Шочмо кундем
Кукнур кечын – кава гыч мече
Арня тӱҥалтыште шуматкечылан пылан-йӱран игечым сӧрышт. Тыгай годым кеч-кунамат мероприятийым эртарен колтымо шотышто тургыжланымаш лектеш. Кукнур кече вашеш чумырымо оргкомитет еҥ-шамыч коклаште Пӱртӱс Авам сӧрвалаш кӱлеш манмат шоктыш. Юмыйӱлам шуктен шогышо еҥ лыпландарыш: ида тургыжлане, чыла сай лиеш. Вет тиде кече моторын да ласкан эртыже манын, шукын шонат.
Тыгак лие. Кече шичме деч вара Кукнур села ӱмбалым У Торъял, Кышма, Лошкари велым пыл авалтыш. Чумбылат велныла волгыдо коеш. Ты волгыдыштыжо школ стадион ӱмбалне шем корак ора моткочак пӧрдын чогыматыш. Тыгай сӱретым кугарнян кастене эскерышым. Тиде кечынак Кукнур кундемысе ятыр суртышто, коҥгаш олтен, мелнам кӱэштыныт, когылым, эгерчым ыштеныт, родо-шочшым, унам вашлийын сийлаш, йӱла дене кылдалтше конкурсланат ямдылалтыныт. Эрдене йӱрат шыжаш тӧчыш, но чонышто улшо кӱкшӧ кумыл пылым «шалатыш». Футбол команде гыч рвезын машинаж гыч Кукнурын гимнже селан ик лукшым шергылтарыш. Индеш шагат лийшан кече шыратен ончале да кечыгут пайрем кумылым вӱчкыш.
Молгунамсе семынак торжественный парадыште ӱжмӧ уна, турнир-влакын участникышт, ветеран ден земляк-влак радамын вераҥыч. Парадым вӱдышӧ, оргкомитетын еҥже Валерий Мочаев мутым верысе ял шотан илем вуйлатыше Леонид Долгушевлан, Оньыжа Эдуард Александровлан, Марий Элын калык артистше Вячеслав Созоновлан, «Казанский» ООО директорын алмаштышыже Василий Безумовлан пуыш. Кажныже ты кечым моктен, тудым эртаренак шогаш кӱлмӧ нерген ойлен. «Казанский» озанлыкше Кукнур кундемысе мландымат мыняржым курал-ӱдаш тӱҥалын. Вес ийын агротуризм программыш пураш шонат, сандене шке командыштышт верысе тӱвырам, йӱлам арален вияҥдыше-влакымат ужнешт. Тидын нерген Василий Сергеевич Кукнур кече дене саламлышыжла каласыш.
Кава гыч «пуртымо» гол
Кудывечет гочын ончальымат, уремын-уремын койдале.
Урем гочет ончальымат, пасун-пасун койдале.
Пасу гочет ончальымат, олыкын-олыкын койдале.
Олык гочет ончальымат, ломберын-ломберын койдале…
Ойган мурым шергылтарыш Вячеслав Тимофеевич, мурыжо чумыр мероприятийын кӧргӧ шижмашыжым почын пуаш полшышын йоҥгыш. Кукнур волостьын кубокшо верч 30-шо гана мини-футбол дене турнир СВО-што геройла кредалше, Мужество орден дене палемдалтше землякна, верысе командын ончычсо модшыжо Павел Конаковым шарныме лӱмеш эртыш. Тудын ӱмыржӧ сӧй пасуэш июнь тӱҥалтыште кӱрылтын. Шочмо кундемышкыже кондымо, мландыпомышыш пышташ кум тылзе наре жап кӱлын. Шинчымаш кечын тудын дене курымешлан чеверласыме. Чеверласыш команде эртыше кечылаште тыгак эн ӱшанле болельщикышт Юрий Ахманов денат. Сандене «Союз-Кукнур» командын капитанже, кубокым вич гана (2011, 2018, 2019, 2022, 2023) сеҥен налше Андрей Виноградов черетанжым кидышкыже кучышыжла каласыш: «Тиде сеҥымаш – нунын».
Кубокым рвезе-влак Юрий чӱчӱштын Валентина пелашыжлан курымешлан аралаш пуэныт.
А сеҥаш, чынже денак, нунын йӧным ыштымышт полшен манын шонаш лиеш. Эше эрденак П.Конаковын ешыже пӧлек шотеш ныл мечым (икымше кум верыш лекше команде-влаклан да шке командыжлан) конден, а туштыжо возымо: «Гол с неба. Конаков П.Н.». Кандаш команде гыч пелефиналыш «Нива» (Мустай), «Семол» (Кугэнер) да «Союз-Кукнур» лектыныт. Кумшо вер «Семоллан» логалын. Финалыште Мустай гыч толшо командын капкашкыже кукнур-шамыч лач ик голым пуртышт.
Эн сай модшо-влак:
нападающий – Григорий Сидоркин («Нива»)
защитник – Артём Паймаков («Нива»)
вратарь – Евгений Сильдушкин («Семол»)
бомбардир – Денис Емельянов («Союз-Кукнур»)
ончышо-влакын кумылыштым налше – Фёдор Пехметов («Союз-Кукнур»).
