КУЛЬТУР ДА ИСКУССТВО

Марий еҥын чонжо Марий театрыште кана

М.Шкетан лӱмеш Марий национальный драме театр  17 июньышто «Ой, Мичу!.. Ох, Зина!..» спектакль дене тенийсе тургымым мучашла. Мо дене тудо ойыртемалтын? Могай лектышан лийын? Нине да икмыняр моло йодышлан кӱчыкын вашмутым кычалаш тыршена.

У спектакль-влак

Тургым тӱҥалтыштак почела кок премьер эртыш. Икымшыже –В.Красногоровын «Три красавицы» пьесыж почеш шындыме «Ӱдыр таҥлан сай пелаш». Тиде произведенийым сценыште шындаш актрисе-влак Маргарита Медикова ден Антонина Антонова шке ойырен налыныт. Нунын деке кумшылан Светлана Филиппова кумылын ушнен. Режиссер – Роман Алексеев.

Вес спектакль – «Оскар и Розовая дама». Тудым цех-залыште модаш келыштарыме. Тиде эпистолярный роман негызеш ямдылыме келге психологический паша.  Черле йочан пытартыш лу кече илышыж нерген тӱҥ геройын образшым чоҥышо  Генрих Тимиряев ден моло артист-влак чоныш логалшын модыт, ончышым шонкалаш таратат.

Тенийсе тургымышто ойыртемалтше семын «Кум ака-шӱжар»/«Три сестрицы» йомакым палемдаш кӱлеш. Пытартыш ийлаште театрыште  йоча-влаклан шуко оҥай спектакль шындалтеш. Но чылажымат рушла модыт. Ты гана Василий Пектеев калык йомак негызеш  пьесым шкеак рушла да марла возен да кок йылме денат шынден. Марий шӱлышан ача-ава, йоча-влакым премьерыш чумырымо. Тудо кас пайремышкак савырнен ыле манаш лиеш. Чаманен каласаш логалеш, ты йомакым шукыж годым сценыште рушла модаш логалеш…

Но  репертуарыште ты жаплан тӱҥ верым, мутат уке, «Торешвате» ден «Тергыше» спектакль-влак  налыт.  Икымшыже тӱнямбал классике радам гыч – У.Шекспирын «Укрощение строптивой» пьесыже почеш шындыме, марлашке Марий Элын калык поэтше Семен Николаев кусарен. Режиссер –Роман Алексеев. «Театральный Йошкар-Ола» фестивальыште тудо кӱкшӧ акым налын. Театр критик В.Федорова теве кузе палемден: «… Тачысе «Торешвате» спектакльда сай веле огыл, тудо – показательный. Шекспир – тиде моткоч чапле материал. Тудын комедийыштыжат, трагедийыштыжат актёр-влаклан почылташ, шке темпераментым тӱрыс почын ончыкташ йӧн уло.  Те чыланат шке йылмыдам сайын паледа, шке тукымвождам келгын шижыда, тидым ончышыда деке намиен шуктеда…  Но тидын годымак те Шекспирымат пеш сайын шижын, тудым шке йылмышкыда пыштен моштен, эртыше жапым кызытсе дене ушен моштенда… Тиде спектакльыште тӱҥалтыш гыч мучаш марте темпым, моткоч писе ритмым кучеда, но тидын годымак тӱргоч огыда колто, шинчалан койдымо рамке гоч огыда вончо, те ик татланат ончышын тӱткышыжым огыда луштаре, сценыште эре мо гынат ышталтеш: куржын пурат, куржын каят… – тиде лачшымак режиссёрын мастарлыкше дене кылдалтын…»

Ончышо тиде спектакльым моткоч сайын вашлийын. А фестиваль жапыште тӱҥ героине Катаринан рольжым модшо Светлана Александрова «Приз зрительских симпатий» номинацийыште палемдалтын.

«Тергыше» спектакльым   руш классик Н.Гогольын «Ревизор» пьесыж негызеш режиссёр Василий Пектеев шынден. Тиде комедий шке темпоритмже дене кӱшнӧ каласкалыме спектакль деке лишыл.

