Ыштыш-кучыш келшыше – шӱм-чон куана
Таче ме тендам Лидия Григорьевна да тудын шӱм пелашыже Михаил Григорьевич Халтуринмыт дене палдарена. Нунын суртышт Марий Турек посёлкысо у уремыште верланен.
Пӧртым ыштыме нерген Лидия Григорьевна радамлен каласкалыш:
– Марием Халтурино лӱман руш ял гыч, тушто кызыт ик сурт веле кодын. А марлан лекмем жапыште иктаж шым-кандаш пӧрт ыле. 1980 ийыште Йошкар-Оласе совхоз-техникумышто техник-механиклан тунем лекмеке, направлений почеш, Марий Турекысе «Райсельхозтехникыш» пашаш пуренам. СТО-што механиклан ыштенам. Туштак ончыкылык пелашемым, Мишам, вашлийынам. Мастерлан ыштенам, вара 1987 ий гыч лӱдыкшыдымӧ технике шотышто инженер лийынам. 2008 ий гыч Марий Турекысе школын котельныйыштыже операторын сомылжым шуктенам. Марлан лекмеке, тунам иленнажат баракыште, перестройко тӱҥале. Организаций вуйлатыше-влак ойлат: «Пачерым ида вучо, яра огына пу…»
Ме ончыч чоҥаш лӱдынна ыле. Самырык лийынна. Вара пӱсӧ уш-акылан Николай изам сурт шотышто каласыш: «Айда, ыштыза». Тыге лу тӱжем кермычым налынна да Халтурино ялыште ача-ава сурт пелен оптен шынденна: тетла вер уке. 1991 ийлаште чылт яра пасушто, у уремыште, коло куд сотык мландым пуэныт. Эн онч верысе кучем пашаеҥ-влак мландым межеватленыт. Николай кум пачашан пӧртлан проектым ыштен…
… Пелашемже манеш: «Айда изирак ялысе пӧртым ыштена – сита веле». А мый «Мыланем тыгай ок йӧрӧ» манам. Чыла шот дене вискален, Николай изамын (фамилийже – Тимофеев) проектше почеш, Йыван Тойвахтин тӱжвачын силикат кермыч, а кӧргӧ гыч йошкар кермыч дене оптен. Тунам чоҥымо материалымат кычал муаш куштылго лийын огыл, кызыт веле чыла уло. Окнам ыштыме годым ны окна кыл, ны йол налаш уке ыле. Пӧртлан негызым кӱ дене ятыр ий оптенна, вара монолит плитам арматур да шлак дене заливатленна. Тыге «нулевой» уровеньыш лекна. Вара кӧргӧ пырдыжым, леведышым ышташ кӱлын.
Леведышым Николай Эрик эргыже дене коктын ыштеныт, тушко флюгерым келыштареныт – мардеж кушко пуалеш, агытанет тушко савырна.
– Чылажымат шке вий дене ыштыме, шокшым да электричествым пурташ, штукатуритлаш веле специалист-влакым тарленна, – ойла пелашыже. – Суртна 116 квадрат метрым айла. Эн ончычшо окнам пу дене ыштыме ыле, вара тудым пластик дене вашталтенна. Туврашым шокшемдаш сай материал кӱлеш. Тений олмыктымо пашам ыштенам. 2003 ийыште илаш кусненна. А 2004 ийыште мончам ыштышна. Шке сурт саяк: манмыла, яндаретат, лавырат – чыла шкендын… Кугыжаныш нимо денат полшен огыл: ны кредит, ны ссудо лийын огытыл, пашадаржат изи. Кажне ийын 8-10 сӧснам ашненна, вольыкым сдатлыме окса дене чоҥымо материалым налме. Теве кызытат кок сӧснам ончена. Пырчым тыгыдемдыме агрегатым (крупорушкам) тунамак налынна. Пелашем СХТ-ак инженер-конструктор лийын. Шукерте огыл веле сулен налме канышыш лектын. Кокымшо пачашыште эргылан, мыланна малыме вер. Сурт пеленак пареҥге пакча да монь уло. Мланде пелен илаш куштылгырак. Эргым электриклан пашам ышта. Ялысе улына вет. Эрденак пелашем эн ончыч пакчашке вераҥдыме кормушкышто кайыкым пукша, вара – вольыкым. Тудо пӱртӱслан пеш шӱман. Кисажат кидышкыже чоҥештен шинчеш…
М.СКОБЕЛЕВ
Авторын фотожо.
Снимкылаште:1126 Сурт кудывече гыч 1123 Суртоза М.Халтурин кайыкым пукша.
Г.Кожевникова ямдылен
