Марий эстрадыш шукерте огыл ушнышо Татьяна Галкина-Смородинова, яндар да виян йӱкшӧ, кӧргӧ вий-куатан улмыж дене ойыртемалтеш. Республикыштына кодшо кечылаште эртаралтше «А ну-ка, ӱдыр-влак!» конкурсышто Гран-прим сеҥен налын.
Йоча да самырык пагытше
Татьяна Шернур районысо Шӱдымарий ялеш шочын-кушкын. Изинекак мураш йӧратыше ӱдыр верысе школын 9-ше классше деч вара И.С.Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжын калык хор пӧлкашкыже тунемаш пурен.
– Икымше туныктышем Софья Федотовна Рыбакова ден музыкым туныктышо Вадимир Филиппович Иванов чыла гаяк конкурсыш, концертыш шӱдыркаленыт. Кыдалаш школыш вончымекат, туныктышем Елена Сергеевна Заболотская республик кӱкшытан конкурслашке, фестивальлашке коштыктен. Тунам палыме мурызо, ансамбль-влакын репертуарышт гыч мурым муренам. Утларакше шочмо эл нерген муро-влак лийыныт. Кажне сеҥымаш уэш да уэш сценыш лекташ кумылаҥден, – парт коклаште шинчыме пагытшым шарналта Татьяна.
Колледжыште «Радуница» ансамбльыште мурен. Коллектив вуйлатыше Надежда Геннадьевна Валинуровалан таум ойла, вет уста педагог йӱкым шынден, тӱрлӧ калыкын мурыжым чын мураш туныктен. Татьянан студент пагытше тӱрлӧ конкурсышто сеҥымаш дене пойдаралтын, мастарлыкше шуаралтын.
Колледж деч вара ӱдыр Советский район Комсомольский посёлкысо качылан марлан лектын, ава лийын. Сурт сомыл дене пырля изи падырашыжлан жапшым ойырен. Чон йодмо сомылжымат ӧрдыжеш шӱкалын огыл: мурен мӧҥгыштат, уремыштат, корныштат… Сылне йӱкшӧ дене шуйдарыме муро дене икшывыжым малташ пыштен, помыжалтмекыжат, муро денак кумылжым нӧлтен. Кокланже гитарым шоктен.
Калык мурым куанен мурат
Ик жап кевытыште, йочасадыште тыршен. 2022 ийыште тудым Советский посёлкысо у тӱсым налше йоча сымыктыш школыш пашам ышташ ӱжыныт. Туштыжо калык муро пӧлкам лач почыныт улмаш. Изи эргыжым йочасадыш колтымеке, татьяна Валерьевна школыш толын.
– Колледж деч вара индеш ий эртымеке, сымыктыш школышто туныкташ тӱҥалаш нелырак ыле. Юмылан тау, колледжысе туныктышем-влак кертмышт семын ой-каҥаш дене полшеныт. Тунемышына-влак кажне ийын ешаралтыт, – палдара Татьяна. – Кокымшо ий пашам ыштыме годым пӧлка пелен «Задоринка» ансамбльым чумыренам. Йоча-влаклан калык мурым мураш моткоч келша. Репертуарыштына руш муро шукырак, кызыт марий мурымат пурташ тӱҥалынна. Мутат уке, рушла кутырышо йоча-влаклан марий буквам йоҥгалтараш, мутым ойлен колташ йӧсырак, садлан эн ончычак йӱкым шындена.
Йоча коллектив «Радуга над Кокшагой», «Творческая карусель» да икмыняр моло конкурсышкат ушнен да сеҥыше радамыш лектын. Солистше-влак Дарья Смолина, Анастасия Бастракова да Анастасия Чучалина чӱчкыдынак лауреат лийыт. Йоча-влаклан, мутат уке, туныктышо пеш сай примерым ончыкта.
– Йоча-влак моткоч тыршен тунемыт. Ӱмаште икымше классыш толшо ӱдыр Лейла Матвееван йӱкшӧ чылт шӱшпыкын гай. Калык мурым мураш пӱртӱсак тудлан йӱкым пуэн! – икшывыже-влак дене кугешна туныктышо. – Урок оҥай лийже манын тыршем: мурым модын-модын тунемына, мурена. Сценылык вургемым школышто ямдылат, лишыл жапыште марий тувырым ургыкташ шонена. Усталык шӱлышан йоча-влакым кушташ да нунылан ешартыш шинчымашым пуаш школыштына чыла йӧн уло.
«Шӱдыран кастене», «Шольымлан»…
Эстарде аланыш Таня Марий Элын сулло артистше Алина Егошинан темлымыж почеш лектын. «Шӱдыран кастене» икымше мурын мутшым да семжым Шӱдымарий ялынак уста эргышт Виталий Попов ден Владимир Иванов возеныт.