– Николай Васильевич Гогольын кок курым наре ончыч возымо пьесыже марий сценыште таче кузе йоҥгалтеш ыле манын шонкален, тыгай иктешлымашке толна: тудым марий мландыш кусараш кӱлеш, – спектакльым шындыме секретым рашемда Василий Александрович. –  Шолыштмо, икте-весым ондалкалыме, взяткым пуымаш, коррупций – тидым чер дене таҥастараш лиеш. Чаманен каласаш логалеш, тудо чыла вере уло да вожым колтен. Авторжын лӱмжым ончалаш огыл гын, мемнан шындыме тиде спектакльын действийже  марий кундемыште да таче эрта манын шонашат лиеш. Городничийын рольжым модшо Иван Смирнов чылт марий тӧран койышыжым почын ончыкта. А Сергей Данилов тыгай чоя тӧрамат ондален кертше моткоч оҥай образым чоҥен. Олег Кузьминых, Василий Домрачев да моло артист-влакат шке персонажыштым тачысе кечылан келыштарен, «нунын вургемым чиен ончен», шке рольыштышт «йӱштылыт» манаш лиеш. Тиде комедийым шындыме дене тыште модшо кажне актёрлан профессиональный мастарлыкым кушташ, эше ик йолтошкалтышлан кӱшкырак нӧлталаш моткоч сай йӧн ышталтын. Тиде материалым мучашдымын пургедаш,  у деч уым кычалаш лиеш.

«Пектеев сценыште шке шедеврыжым  шочыктен… Пектеев ик спектакльыштак  режиссер семын шуко  уым муын… Шкетановец-влакым эше ик сай  спектакль дене саламлаш веле кодеш. Тудо кеч-могай йылме дене кутырышо ончышыланат келшышаш», – возен  журналист Марина Оленева ик газетыште.

«Ой, Мичу!.. Ох, Зина!..» – драматург-влак коклаште увертарыме конкурсын саскаже.  А.Мокеевын тиде драмыже латкок пьесе коклаште эн шуко балл дене икымше верыш лектын ыле.  Анатолий Иванович такше поэзий аланыште тырша. Драматургий жанрыште икымше пашажак театрыште шындалтын. Мутат уке, сценын законжым палыдыме авторлан режиссёр Роман Алексеев шуко полшен.   Тудыжат режиссёрлан тӱрыснек ӱшанен, да тидын дене чын ыштен манын каласаш лиеш. Но тидын годымак кӱлеш годым кугу кумылын ешартышым пурташ келшен.

Еш илыш, вате-марий кокласе умылыдымаш, йӧратымаш, ӧпкелымаш – нине теме-влак курымаш улыт, ош тӱняшке толшо кажне айдеме нунын дене тӱкныде ок код. Лач тиде йодыш-влакымак пургедыт сценыште  шке геройыштын илышышт дене илыше артист-влак. Произведенийын содержанийжым муро-влак келгемдаш полшат. А.Мокеевын сылне почеламут корнылашкыже семым профессиональный композитор Сергей Маков пыштен. Нуным  мурызо семын утларак да утларак чапланыше да тӱҥ геройын образшым чоҥышо самырык актёр Иван Соловьев мура.

Тыге марий сценыште чылт марий шӱлышан, марий чонан спектакль шочын манын пенгыдын каласаш лиеш.  17 июньышто тудым уэш ончаш ӱжына. Кеҥеж умыр кастене театрыш толын, те сценысе герой-влак дене пырля уш дене шке шочмо кундемышкыда миен савырнен, самырык жапышкыда пӧртылыда, икымше йӧратымашдам шарналтеда. Марий еҥын чонжо Марий театрыште кана.

«Майатул»

23-29 майыште  Йошкар-Олаште  Финн-угор калык-влакын театрыштын XIV тӱнямбал «Майатул» фестиваль эртыш.  Тушто Российысе индеш театр шке пашажым ончыктен, тушеч кумытшо – Марий Эл гыч.

