Фестиваль
«Ме шарнена! Мы помним!»
Тыге маналтын республик кӱкшытан бард муро да поэзий фестиваль. Лӱмжӧ гычак шижда докан: тудо Кугу Ачамланде сарыште Сеҥыме кечылан пӧлеклалтын. Марий Эл тӱвыра рӱдер тудым Марий кугыжаныш университетын краеведений книгагудыштыжо эртарен.
Бард манына да вигак шинча ончылнына гитар дене шоктен мурышо сӱретлалтеш. А поэзий деч посна муро лийын кертеш мо? Вургыжаш таратыше поэзий гына вургыжаш таратыше мурым шочыкта. А тидлан амалжат ыле: Кугу Ачамланде сарыште Сеҥыме кече лишемын. Бард муро да поэзий гоч огыл гын, эше кузе ме тудлан чоннам тыге раш почын кертына!
– Эртыше сарыште элнан эрыкше верч вуйыштым пыштыше да сеҥымашым лишемдыше-влакым ме нигузеат монден огына керт. Но тидыже кызыт мемнам эшеат чот тургыжландара: палымына, йолташна, родына-влак тачат фашизм ваштареш кредалыт, тачат вуйыштым пыштат. Ме нуным огына мондо, ме нуным шарнена! Но тидыже колышыланат огыл, а илышылан, кушкын толшо тукымлан кӱлеш. Ме шарнена! – тыге вургыж каласыш фестивальым почмо годым Марий Эл тӱвыра рӱдер вуйлатыше Наталья Пушкина.
Кажне гаяк почеламут ден муро тиде гана сар да салтак темылан ыле. Ончычсо военкомат пашаеҥ Аркадий Курочкин Кугу Сеҥымашын 75-ше идалыкшылан пеш чапле пӧлекым, архив материал негызеш «Марий мландын геройжо-влак» книгам, ямдылен ыле гын, ты гана фронтовик ачаж нерген возымо почеламутшо дене ӧрыктарыш. Тудо кужу сар корным тӱҥалтыш гыч мучаш марте эртен, а могырыштыжо кодшо келге сусыр пале ту пагатым эреак кочын ушештарен.
Поэт Геннадий Сабанцев жапше годым совет поэт Александр Твардовскийын нигуштат вуйым сакыдыме салтак нерген «Василий Тёркин» поэмыжым марлаҥдыме деч вара могай шижмашыже кодмо нерген возымо почеламутшым рушла лудын пуыш, а тудым руш йылмыш Константин Ситников кусарен.
Мемнан ешнамат сар тӱкыде коден огыл – тушто кочам вуйжым пыштен. А мый шкеже тыныс жапыште Украина кундемыште, Белгород-Днестровский олаште, Аккерман ор (крепость) воктене салтак службым эртенам да ушем дене шочмо кундемысе Карман курык дене кутыренам. Кок тӱрлӧ вер, кок тӱрлӧ карман, но кок вережат нуно калыкым аралыше ор лийыныт. Тидын негызешак «Ор куатлан моктеммур» поэме-шонкалымаш шочын. Тушечын мый кок ужашым вургыж лудым. Иктыже Карман курыкын шочшыжо Василий Соловьёвлан, лӱддымӧ Матросовын подвигшым шуйышо чолга еҥлан, пӧлеклалтын ыле. Поэт Игорь Поповат салтак илышыжым почеламут корныла дене шарналтыш. Руш автор Алексей Веселов гын кредалмаште йоҥлышо сарзын шижмашке пӧртылмыжым стих гоч почын ончыктыш. А вет кызыт тыгай вашпижмашыже лачак Украина кундемыште эрта. Салтакна-влакын тушто угыч фашизм ваштареш кредалмышт нерген кузе вургыжде ойлен кертат?
Кузе тыгай нерген вургыжде мурет?.. Марий бард Геннадий Григорьев сар нерген шонымашым аван образше гоч почын пуыш. Ӱдырын вич ияш улмыж годым ачаже фронтыш каен, да шкеже ава лиймекат, тудым омыж дене ужмыж нерген эргыжлан ик гана веле огыл ойлен. Тидын негызешак Геннадийын мурыжо шочын. А гитар семже шомакым эшеат вияҥдыш. Тудын вуйлатыме «У муро» студий гыч бард-влак Валентина Булыгина ден Александр Мамаевын, мурызо-влак Майя Ахметзянова ден Зоя Королёван мурыштат чонло ыльыч.
А драме артист да мурызо Иван Соловьёв поэт-влак И.Поповын пытартыш ветеран да Г.Сабанцевын Афганистанысе кредалмаш нерген почеламутыштлан семым шке да тачысе кечылан келыштарен. Гитар почеш яндар йӱкын йоҥгалтарымыже пеш лачеш тольо.
Пеш сай пӧлекым ямдылен ыле «Гармония» усталык ушем. Тудын вуйлатышыже руш бард Константин Шемякин шке возымо кок мурыжым шергылтарыш. Кокытшат кызытсе тыглай огыл пагыт дене кылдалтше ыле. «Адак толын сар» манмыже чонешак логале. Тушечынак Сергей Кузнецов виян йӱкшӧ дене ӧрыктарыш. Кок мурыжат Российлан, тудын кызытсе илышыште утарыше семын кугу миссийым шуктымыжлан пӧлеклалтын ыле. Иктыжын мутшымат да семжымат шкежак келыштарен. Нине мурак фестивальым иктешлышт манаш лиеш. Тудо шке шонымашкыже шуо.
Юрий ИСАКОВ
Снимкылаште: К.Шемякин; А.Курочкин; В.Булыгина; А.Веселов, Г.Григорьев, Н.Николаева (фестивальым вӱдышӧ), Г.Сабанцев, С.Кузнецов.
Авторын фотожо