– Варажым шкемын возымо семлан Антонина Щербакова «Шольым – падырашем» почеламутым серен. Ты мурым гитарым шоктен мурем, – ойла яндар йӱкан ӱдыр. – Алинан темлымыж почешак Анжела Тимоеван «Шольымлан» почеламутшым лудын лектынам. Келге содержаний чонышкем логалын. Ты почеламутлан уста семмастар Светлана Яндукова семым келыштарыш. Тудым икымше гана Советский посёлкышто эртаралтше концертыште муренам. Зал калык кынел шогалын тауштен! Тидыже чонышкемак логалын. Светлана Яндукован сольный концертыштыжат калык шокшын вашлийын. Тачысе илышна дене кылдалтше муро чоным тарвата, садлан варажым ятыр вере йоҥгалтараш йодыт. Тӱҥалтыште мураш моткоч неле лийын, шинчавӱдым кучен кертын омыл. А кызыт ынде пеҥгыдеммемым шижам. Ты мурым мурымем годым Ваня шольымын пеленем улмыжым, мыйым эскеремыжым шижам. Вет тудо спецоперацийыш кайымыж деч ончычат сценыш лекмем пеш вучен. Чаманаш кодеш, шонымашыжым уке лиймекыже веле шуктенам.
Татьяна Галкинан йӱкшӧ Марий Эл радиоштат йоҥга. «Шольымлан», «Кушто улат, пиалем?» мурыжо-влакым колыштшо-влак чӱчкыдынак йодыт. Кокымшыжым шукерте огыл «Идалыкысе муро» концертыштат йоҥгалтарен.
Пеҥгыде кӧргӧ вий-куатан
Татьяна – «Защитники Отечества» фондын Марий Элысе филиалже пелен чумырымо «Сильные духом» ансамбльын участникше. Тушто спецоперацийыште улшо да задачым шуктышыла ӱмыр лугыч лийше салтак-влакын авашт, пелашышт, акашт мурат. Танянат Ваня шольыжо, Иван Валерьевич Смородинов, Шочмо элна верч порысым шуктышыла, 2023 ий 8 мартыште уке лийын.
– Ансамбльын участникше-влак дене ака-шӱжар гай лийынна. Икте-весе дене мутланыме, пырля шортмо дене чон йӧсым кеч ик жаплан мондена. Тыге илаш куштылгырак чучеш. Шкем чаманыде эрык илыш верч кредалше салтакна-влак дене кугешнымашым муро гоч ончыктена. Муро илаш вийым пуа, эм семын чоным паремда. Муро гоч куанымат, ойгымат пайлаш лиеш, – чонжым почеш шольыжым йомдарыше ака.
«Шольым пеленемак»
– Шольым мый дечем кок ийлан изирак. Весела кумылан, мыскарам йӧратыше… «Лийын» манмем йӧршын огеш шу да… – ойла Татьяна. – Ваня дене курымешлан чеверласымеке, «Шольым – падырашем» мурым возенам. Семже вучыдымын шочын: Ваням мланде авалан кучыктен пуымеке, шешке тудын гитаржым мыланем пуыш да мане: «Танюш, тый шокто». Ик кечын гитаржым кидышкем налын шичынам, да ушышкем иканаште сем толын пурен. Тудым мондаш огыл манын, аккорд-шамычым писын гына тетрадьышкем возен коденам. А икана омым ужынам: тиде мурым шольымын гитарым шоктымыж почеш мурем. Куаненам, шонем.
Ты семӱзгарым акаже шинчасортала арала. Ужмыж еда, шольыжым шарналтен, гитаржым ӧндалеш, шортеш, кутыралта.
– Тыге тудо пеленем улмыж гаяк чучеш, – ешарыш Таня. – Шарнем, Йошкар-Олаште тунемме годым каныш кечылан мӧҥгӧ толмеке, Ваня дене гитарым почела-почела шоктена ыле. А шокташыже мый колледжыште тунемынам. Вара тудо аккордым ончыкташ йодын. Эше шке кумылынак школышто музыкым туныктышо Владимир Филиппович деке икмыняр жап коштын, интернетыштат тӱрлӧ видеом ончен. Тыге сайынак шокташ тунемын шуын. Шуко мурым пален: армий годсыжымат, йӧратымаш нергенат. Марий мурым шоктен мураш поснак йӧратен. «Сирень» мурыжо кызытат пылышемлан солна да, тудым шарналтен, чонем ишалтмыла чучеш.
Алевтина БАЙКОВА
Фотом еш альбомжо гыч налме
