Самырык режиссёр Степан Пектеев М.Шкетан лӱмеш Марий национальный драме театрын ончышыжо-влаклан «Кырла. Путёвка в жизнь», «FOLKS» спектакльла дене шукертсек палыме. Нине паша-влаклан Россий кӱкшытыштат сай акым пуэныт. А кызыт С.Пектеев «Гамлет. Машина. Цемент» спектакль-кином сценыш лукташ ямдыла. Тудын премьерже кок кече почела, 6-7 октябрьыште, лиеш.
У.Шекспирын произведенийже негызеш спектакльым шындаш шонымашыже кунам шочын? Тушто тӱҥ рольым кӧмыт модыт? Нине да моло нерген режиссёр дене мутланышна.
– Шекспирын пьесыж почеш спектакльым сценыш лукташ шонымаш кунамрак шочын?
– Авторын «Гамлет» произведенийже тӱнямбалсе театр-влаклан ик эн палыме да тӱҥ пьесылан шотлалтеш. Тудын почеш спектакльым шындаш кажне режиссёр шона, тӱҥ геройын образшым чоҥаш кажне артист шона. Тиде событийым шукышт, очыни, космосыш миен толмо дене таҥастарат, садлан тудым сценыш лукмо деч ончыч чотак шонкалыман, чылажымат шонкален-вискалыман.
«Гамлетым» марий сценылан ямдылыме нерген мутланымаш кок ий ончычак тӱҥалын. Артист-влак дене шукертсек палыме улына, нунын кузе пашам ыштымышт, талантан улмыштымат сайын палем. Тиде жапыште нунын дене шуко мутланенна, тачысе ончышылан могай спектакльым темлыме нергенат кутыренна. Мыланна палыман: теҥгече театр кузе мутланен, эрла да ончыкыжым кузе тудо мутланаш тӱҥалеш? Чылажымат кызытсе тукымлан келыштарыман.
«Кырла. Путёвка в жизнь» спектакль Кырлан ачаж дене мутланыме сцене дене тӱҥалеш, тудо ачажын уке лиймыж нерген огешат пале. Вара веле ме ачажым орландарен пуштмо нерген пален налына. Документальный факт негызеш постановкым ямдылыме годым «Гамлетым» шындаш кӱлмӧ шонымаш тулойып семын волгалтын. «FOLKS-ым» шындыме годымат тыгаяк шижмаш ыле, вет ик персонаж – Германий гыч, Гамлетат лач тушеч толеш.
_ Спектакль «Гамлет» веле огыл, эше «машина», «цемент» мут-влакым ешаренда?
– «Гамлет» – вич актан пьесе, садлан кӱчыкемдаш логалын. Тышке эше Фёдор Гладковын «Цемент» романже гыч ужашым ешаренна.
– Спектакльыште могай теме кугу верым айла?
– Келге уш-акылым, айдеме тукымым йӧратымым да осал тӱня ваштареш шогалын кертмым ончыкташ лийме.
Спектакльыште омо, колымаш теме кумдан ончыкталтеш. «FOLKS» – лирике шӱлышан постановко, «Кырла. Путёвка в жизнь» – трагический историй, а «Гамлет» – эн кугу трагедий, вӱран, колымашын «моторлыкшым» искусство гоч ончыктена. Тыгай сӱретым ужын, ончаш толшо-влак ойгырат, шонат, тыге нуно шӱм-чон дене яндарештын театр гыч лектыт. Вӱран историйым ужын, калык чонжо тушто пуштылана, а тушеч кайымеке, йӧра тидыже чылажат тушто, сценыште гына манын, кугун да ласкан шӱлалта. Шымлызе-влакын ойлымышт почеш, чот лӱдыктышӧ, шучко кином ончымекат, мутлан, ӱдыр ден каче икте-весым утларак чаманаш, шыматаш, икте-весе деке пызнаш тӱҥалыт.
– Шекспирын Гамлетшым марий мландылан келыштаренда?
– Туге, действий ик марий ялыште эрта. Гамлет ден Офелия остановкышто вашлийыт. Гамлет интеллигент ешыште шочын-кушкын, аваже – туныктышо, ачаже – колхоз председатель. Ачажын колымекыже, Гамлетлан ӧрыктарыше омо-влак кончат: ачаж ден кочаже-влак шинчажлан кояш тӱҥалыт, нунын дене тудо мутлана… Ачажым осал чоялык дене чӱчӱжын пуштмыж нерген ойла. Постановкышто Шекспирын текстшым шкенан илышлан келыштаренна: кызытсе илыш гыч трукышто эртыше курымыш логалына. Спектакль моткоч шучко, вӱран сӱрет дене мучашлалтеш: Гамлет, Лаэрт, Клавдий, Гертруда колат.
– Тиде спектакль технически могырым ойыртемалтеш…
– Спектакльлан кок ий ончычак ямдылалташ тӱҥалынна. Тиде жап оҥайын эрта, артист-влак дене вашлимйын мутланенна, пьесым лудынна, эркын-эркын материалым ямдыленна… Ик жап гыч умыленна, сценыш УАЗ машина кӱлеш. Тудым сценылан ямдылымым кызыт оҥайын шарналтена: «буханкым» пӱчкынна да лӱмын ямдылыме конструкций дене тудым погенна. Сценыште УАЗ «кудалаш» тӱҥалеш. Тыгак спектакль жапыште видеосъёмко эрта, тидлан лӱмынак оборудованийым налынна. Мо оҥайже, постановко жапыште чынже денак кином сниматлаш тӱҥалына да тудым зритель вигак ужаш тӱҥалеш.
– Тӱҥ рольым кӧмыт модаш тӱҥалыт?
– Гамлетын образшылан Алексей Тетерин келшен толеш манын пеҥгыдемденна, Офелиянлан – Светлана Александрова.
– Степан, йодышем-влаклан вашештымаланда пеш кугу тау. Шонымашдам илышыш пурташ эреак йӧн лекше.
– Тыландат тау. Пашада лектышан лийже!
Катерина АНДРЕЕВА, спектакльын художник-постановщикше:
– Постановкышто действий кызытсе жапыште, марий ялыште эрта. Садлан ялыш лектын коштмо годым я ик вере, я вес вере кӱлеш арверым конденна. «Цемент» пьесыште действий 1920 ийлаште эрта. Садлан курымлан келшыше вургемым ямдылена.
Жанрым спектакль-кино манын палемдыме. Ты постановко кинематографий сынан. Спектакль жапыште видеосъёмко эрта, а вара тусо сӱретым проекторышто кугемден ончыктена. Тыгак ончылгоч возымо видеом кучылтына. Икманаш, спектакльым тӱрлӧ спецэффект полшымо денат сӧрастарена: шикшым, волгыдым, тулым тӱрлӧ семын кучылташ тӱҥалына.
Светлана АЛЕКСАНДРОВА, Офелиян рольжым модшо:
– Кок ий ончыч пандемий жапыште мӧҥгыштӧ шинченна. Тыгодым мыланна шоналташ, изишак ласкалыкым кучаш тунемаш жап лийын. Тиде жапыштак ме «FOLKS» ден «Гамлет» спектакль-влаклан ямдылалташ тӱҥалынна. Режиссёр дене онлайн йӧн дене мутланенна, тӱрлӧ заданийым шуктенна. Мутлан, чодыраште коштмым, тушто иктаж йӱкым колыштмым, пеледышым погымым видеош войзен колташ йодын. Мутат уке, тидын кӱлешлыкшым ме тунам умылен огынал. Шукерте огыл Офелиян вӱдыш пуреҥгаен колымыж нерген видесъёмкым ышташ миенна. Тунам веле умыленам, кузе Офелия чодыраште перныл коштын, пеледышым пога… Вот кузе улмаш режиссёр пашам ышта, мо кӱлешым ончылгоч ямдыла.
Офелиян образше мылам илыш нерген шонаш, чылажымат шке коваште дене шижаш тарата. Мо оҥайже, пытартыш жапыште омыштем вӱдыштӧ ийын коштам. Шижалтеш, тиде рольыш вуйге манме гаяк пуренам…
Алексей ТЕТЕРИН, Гамлетын рольжым модшо:
– Кажне артист Гамлетым модаш шона, маныт. Но мый тидын нерген шоненат омыл ыле. Спектакльын премьержым сценыш лукмеке веле, очыни, тӱҥ рольышто модмылан ӱшанаш тӱҥалам. Кызыт эше монологым тунемам.
Алевтина БАЙКОВА
Фотом театрын архивше гыч налме