Филимонов – угыч Кукнур мландыште
Футболла модшо-влак паленыт – таче модмыштым Филимонов эскера. Владимир Иванович – советский футболист, полузащитник, россий тренер. Шке жапыштыже чапланыше «Спартакыште» (Йошкар-Ола), Российын сборныйыштыжо модын, «Дружба» командын (Йошкар-Ола) тренерже лийын. А тудын Александр эргыже «Спартакыште» (Москва), Россий сборныйыштыжо модшо, вратарь семын чапым налын, Россйын куд гана чемпионжо, Пляжный футбол дене тӱнямбал чемпион. В.Филимонов ты турнирыште модшо-влаклан тыгай тыланымашым каласыш:
– Мыланем таче Кукнур кечыште лияш моткоч куанле. Шке жапыштыже тыште Валерий Мочаев, Андрей Колесников да моло дене пырля «Журналист» командыште модынна да кубокымат сеҥен налынна. Куштылго огыл жапыште чылаланат тазалыкым, спорт дене заниматлалтме деч, футбол деч кугу кумылым налаш тыланем. Тек мемнан вуй ӱмбалне тачысе семынак эреак волгыдо кава лиеш.
Эн сай модшо-влаклан диплом олмеш Владимир Иванович Александр эргыжын фотокарточкыжым пӧлеклыш. Кажныштыже Александр Владимирович лӱмын Кукнурысо футбол турнирлан кидпалыжым шкежак шынден.
Ты турнирын судейский командыжым палемден кодыде огеш лий. Ятыр ий ты сомылым журналист да краевед, Кукнур волостьын кубокшым кум гана сеҥен налше («Журналист» команде дене) Андрей Колесников мастарын вуйлата. Ик гана огыл ынде Кукнур школ стадионышто футболист-влакым Олег Поглазов ден Павел Кутюков судитлат. Олег Витальевичын опыт кугу. Тудо 20 ий утла футбол дене Российысе первенствым обслуживатлен, 450 наре матчым эртарен (128-ым – икымше лигыште). Павел Валерьевичат вич ий утла Российын первенствыжым судитлен, шӱдӧ наре матчым эртарен.
Кира, шахмат, баскетбол
Кукнур кечын кира спорт дене турнир 20-шо гана лие. Судья сомылым Российын спорт мастерже, пауэрлифтинг, армрестлинг, ече спорт дене таҥлалтше Геннадий Волков шуктен. Геннадий Кузьмич 40 ий утла Йошкар-Оласе аграрный колледжыште туныкта. Юрий Зоновым шарныме лӱмеш турнирыште ты гана 16-аным огыл, а 24 килограмман кирам нӧлташ темленыт. Таҥасаш кумылан ӱмашсе деч шагалрак лийын. Тӱҥ призым Кужэҥер район Тумньымучаш ял гыч Александр Иванов (ынде кокымшо гана – икымше вер) сеҥен нале – кирам 121 гана нӧлтале.
28-ше шахмат турнирыш ушнышо-влакымат мокталтыман. Тушко кокла ийготанжат, йоча-влакат, эсогыл ӱдырамашат ушненыт. Турнирым вуйлатыше Анатолий Никандрович Конаков кажне призёрлан шке озанлыкше гыч 9 пӧлекым кучыктыш – 3 килограмм мӱй.
Баскетбол дене модмаште тений рвезе-влакын 6, ӱдыр-шамычын 7 командышт лийын. Чыланат коклаштышт ик-кок очко ойыртем дене модыныт. Тугеже нуно кажныже виян улыт. Кубок-влакым Шернурысо 1-ше №-ан школын рвезыже-влак (тренер – Анна Шкалина) да Кукнур школын выпускницыже-влак (тренер, организатор – Валентина Чепакова) сеҥен налыныт. Судья сомылым Шернур гыч тренер-преподаватель Андрей Валерьевич Минеев шуктен.
Турнирым профессионал-влак аклышаш улыт. Тыгай шонымашым ты турнирлан негызым пыштыше Валерий Александрович Мочаев пеҥгыдын куча. Профессиональный судья-влакланак кӧра лекше кокытеланымашым писын шӧраш лиеш, кеч тыгайже лийынат огыл.
Поро йӱла – пайремлан негыз
Верысе каныме да тӱвыра рӱдер ял-влак коклаште эртарыме конкурсыштышт марий калыкнан могай гына чесшым ужаш ыш лий!? Кукнур, Изи Пӱнчер, Купсола, Чисола, Эшполдо ялла гыч вате-влак Когыльо, Саска, Семык пайрем-влакын кочкыш да муро ойыртемыштым почын пуышт. Секретыштымат почыч: сийым ямдылымаште эн тӱҥжӧ – ӱдырамышын кумылжо да ты кумылым нӧлтышӧ ешыже.
Кукнур кече спорт да тӱвыра гына огыл, тиде эше – родо-тукым, земляк да пошкудо, пырля тунемме да йоча годсо йолташ-влак дене вашлиймаш. Тек тудо ий гыч ийыш таза илыш-йӱлам аклыше, спорт дене таҥлалтше, шочмо кундемым йӧратыше-влакым шукырак чумыра.
Светлана Пехметова
Авторын фотожо
Снимкылаште:
Сеҥыше футбол команде-влак;
В.Мочаев, А.Виноградов, Е.Чепаков (Кукнур школын туныктышыжо, организатор), А.Колесников, В.Филимонов;
«Кава гыч гол. Конаков П.Н.»
