23-29 майыште Марий Эл Республикнан рӱдолаштыже финн-угор театр-влак уна лийыт. Родо-тукым калыкым «Майатул» фестиваль уэш ик верыш чумыра.
Театр искусствым йӧратыше-влаклан арня жапыште родо-тукым калык-влакын йылмышт дене тӱрлӧ жанран спектакль-влакым ончаш йӧн лиеш.
Тенийысе фестиваль лӱмгече шотан. Лач кумло ий ончыч март мучаште-апрель тӱҥалтыште икымше фестиваль Удмуртий Республикын рӱдолаштыже, Ижевскыште, эртен.
«Майатулын» Гран-прижым 2018 ийыште М.Шкетан лӱмеш Марий национальный драме театр «Снегурочка» спектакль дене, а 2020 ийыште Мордва национальный драме театр «Куйгорож» постановкыж (снимкылаште) дене налын.
Фестиваль годым кажне кастене спектакль тӱҥалме деч ончыч ончаш толшо-влакым «Эрвел марий», «Падыраш», «Пеледыш», «Сото вий» да «Онар» ансамбль-шамыч куандараш тӱҥалыт.
Фестивальым М.Шкетан лӱмеш Марий национальный драме театр марий калыкын легендыже, йомакше, мурыжо негызеш шочшо эпос почеш шындыме «Югорно» (23 май 18.00) спектакль дене почеш. Режиссер-постановщикше – Марий Эл искусствын сулло деятельже Василий Пектеев.
Спектакльым ончен, марий калыкнан арален кодымо ожнысо муро ден куштымашыже, тӱрлӧ семӱзгар дене шоктымо сем, артист-влакын чапле да шинчаш перныше костюмышт, кокла курымысо сӧрастарыш-влакым ужын кертына. А тӱҥжӧ – калыкын кӧргӧ чон дене виян улмыжо, нелылыкым сеҥен, шке эрык верч, пиал верч кучедалмыже, Шочмо кундемжым йӧратымыже.
Коми-Пермяк национальный драме театр «Зарни инь. Золотая баба» (24 май 18.00) (режиссержо – Ирина Ткаченко) постановкым ончаш темла. Жанрже – пластический сказ.
Пера, коми-пермяк эпосын ик эн тӱҥ геройжо, шкет кодшо йомшо рвезе семын ончыкталтеш. Путешествийыште тудо самырык ӱдыр, Зарань, дене палыме лиеш. Тудак рвезылан полша да кайышаш корным ончыкта. Пералан ятыр нелылыкым чытен лекташ, шкенжым чаманыде чот тыршаш логалеш.
Тачысе ден эртыше илыш спектакльыште иктеш ушнат. Калык осалым сеҥа да пиалан лиеш. Курым почеш курым эрта, а тӱҥ поянлык тудак кодеш.
Марий самырык театр «Ир мӱкшигын мурыжо» (25 май 15.00) (режиссёржо – Россий искусствын сулло деятельже Олег Иркабаев) драмым ончыкта.
Тӱҥ геройжо – 8 ияш Максим. Ача-аважым кычалаш манын, йочапӧрт гыч куржын. Пиалешыже, уремыште мӱкшызӧ Аптыкей дене палыме лиеш. Рвезын ты тӱняште шкет улмыжым коча умыла да шкеж деке ялыш илаш ӱжеш. Жапше годым Аптыкейын ешыже кугу лийын, а ынде куд шочшыжат посна илат, кажныжын – шке ешыже. Коча ден йочан шке кодмышт кугу ешым пырляшке чумыра.
Мордва кугыжаныш национальный драме театр «Эрьзя. Летящий к свету» (25 май 18.00) (режиссёржо – Россий искусствын сулло деятельже Борис Манджиев) спектакльым темла.
Тушто чапланыше руш скульптор Степан Эрьзян Шочмо кундемышкыже пӧртылмӧ жапше ончыкталтеш.
Неле илыш шеҥгелан кодын, шонет. Революций, икымше тӱнямбал сар, граждан сар – илыше кодын. Миланыште кӱвар йымалне»илыме» годым шужымашым, йӱштым чытен. 20 утла ий Аргентиныште чон йодмо пашажым ыштен. Теве ынде тудо – кугу чап, уло тӱня тудым генийлан шотла. Скульпторым Европысо чыла элыштат вашлияш ямде улыт. Но Эрьзя чыла шке пашаж дене пырля Российыш моткоч пӧртылнеже. Куд ий тудо СССР-ыш толаш разрешенийым вуча. Сӱретче-влак ушемым да СССР художество академийым вуйлатыше-влак чыла шотыштат тудлан чаракым ыштат. Куд ий океан серыште пароходым, а вара, Москош толмеке, эше ныл ий выставкым вучымыжо…
Курыкмарий драме театр (26 май 18.00) «Эдемвлӓ дӓ ивлӓ» драмыш калыкым чумыра. Режиссёр-постановщикше – Россий искусствын сулло деятельже Олег Иркабаев.
