транспортный авиационный полкышто срочный службым эртен да увольнений деч вара контракт почеш служитлаш кодын. Икмыняр жап гыч шочмо районысо Усола ялыште илыше йӧратыме ӱдыр таҥже Нинам марлан налын да военный городокышкак конден.

Лопкинмыт шуко еш дене келшеныт, но Елена Ивановна пошкудо суртышто илыше Галя акажым тачат кресаваж семын жапла.

– Пеш сай ӱдырамаш ыле… Да кызытат тугаяк кожмак чонан! Марий Элыш куснымо деч вара Джанкойышто 32 ий лийын омыл. Галя акайын беседкыже кузе кодын, тачат тугак шинча – нимат вашталтын огыл, лач тоштемын, – йоча да подростко пагытшым шарналтымекыже, Е.Степанован шинчажат волгалт кайыш. – Вес кечын ик классыште пырля тунемме йолташ ӱдырем-шамыч дене вашлийым. Тургыжланымем ужын, иктыже мане: «Лена, лучо йот мландыште кредалаш, а шочмо кундемыште огыл! Нацист-влак мемнан деке изиш гына толын шуын огытыл. Олаштына икмыняр снарядын пудештмыж годым, палет, могай шучко ыле!» Шке жапыштыже мыят СВО шотышто кокыте шонымашан лийынам, но кызыт тудын кӱлешлыкшым моткоч сайын умылем.

2 майыште олыктӱр-влак изишак каналтеныт, Крымын йӱдвел ужашыштыже верланыше олам ончен савырненыт – тудыжо шошо пеледыш дене сылнын тӱзланен. А вес кечын Павел толын! Чыланат Иванын Феодосийыште илыше йолташыж деке унала каеныт, вара теҥыз серыште коштыныт. 4 майыште рвезе-шамыч мончам СВО-м эртарыме кумдыкыш наҥгаеныт, Елена Ивановна Джанкойышто кодын…

Иван ден Николай мӧҥгеш тиде кечынак пӧртылын шуктен огытыл: спецопераций эртыме кумдыкыш Павелым ужатен кондыштарыше военнослужащийын полшымыж дене уто нелылык деч посна пуреныт гын, мӧҥгеш лекташ постышто кугу черет ден комендант шагат чаракым ыштеныт. Сандене нуно вес отделенийыште служитлыше сарзе землякыштлан шочмо кундем гыч намийыме пӧлекым ласкан пуэденыт, мончам келшыше верыш шынденыт, кӧргыжым шотыш конденыт да мобилизоватлыме иза-шольышт дене чон канен мутланеныт. Тылыш вес кечын лектыныт, постышто нуным чот тергеныт, телефонышт гыч пытартыш кечылаште ыштыме чыла фотом кораҥденыт.

«Калыклан кугу тау»

– Александр ачан суапландарен колтымыжым, калыкын Юмо деч сайын коштын савырнаш йодын сӧрвалымыжым шижынна: корнышто ик изи ЧП деч моло нимо уто-сите ыш лий. Крым кӱварым вончымына годым эртен кудалше грузовик деч шыжалтше шаргӱ машина окнашкына логале, но кузежым-можым аклаш ончычшо йӧн ыш лий, а вара мондалте. Иктаж кок шагат эрдене чылт пуста корнышто лӱйымӧ гай йӱк шоктыш, да водитель велысе окна шырпын шаланыш. Мый моткоч лӱдым. Рвезе-влак чарашке лектыч да шаргӱн тыгай зияным ыштымыжым рашемдышт. Уремыште юалге, верын-верын эсогыл йӱштӧ, а Ваня ден Коля куштылгын чиеныт, мыят курткем Джанкойышто монден коденам… Сарзе землякна-шамычын мӧҥгыш оптен колтымо бушлатышт ден пылышан упшыштым чиен онал! Волгоград марте 350 километр коклам тыге кудална да яндам икымше автосервисыштак шындыктышна, – корнышто лийше азап дене палдарыш Елена Ивановна. – Мӧҥгышкӧ 7 май эрдене толын шуна. Юмылан тау. А эше Эсмекпляк кундемысе калыклан кугу тау: СВО-м эртарыме кундемыш тарванымынам колын, гуманитар полыш деч посна машинам заправитлаш, кочкаш да моло кырча-марчалан шагал огыл еҥ оксам темлен да пуэн, кеч ме нигӧ деч нимом йодын огынал.

«Садак пӧртылына, авай»

Кузе от пу, кузе от полшо, вет СВО-штыжо шкенан эргына, иза-шольына, пелашна, ачана-шамыч улыт. Нунылан нацист-влак ваштареш кредалашышт мыняр кугу йӧным ыштена, Сеҥымашымат тынарланак лишемдена.

Эсмекпляк ял шотан илем администрацийын вуйлатышыже Галина Героеван палдарымыж гыч, таче тиде кундем гыч СВО-што мобилизоватлыме, шке кумылын кайыше, контракт дене служитлыше 22-23 (цифр вашталтеш) еҥ участвоватла.

«Ме садак пӧртылына, авай. Чыла сай лиеш», – вашмутланымына годым Е.Степановалан йыҥгыртыше эргыже чеверласыме деч ончыч пеҥгыдын мане. «Ойлымет Юмын колыштмо шагатеш лийже», – шоналтышым мыят.

Маргарита ИВАНОВА

Е.Степанован фотожо

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий