«Марий шыже»
Лай кумылан«Айкай»
Российысе финн-угор регионла гыч ик эн йӧратыме коллективем – Удмурт Республик гыч «Айкай» фольклор муро да куштымаш кугыжаныш театр. Икымше гана коло ий утла ончыч Марий Турек районысо Карлыган тӱвыра пӧртыштӧ мастарлыкыштым ужын ӧрынам. Тунамсе шонымашем сайын шарнем – мемнанат тыгай театр лийже ыле.
Карлыган кундемыште илыше удмурт да моло калыкланат сценыште сӱан да моло йӱла дене кылдалтше тӱрлӧ ужашым 7-12 минуташ изирак спектакль семын ончыктеныт. Тылеч вара ты коллективын усталыкшым ик гана огыл финн-угор мероприятийлаште эскеренам. А эртыше шуматкечын поян репертуарышт гыч кок шагаташ программыштым республикыштына эртыше «Марий шыже» искусство фестиваль кышкарыште ончаш йӧн лие. Ик кече ончычшо Звенигово олаште тыгак кугу концертышт лийын.
Кажне номерым тунар кугу куат, йӧратымаш да чаткалык дене почын пуышт! Зал тич калык чылажымат шокшо кидсовыш дене вашлие. Ятыр удмурт семыште марийлан лишыл савыртыш йоҥген. Арам огыл родо-тукым калык-влак улына. А мучашлышт Карлыган вел одо сем почеш мурен-куштымаш дене. Тудыжлан эшеат чот совым кырышна. Вет театрын ик артистше Дмитрий Судаков – ты кундемын шочшыжо.
Концертыш «Лира» йоча искусство школын «Узоры» ансамбльжын участникше-влак, нунын ача-авашт, туныктышышт погынен толыныт. Искусство школым вуйлатыше, Марий Эл тӱвыран сулло пашаеҥже Ангелина Речкина концерт деч вара кумылжым почын каласыш: «Теве кӧмыт деч тунемман… Кок шагат жапыште чапле калык муро, йывырташ таратыше куштымаш почеш куштымаш, семӱзгар дене шоктен мурымаш да калык йӱла-шамыч. Кажне номер – изирак спектакль, усталык коллектив-влаклан тунемаш сай образец. А артист-влак кузе чон пыштен пашам ыштат?! Чапланыше театрын профессиональный мастарлыкшым коллективем да тунемшем-влак дене пырля ончымыланна пешак куаненам. Виян коллективлан да талантан вуйлатыше-влаклан кугу тау!»
«Марий шыже» искусство фестиваль жапыште эртыше концертым Марий кугыданыш филармоний вуйлатыше Андрей Пуртов моктен каласыш. Тудо Марий Элын тӱвыра, савыктыш да калык-влак паша шотышто министр Константин Иванов лӱм дене «Айкай» театрын директоржо Петр Даниловлан Тауштымо мутым кучыктен.
Петр Петрович Марий Элыш ӱжмылан да министерстве дене чак пашам ыштымылан Константин Анатольевичлан, тыгак марий зрительым кугу родо семынак шокшын вашлиймыжлан тауштен. Тиде кумыл чынже дене чон гыч лекше лийын, сандене артист-влакат «шулдыраҥыныт».
Палемдыман, Удмуртийыште чылаже куд театр уло. Тидын годымак «Айкайым» ансамбль семынат шотлаш лиеш. Республикыште тыгак 1936 ийыштак чумыргышо Калык келшымаш кугыжаныш орден дене палемдалтше А.Мамонтов лӱмеш «Италмас» муро да куштымаш академический ансамбль уло. Программыже удмурт да моло финн-угор калыкын муро ден куштымашыштлан поян. «Италмас» Удмурт кугыжаныш филармоний пелен пашам ышта. Тушто чылаже шым тӱрлӧ коллектив, нунын кокла гыч кокытшо – «Танок» калык муро, сем да куштымаш ансамбль ден «Шулдыр шыт» эстраде ансамбль.
Светлана Пехметова
Авторын фотожо.
Снимкыште: «Айкай» ансамбль
