«Тиде вер нерген шочшем-шамычлан каласкалем», – теве тыгай фотоончер эртыше кечылаште республикысе Изобразительный тоштерыште почылтын. Авторжо тудым чумырымо нерген идалык наре шонен коштын. Шонен коштын веле огыл, тӱрлӧ вере путешествийыште лиймыж годым ужмо сылне сӱретым телефонышкыжо войзен. Тӱжем наре фото гыч 30 эн сайжым ойырен. А тидым ышташ куштылгыжак лийын огыл. Газетнан тачысе унаже – Йошкар-Ола гыч Александр Акилбаев.
Вич ий наре тудо Марий Эл мучко кумылан-влаклан экскурсийым эртара. Турышкыжо ушнышо тыглай еҥ-влаклан кундемна, тудын калыкше, историйже, тӱвыраже нерген ала-мом уым пален налаш полша. Арбор, Карман курык, Нолько кӱ, Ваштар курык, Аламнер да эше шуко моло сылне вер нерген тудо моткоч йӧратен да кугешнен каласкала. Шернур кундемыште эртыше йоча пагытшымат моткоч шокшын шарналта.
2016 ийыште тудо «Пешком по республике» проектым илышыш шыҥдараш пижын. Марий Элын сылне, ойыртемалтше луклаж нерген видеофильмым войзен, соцлаштыкла гоч ончыкташ тӱҥалын. Ойлымыж почеш, ты проект – Онарын мландыж дене палдарыше шкешотан путеводитель. А вара тудо тыгаяк лӱман, каныш кечылаште эртарыме авторский тур дене кылдалтше проектым шыҥдараш тӱҥалын да йоҥылыш лийын огыл. Ынде тудын турышкыжо логалашыжат куштылгыжак огыл. Кумылан-влак пеш писын лектыт. А кузе нуно веселан эртат, тидыжым Александрын путешествийла гыч кондмо фотосӱретла гочат эскераш лиеш. Таклан огыл ты проектше дене тудо «Патриот-2022» национальный премийын «Эн сай турист маршрут» номинацийыштыже сеҥышыш лектын.
Ойлымыж почеш, турыш каяш, эсогыл, кугу олала гыч блогер-шамыч йодмаш дене лектыт. Икана йӧршеш ӧрыктарыше йодмаш пурен: Озаҥ гыч рвезылан тыглай ялым ончыкташ кӱлын. «Мый декем пират костюмым чийыше персонаж толын шогалын. Блогер улмашын. Варажым тудо эшеат чот ӧрыктарен. Ялыш логалмеке, сӧсна вӱтам ончыкташ йодын. Мо шонеда, шуко шоныде, садет сӧсна терысыш пурен возын пӧрдал налын да чыла тидым шкенжын камерыш войзен. Тыгаят лийын», – каласкалыш Александр ончер почмо годым.
Кызыт рвезе вес регионлашкат турист-влакым коштыкта: Татарстаныш, Пошкыртыш, Уралыш, Алтайыш, Байкалыш, Камчаткыш, Дагестаныш. Проектшат «Пешком по стране» маналтеш. Туге гынат, Александр Акилбаевын ойлымыж почеш, «Марий Эл деч сылне вер нигуштат уке!» Эр ӱжара ден кас ӱжаражак мом шогат! Ик эн сылне да яндар ер-влак мемнан дене улыт! Чыла тидын нергенак тудо шкенжын фотончержым почмо годым ойлыш. Кажне фотосӱретше, поснак Марий Элыште ыштымыже нерген, мом кушто ужмыжым, шогалын-шогалын каласкалыш.
Колыштат тудым, пашажым ончет – чынжымак, пеленже корныш тарванымет шуэш. Мутлан, Марий Элын калык артисткыже Августа Романова ынде ятыр гана тудын дене пырля путешествийыш коштеш. Пытартыш жапыште поснак Алтай келшен, манеш. Но тудо тушко эше ик гана, но вес маршрут дене каяш шона. Акажат тудын пелен путешествийыш кошташ кумылаҥын. Тыште весымат ончыктен кодыман, Александр Акилбаев ик верышкак экскурсий дене наҥгая гынат, маршрутшым эре уэмда: йӧн лийме семын, турист-влаклан тур шулдырак лийже манын, ончылгоч шона. Турист-влакым верлаште вашлийше еҥ-шамычым, поро кумылан улмыштлан мокта.
Ончерым автор таклан огыл лач тыге лӱмден. Татьяна пелашыж дене кум икшывым ончен куштат, нунат пырля путешествийыш коштыт. Экспозиций дене палдарымыж годым ик эргыже, воктекыже толын, «Тиде мыйын ачам» мане. Ачажым йӧратымыжым да тудын дене кугешнымыжым йоча ок шылте.
Александр шке жапыштыже Юл кундем кугыжаныш технологий университетысе чодыра озанлык да технологий факультетым тунем лектын. Пӱртӱс дене кылже тушто шинчымашым погымо гочат пеҥгыдемдалтын. Вет эколог лияш шонышо студент-влак районлаште практикым эртеныт. Йырым-йырыште моторлыкым ужын шукташ да тидым калыклан ончыкташ – ынде вӱрыштыжак. Ончер лач тидым пеҥгыдемдыш. Тудын дене пырля тӱрлӧ турыш пырля кошто йолташыже-шамычат шукын толыныт.
Мероприятийыште республикын спорт да туризм министрже Лидия Батюкова, тӱвыра, савыктыш да калык-влакын пашашт шотышто министрын алмаштышыже Игорь Садовин лийыныт. Александр кажне путешествий гыч чайым конда. Санденак ончерым почмашке толшо-влаклан лӱмын тӱрлӧ шудо гыч чайым ямдыленыт ыле. А посна залыште ончер авторын лийме верлаж нерген видеопрезентаций каен. Пырля тунемме йолташыже-влакын чумырымо музыкальный группышт касым сӧрастарен. А ончер оза Марий кундемым йӧратымыже нерген эсогыл шкенжын возымо мурыж гочат палдарен.
Светлана Носова.
Снимкыште: Александр Акилбаев ешыж дене пырля
А.Акилбаевын соцлаштыкше гыч налме фото.