«Эдемвлӓ дӓ ивлӓ» писатель Н.Ильяковын ик эн кугу (кум томан) произведенийжылан шотлалтеш. Роман автобиографий сынан. Тушто ялысе интеллигенцийын, пашаче калыкын совет жапысе гыч тӱҥалын эртыше курымын 50-ше ийласе марте илышыже ончыкталтеш.
Спектакльыште Курыкмарий кундемын ик ялыштыже тыглай кресаньык ешеш шочын-кушшо Ваштаровын илышыже – ончыл верыште.
Хант-Манси АО гыч обско-угорский калык-влакын «Солнце» театрышт «Сказка на бубне» (27 май 13.00) постановкым Марий самырык театрын сценыштыже ончыкта. Режиссёр-постановщикше – Земфира Пронькина. Жанрже – музыкальный спектакль – экскурсий.
Спектакль гоч тӱнямбалсе тӱрлӧ калыкын музыкальный культурыж нерген пален налаш лиеш. Экскурсий дене коштыктымо семын ик семӱзгар почеш весе дене палдарат. Мучашлан бубен дене, ӱмыл театр семын шоктен, ончышо-влаклан йомакым каласкалат.
Постановкышто сылнысем да семӱзгар-влак нерген тӱня мучко погымо легенде, миф дене палдараш тӱҥалыт.
Коми Республикын национальный музыкально-драматический театрже «Эзысь шабдi» («Серебро льна») спектакль (27 май 18.00) дене куандара. Режиссёр-постановщикше – Россий искусствын сулло деятельже Светлана Горчакова.
Аван кидше дене ырыктыме йытын куэм шочын вочшо азам йӱштӧ дечат, шинча вочмо дечат арален. Йытын муш дене ыштыме тӱрлӧ вургемым чиеныт. Ош йытын вургем денак тӱрлӧ йӱлам шуктеныт. Айдемымат пытартыш корныш йытын вургем денак ужатеныт…
Спектакльыште герой-влакын икымше йӧратымашышт – йытын гыч куымо куэм гаяк яндар да чын. Йӧратыше мужыр-влак Агафья ден Карламын, Сандра ден Василийын, Тина ден Тиман куанышт, ойгышт, йӧратымашышт нерген спектакльыште ойлалтеш.
Йытыным ямдылыме дене шуко йӱла кылдалтын. Спектакльын сюжет линийже идалык мучко ялозанлык пашам шуктымо дене кылдатын.
Удмурт кугыжаныш национальный театр «Шуылоз вал песятае…» («Мой дед говорил») спектакльым (28 май 15.00) ончаш ӱжеш. Режиссёр-постановщикше – Ирина Астафьева (Барнаул). Жанрже – sound-драма.
Спектакль кушкын толшо тукымлан да чон дене самырык улшо-влаклан келшен толеш. Тушто илалше еҥын йӧратымашыже, илышыже нерген ойлалтеш.
Карелий Республикын кугыжаныш национальный драме театрже «В сапоге у бабки играл фокстрот» (28 май 18.00) драмым финн йылме дене ончыкта.
Режиссёр-постановщикше – Кирилл Заборихин.
Спектакльыште ешын илышыже сӱретлалтеш. Артист-влак шкешт нерген каласкалат. Действий чодыра коклаште верланыше мотор пӧртыштӧ эрта.
Спектакльым фото да видеоматериал-влак сӧрастарат.
XIV «Майатул» фестивальым 29 майыште М.Шкетан лӱмеш Марий нациоанльный драме театр «Folks» спектакль дене мучашла. Тунамак сеҥыше-влакым тӱрлӧ номинацийыште палемдат.
Фестивальын жюриже:
— Елена Глебова, театр критик, Россий СТД-н «Стрстной бульвар, 10» журналын редакторжо (Моско ола);
— Дина Давлетшина, театровед, театр критик, Башкортостан искусствын сулло деятельже (Уфа ола);
— Марина Корчак, театровед, Россий СТД Рӱдӧ аппаратын организаций да усталык пӧлкаштыже драме да национальный театр-влакын кабинетыштым вуйлатыше (Моско ола);
— Эвика Сивакова (Козлова), Сцене искусство дене Россий кугыжаныш институтын (Санкт-Петербург ола) выпускницыже, «Именно» интернет-журналын пашаеҥже.
Алевтина БАЙКОВА ямдылен
Фотом театрын архивше гыч налме
