Марий йӱла почеш:
Мончаш пурымо деч вара яндар могыр ден арня кумалтышлан пелештыме мут:
«Юмын лӱм дене, Эр юмо, Кугу Юмо! Шым кече, шым юмо, шым суксо, кече гыч кечыш, арня гыч арняш, тылзе гыч тылзыш, ий гыч ийыш, эр ӱжара гай волгалтын, кече гай чевер, тылзе гай нӧлталтын, шӱдыр гай тӱлен, саска гай пеледалтын, иган варсеҥге гай вычыматен, порсын гай ярымлалтын, вӱд гай волгыдо илышым пу!
Суртло Кугу Юмо! Суртем вачын, осал тушман деч пыдал. Вольык юмо, вольык шочын, вольыкем вачын серлаге. Шочынава, шочшем, уныкам вачын серлаген шого, шкем вачынат, ешем вачынат серлаге, поро тазалыкым, серлагышым пу!
Кинде Юмо, кинде гыч ит кӱрылтыктӧ. Вольык юмо, вольык гыч ит кӱрылтыктӧ, вольык тӱлӧ гыч йывыртыкте. Мӱкш юмо, мӱкш тӱлӧ гыч йывыртыктен шого!
Ала сурт ваке осал шонышо уло, ала шкем ваке, ала шочшем ваке, ала уныкам ваке, ала вольык ваке, ала рвезе, ала шоҥго ваке, ала ӱдырамаш, ала пӧръеҥ ваке, Ош Поро Кугу Юмо, шке серлге, осал деч пыдал, осаллан ит пу! Сай илышым пу, пиалым пу! Корныштат, кайымаштат-толмаштат серлагышым пу!
«Ош сандалык ончылно» книга гыч налме. Йошкар-Ола, 2012 ий.
Черке йӱла почеш:
24 – Преподобный Феодосий Великийын кечыже.
25 – Святой орланыше Татианан кечыже. Сербийысе святитель Савван кечыже.
27 – Апостол-влак дене тӧр улшо Нинан, Грузийым сотемдарышын, кечыже.
30 – Преподобный Антоний Великийын кечыже.
Калык пале:
Коҥгаште тул чоштыртатен йӱла – игече йӱкшемда.
Январьыштак шиште шолтка гын, шошо эр толеш.
Кече меҥге семын нӧлталтеш – поран толеш.
Январь леве лиеш – шошо вараш толеш.
Январь тӱҥалтыште йӱштӧ шога гын, кеҥеж шокшо лиеш.
Янарьыште лум поран шуко – кеҥеж ночко лиеш.
Киса чот чыгымата – шошо эр толеш.
Пырыс мӱшкыржӧ дене кӱшкӧ кия – левешта, туртын возеш – йӱкшемда.
Корак-влак пушеҥге вуйышто шинчат – йӱкшемда.
У кечылан каҥаш:
«Эн кугу чарак – лӱдмаш. Эн кугу йоҥылыш – вий уке манын шонымаш. Эн лӱдыкшӧ айдеме – шояче. Эн уда шижмаш – кӧранымаш. Эн мотор койыш шоктыш – нелеш налдымаш. Эн сай аралтыш – шыргыжмаш. Эн кугу вий – ӱшан. Эн сай эҥертыш – чыла сай лиеш манын шонымаш. Эн сай пӧлек – йӧратымаш…»
«Паледа, кушто мемнан йоҥылышна? Ме пеш писын шонымыш шуаш отказена. Тыге ыштена да «пӱрымаш» манын умылтарена. Такшым, шонымашке шуаш манын эше ик гана тӧчен ончаш гына кӱлеш. Угыч пӧртылаш, тӱкалташ, ыштен ончаш… Угыч шонымо семын ок лек гынат, шкем нулташ огеш кӱл. Шумо але шумо огыл кӱкшытыштӧ шогалаш садак огеш кӱл. Шонымашке шуаш манын, эре ончыкак ошкылаш кӱлеш…»
Эльчин Сафарли, азербайджан писатель
Калыкмут:
Ковыра еҥын ушыж ден койышыжо ончылно.
Кадыр пушеҥгат иктажлан да кӱлеш лиеш.
А.Е.Китиковын «Марий калыкмут мутер» книгаж гыч налме.
С.Носова ямдылен
М.Скобелевын фотожо.