Тӱҥ призым – Гран-прим – М.Шкетан лӱмеш Марий национальный драме театрын  «Югорно» спектакльже сеҥен налын. Тудым режиссёр, театрын художественный вуйлатышыже Василий Пектеев шынден. Каласаш кӱлеш,  тенийсе фестивальыште сеҥымаш – поснак кугу акан, молан манаш гын, театр-влак пеш виян спектакльым конденыт ыле.

Тенийсе «Майатул» чыла велымат моткочак куандарыше ыле.  Йот элла гыч родына-влак толын кертын огытыл гынат, Россий кундемысе театр-влакын спектакльышт кугу профессиональный кӱкшытыштӧ шындыме лийыныт.

Эше репертуарым чумырымо годымак шижынна: тений таҥасымаш кугу лийшаш. Мемнан «Югорно» спектакль эпос негызеш шындалтын гын,  Коми-Пермяк национальный театр «Зарни Инь» пашам тыгак шке легендышт негызеш ямдылен. Мордва театр шкеныштын тӱнямбалне чапланыше скульпторышт Эрьзян илыш да усталык корныж нерген спектакльым шынден. Ме умыленна: автор да шындыше-влак тышке уло вийыштым пыштат. Теве нине кок театрак уже конкурент улыт манме шонымаш шочын. Да тыгак лийын. Карел-шамыч моткочак вучыдымо, европейский сынан спектакльым конденыт – моткоч ӧрыктарышт. Марий самырык театрын, удмурт театрын, Ханты-Мансийск гыч «Солнце» театр-влакын пашаштат тачысе кечылан келшен толшо, кумылым нӧлтышӧ паша улыт ыле. Чыла спектакль-влак таҥасен кертше ыльыч. Мемнан кокла гыч, мутат уке, кажныже иктешлымашым тургыжланен вучен.

Каласен кодаш кӱлеш, жюри член-влак шкеныштым пагалыше, кугу опытан, шуко фестивальыште пашам ыштыше профессионал  улыт ыле. Каҥашыме годым нуно критик семын шке мутыштым пеҥгыдын ойленыт. Йылмыштат, шинчаштат моткочак пӱсӧ – чыла ужын шуктат, чыла каласат…

Фестиваль жапыште гектарат пеле кумдыкышто пӱнчӧ озымым шындыме, культур да каныме рӱдӧ паркыште «Майатул» аллейым почмо. Тидат палым кодышо мероприятий. Чодыра вожым колтымо семынак родо-тукым театр-влакын келшымашышт пеҥгыдем толеш манын ӱшаным шочыкта.

Йыргешке ӱстел йыр мутланымаш нерген каласенак кодыман. Театр вуйлатыше-влак тушто чоным корштарыше йодыш-влакым нӧлталыныт. Тиде – шочмо йылме дене мутланыше-влак шагалемыт; кӱкшӧ квалицикациян кадрым ямдылымаште проблеме; национальный йылме дене драматургий произведений ситыдымаш; финно-угор театр-влак ассоциацийын, театр нерген законын кӱлешлыкше;  залым темыме планым ямдылымаште дифференцированный ончалтыш… Тиде мутланымаште РФ национальный театр-влак ассоциацийын исполнительный директоржо И.В.Троилин лийын.  Июнь мучаште ты ассоциацийын  Конгрессше лиеш. Мемнан тарватыме йодыш-влак шотышто тушто могай-гынат пунчал лиеш манын ӱшанена.

Ик фестиваль эртен. Ме ынде чыланат вес вашлиймаш нерген шонымаш дене авалтынна. Мемнан театр, мутлан, 2025 ий марте жаплан планым ямдылен. Тудым илышыш пурташ – ончыкылык пашана, – иктешлен каласыш Василий Пектеев.

Иктешлен, тыге каласаш лиеш:  черетан театр тургым моткоч тӱвыргӧ саскан лийын. Режиссер ден артист-влак у паша-влакым ямдылаш тӱҥалыныт, вес сезонат премьерлан поян лийшашым сӧра.

Светлана БЕЛКОВА ямдылен.

Вставке:

Тенийсе тургымышто Пушкин карт дене 7541 билетым ужалыме. Эн шуко «Человек из Подольска», «FOLKS. Спектакль на семи языках», «Короткий день», «Снегурочка» спектакльлашке  налыныт.

 

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий