ТАЗАЛЫК УВЕР ЙОГЫН

МОЛАН КОКЫРЕТ, ШОНАЛТЕ…

1-7 май – Шодын тазалыкшым аралыме арня

Врач деке медицине полышым йодын мийыме тӱҥ амал кокла гыч иктыжлан кокыртыш шотлалтеш.

Кокыртыш – организмыште ала-могай ситыдымашын вийым налмыж нерген шижтарыше пале. Хронический кокыртыш дене 10-20 процент кугыеҥ орлана. Пульмонолог деке колтымо 10-38 процент пациентын молан кокырымыжо раш огыл.

Кокыртыш чӱчкыдынжӧ аралыше рефлекс семын аклалтеш, тудын задачыже шӱлымӧ корно гыч руным, пуракым да шикшым кораҥдыме дене кылдалтын. Кокыртышын тӱҥ амалжылан поллютант-влак (шикш, пурак да моло), рун, тазыла, воспалений, онкологий, йот наста, гастроэзофагеальный рефлюкс (пагарыште мо улмын логараҥыш кышкалалтмыжым тыге маныт), эм шотлалтыт. Тудо тӱрлӧ: кукшо, вӱдыжгӧ, эрдене, кечывалым, кастене але йӱдым тургыжландарыше, 3 арня, 4-8 арня марте да 8 арня дечат кужун шуйнышо, чыташ лийме, чоныш витарыше, йоҥгыдо да пич йӱкан – лийын кертеш.

Чӱчкыдын, чарныде гаяк але угыч да угыч кокырымо хронический чер нерген шижтара.

Кӧ кокыраш тӱҥалын кертеш? Эн ончычак – вирусан але бактериян инфекцийым авалтыше, тамакым шупшшо, профессий дене кылдалтше зияным чытыше, шӱлымӧ корнын черже: аденоид, хронический синусит, бронхоэктаз да хроническийлан шотлалтше моло чер дене орланыше-влак.

Врачлан кокырымо жап ден ойыртемым, суткаште ойыралтше рунын кугытшо ден тудын могай улмыжым каласыман, тыгодым рунын вӱр йӧршан улмыжым, ситыдымашын профессий дене кылдалтын кертмыжым, родо-тукымын шодо чер (ужармужо, рак, бронхиальный астме) дене орланымыштым, тыгак иктаж эмым йӱмым шылтыман огыл.

Эн чотшо кукшо кокыртыш орландара. Тыгодым эше логар ден оҥ корштат. Тыгайже чӱчкыдынжӧ кылмен черланыме годым палдырна. Вӱдыжгӧ кокыртыш тургыжландарыме годым рун ойыралтеш, тиде ситыдымашым тӱрлӧ амал вияҥден кертеш.

Аллергият кокырыкта. Тидыже шӱлымӧ корныш аллергенын логалмыжлан кӧра лиеш. Кокыртыш писын вияҥеш. Амалым мӧҥгысӧ янлыкын пунжо ден шӱвылжӧ, шырка, медикамент, продукт, быт химий ыштен кертыт. Тыгодым айдеме приступ лийме семын кокыра, вара тазыла рун ойыралт лектеш. Кылмен черланыме дене таҥастараш гын, аллергийлан кӧра кокырымо годым капкыл температур ок кӱзӧ, ОРВИ пижме гаят ок кой, аллергеным кораҥдаш гын, кокыртыш эрта, моло ойыртемже – коваштыш тамга-влак лектедат, ринит тургыжландара, шинчавӱд йога.

Пӱсӧ кокыртыш годым лӱдыкшӧ нерген шижтарат:

  • ойыралт лекше вӱр;
  • ойыралт лекше шӱйшӧ рун;
  • йӱдымсӧ кокыртыш;
  • эмлаш лийдыме кокыртыш;
  • шӱлышым петырыше кокыртыш.

Тыгай годым, жапым шуйкалыде, врач деке кайыман, молан манаш гын шымлыме (рентгенографий, спирометрий) деч вара кокыртышын тӱҥ амалжым доктор гына рашемден кертеш.

Шодо чер дене орланыше-влаклан кокыраш пайдале, вет тыгодым шӱлымӧ корно эрыкталтеш. Но черын келгыш кайымыж годым чот кокырымылан кӧра айдеме ноя, шот дене ны мален, ны кочкын огеш керт, да тазалык эшеат лунчырга. Тидымак шотыш налын, врач кокыртышым виктарен моштышаш: ик случайыше – утыждене кокырыктымым лыпландарышаш, вес случайыште – шодылан эрыкталташ йӧным ыштышаш.

Тазалыклан медикамент деч посна полшымо йӧн-влак:

— шкем физический да психоэмоциональный нагрузко деч аралыман, тыгодым йолын коштман, шӱлымӧ гимнастикым ыштыман, суткаште 8 шагат деч шагал огыл малыман;

— суткаште 2 л деч шагал огыл йӱман: чайым, сокым, шӧрым, щёлочан газдыме минеральный вӱдым;

— кечыште 4-6 гана кочман. Порций-влак изи да сайын шыҥдаралтше белоклан, витамин ден микроэлемент-шамычлан поян, а углеводлан нужнарак лийшаш улыт;

— илыме ма пашам ыштыме верыште южын температуржо 20-22 градус шокшо да 70-80 процент вӱдыжгӧ лийшаш;

— свежа южат ситышын лийшаш, сандене пӧлемым кечеш 2-3 гана 10-15 минут дене южтарыман;

—  тазалыкым лунчыртен кертше амалым кораҥдыман, шокшо гыч йӱштышкӧ кенета лекман огыл.

Кокыраш амалым ыштыше черым жапыштыже рашемдыме да эмлыме годым пациентлан паремаш ӱшан уло.

Екатерина СОБОЛЕВА,

Марий Элын Тазалык аралтыш министерствыжын штат деч ӧрдыжсӧ тӱҥ пульмонологшо.

М.ИВАНОВА ямдылен

Снимкыште: Е.Соболева

Фотом Марий Элын Тазалык аралтыш министерствыж деч налме

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий