Йошкар-Олаште «Моторлык» фестиваль почылтын. Тыште ик вереш шоу-рум, чайым йӱмӧ бар, йоча-влаклан модаш верыште, галерей улыт. Выставкылаште самырык сӱретче-влакын радынаштым, скульптурыштым, инсталляцийыштым ужаш, налаш лиеш.
Тиде фестиваль Марий Эл вуйлатыше Юрий Зайцевын темлымыж почеш «Марий теле» проект кышкарыште пашам ышта. Тудо 10 декабрьыштак тӱҥалын. Тушко 10 март марте миен толаш лиеш. Мероприятийын кураторжо – Марина Глухова.
14 январьыште верысе сӱретче Кирилл Шейдин «Что такое современное искусство?» лекцийым погынышо-влаклан лудын. Тудын абстрактный экспрессионизмым умылымыж нерген пален налаш оҥай ыле.
Кызытсе сӱретче ден скульптор-влакын мом ыштымышт, мо дене илымышт нерген Кирилл каласкалыш. Тыгак тачысе саманысе ден классический художник-влак коклаште могай ойыртем улмым радамлен умылтарыш. Мутлан, К.Малевичын «Шем квадратшын», Г.Рихтерын «Сур воштончышыжын» мом ончыктымыштым пален налаш оҥай ыле.
К.Шейдин у сӱретсымыктыш искусствын йыжыҥже да направленийже денат палдарен. Пример семын кызытсе жаплан келшыше виян сӱретче-влакын пашаштым ончыктен. Мом нуно ужыт, радынашт мо нерген каласкалат? Чыла нине йодышлан Кирилл вашештен. Мутлан, немыч сӱретче Герхард Рихтер Кугу Ачамланде сарым кузе ужеш? А китай сӱретче Ай Вэйвэй творчествыштыже кызытсе Китайын илышыжым ончыкта. Культурный революций годым Мао Цзэдуным плакатыште кече семын сӱретленыт, а кечшудо нӧшмыжӧ китай калык лийын. Ай Вэйвэй ты плакатын шонымашыжым инсталляцийыштыже кучылтын. 100 миллион кечшудо пырчым фарфор гыч ыштен, нуныжым тӱжем утла еҥ чиялтен. Тыгак Ай Вэйвэй пашаштыже 2009 ийыште Сычуань олаште мланде чытырналтме жапымат ончыктен. Ты пӱртӱс зиян годым кум тӱжем утла йоча колен. Тидыже школым да моло оралтым начарын чоҥымылан кӧра лийын. Школ сӱмырлен, йоча-влакым пызырен пыштен. Ай Вэйвэй кум тӱжем школ сумка гыч «Тудо пиалан шым ийым илен» иероглифан инсталляцийым ыштен. Тыге инсталляций гоч Китайысе коррупцийым ончыктен.
Фестивальыште Юл кундемысе да Российысе сӱретче-влакын пашаштым «Бизон» галерейыште, «Ремонт русской идеи» ончерыште ужаш йӧн лийын. Тышке национальный республикла гыч, тыгак Москосо тӱрлӧ направлений дене пашам ыштыше сӱретче-влакын радыналаштым чумырымо.
Чия мастар-влак руш, башкир да моло калык йӱлам ончыктеныт. Тыге калык коклаште кыл утларак пеҥгыдемеш. Теве Москва гыч сӱретче Даниил Кудряшов «Радуга в деревне Адидасово» радынаштыже куэм, ялым, кум ош тасмам ончыктен. Нуно символ сынан улыт. Вет шке жапыштыже калык йот элысе фирменный адидас тамган вургемлан ужалалтын, ял-влакшат пытат, калыкшат искусственный кочкышым кочкеш.
Уфа гыч Нелли Акчуринан пашаже ойыртемалтше. «Тылзе шочеш» радынаштыже ужар шудо лоҥгаште шӧртньӧ тылзе шочеш. Пошкырт кундем гыч Ольга Цимболенко «Макарон гыч моторлык» сӱретыштыже Уфа уремысе калыкым ончыкта. Шун мастар Марат Наби пеш оҥай скульптурым шун да айдемын пӱйжӧ гыч поген ненчен. Набережные Челны гыч Ленар Ахметов «Йошкар серийыште» шке мастарлыкшым ончыктен.
Ончер деч вара Йошкар-Ола калыкым чумырымо верыш савырна манын шоналтышым семынем. Тыште эше ик культурный кумдык ышталтын. Мутлан, вес кечын тыштак книгам да винил пластинкым колышташ да вашталташ лийын. Тыгак индий чайым, тамлаш йӧн лийын. Куанен каласыман, К.Шейдин да тудын сӱретче йолташыже-шамыч Йошкар-Оласе самырык сӱретче-влак дене чак кылым кучат. 25 январьыште нуно эше ик ончерым калыклан ончыкташ ямдылалтыт.
М.СКОБЕЛЕВ
М.Скобелевын фотожо
