ЕШ ДА ИКШЫВЕ СОЦИАЛ ИЛЫШ

КАЛЫК ДЕЧ – ИК ЙОДМАШ ГЫНА, МОЛЫЖО – ФОНДЫН ПАШАЖЕ

17 январьыште Россий Федерацийын Пенсий да социальный фондшын Марий Элысе пӧлкаштыже 2023 ийыште пенсий ден социальный обеспечений аланыш пуртымо вашталтыш-влаклан пӧлеклалтше пресс-конференций лийын. Тушто пӧлкам вуйлатыше Владимир Орехов, алмаштышыже-влак Игорь Захаров ден Диляра Кашапова да видеокыл йӧн дене оласе ден районласе клиент службо-влакын пашаеҥышт участвоватленыт.

– У фонд тений 1 январь гыч пашам ышташ тӱҥалын. Тудо Пенсий ден Социальный страхований фонд-влакым иктыш ушен да нунын чыла обязательствыштым шке ӱмбакыже налын, – пресс-конференцийым почмыж годым манын В.Орехов. – Чыла тиде граждан-влакым обслуживатлыме качествым саемдымашке, полышым пуымо мере-шамычым писынрак да йӧнлынрак оформитлымашке виктаралтын. Закон дене палемдыме пенсий ден социальный тӱлымаш-влак пеҥгыдемдыме жапыште ойыралтыт. Пенсий ден пособият жапыштыже да тичмашын кондыштаралтыт. У ий гыч фондлан у пособийым виктараш пуымо.

Изи доходан еш-влаклан палемдалтше единый пособий нерген И.Захаров каласкален:

Единый пособий – кугыжаныш велым полшымо у мере – ик еҥлан шотлымаште регионышто илен лекташ кӱлмӧ окса кугыт (прожиточный минимум – авт.) деч изи доходым налше еш-влаклан палемдалтеш. 2023 ийыште тудын кугытшо – 12650 теҥге.

Шочмо кече гыч 17 ияш марте ийготан йочан ача-ава-влаклан

Единый пособий ача-ава-шамычлан тӱлымӧ тӱрлӧ выплатым: икымше  да кумшо шочшылан 3 ияшыж йотке, тыгак 3 гыч 8 да 8 гыч 17 ияш марте ийготан йочалан – иктыш уша. Тидын дене выплатым палемдыме правил-влакым ик формыш пуртымо да йочан еш-шамычлан полшымо системым тичмашым ыштыме.

Тылзе еда тӱлыман пособийын кугытшо ешын доходшо дене кылдалтын да регионышто икшывылан илен лекташ кӱлмӧ окса кугыт деч 50, 75 да 100 процент лийын сеҥа. Рашемденрак палемдаш гын, тений республикыштына тыгай выплатын кугытшо 6500 гыч 13000 теҥге марте лийын кертеш. Шочмо кече гыч 17 ияш марте ийготан икмыняр йочан еш-влаклан тудым кажне икшывылан 17 ийым темымешкышт тӱлат.

Пособий 1 ийлан палемдалтеш, тылеч вара тудым йодмаш негызеш шуят.

Йодмашым йоча шочмо деч вара пел ий жапыште пуымо гын, пособий икшывын шочмо кечыж гычак палемдалтеш. Документым пел ий эртымеке пуымо годым – обращений тылзе гыч.

Учётыш эр шогалше мӱшкыран ӱдырамаш-шамычлан

Единый пособийым пуртымо дене мӱшкыран ӱдырамаш-влаклан выплатым кугемдыме. Ончыч тудо пашам ыштен кертше гражданинын илен лекташ кӱлмӧ окса кугытшо деч 50 процент лийын гын, ынде, пособийым палемдыме единый правил-влак дене келшышын, 75 але 100 процентышкат шуын кертеш. Марий Элыште тыгай выплатын кугытшо 6894,5 гыч 13789 теҥге марте лиеш.

Пособийым 12 арня мӱшкыран улмо жап гыч азам ыштыме (мӱшкыран улмым лугыч ыштыме) тылзе марте тӱлат. Окса учётыш шогалме тылзе гыч азам ыштыме але мӱшкыран улмым лугыч ыштыме марте ойыралтеш.

Выплатым кузе оформитлаш?

Выплатым налшашлан йодмашым Кугыжаныш услуго портал але Россий Социальный фондын кундемласе клиент службыжо-влак, але МФЦ гоч пуаш лиеш.

Калыклан йодмашым гына пуыман, моло пашам фонд шке шукта: кӱлешан чыла документым келшыше орган ден организацийла гыч ведомство-влак коклаште ыштыме кылын кышкарыштыже пога. Ешартыш документым кугыжаныш информаций системыште илыш ситуаций нерген уверын ситыдымыж годым веле йодыт.

Йодмашым 10 паша кечыште ончат, южгунам – 30 паша кечыште.

Ешын доходшым могай радам дене шотлат?

Тӱнен илымым аклыме годым ешын доходшо ден погыжо шотыш налалтыт.

Доход нерген увер 12 тылзылан налалтеш, но тиде пагытым йодмашым пуымо кече деч 1 тылзе ончычсо жап гыч шотлаш тӱҥалыт. Рашемденрак палдараш гын, йодмашым 2023 ий январьыште пуымо годым доход нерген увер 2021 ий декабрь гыч 2022 ий ноябрь марте шотыш налалтеш.

Выплатылан правам палемдыме годым ешын кусараш лийме да кусараш лийдыме погыжат шотыш налалтеш. Социальный фондын сайтыштыже пособийлан правам палемдыме годым могай да мыняр погым шотыш налме нерген радамын умылтарыме. Мут толмашеш, собственностьышто улшо мландын кумдыкшымат ончат. Мутлан, ялысе ешын 1 гектар утла, оласе ешын 25 сотык деч шуко мландышт уло гын, нуно единый пособийым налын огыт керт.

Нулевой доходын правилже пособийым ешысе кугыеҥын пашадарже (стипендийже, пенсийже, амалкаче паша деч доходшо) улмо але тудын укелыкшым илыш ситуаций дене негызлыме годым палемдыме дене умылтаралтеш.

Доходын укелыкшылан негыз:

  • мӱшкыран улмаш. Ӱдырамаш доходым шотыш налме пагытыште 6 тылзе да тылеч утларак але обращений жаплан 12 арняш да тылеч утларак жап мӱшкыран лийын гын, пашадарын укелыкше единый пособийым палемдаш чарак огыл;
  • шуко шочшан ешыште ача-ава кокла гыч иктыжын йочам ончымыжо. Шуко икшыван ешыште ача-ава кокла гыч иктыже чыла 12 тылзе жапыште доход деч посна лийын кертеш, но весыжын пашадарже, пенсийже але стипендийже лийшаш;
  • икшывым ончымаш. Тыште шкет ача але ава нерген ойлалтеш. Рашемденрак палемдаш гын, икшывын официально ачаже але аваже гына уло, аваже але ачаже колен, увер деч посна йомын але шочмо нерген таныкыште тудым ончыктымо огыл;
  • 3 ияш марте ийготан икшывым ончымаш;
  • инвалидым але илалше еҥым ончымаш. Тыгодым инвалидностян еҥым кӱрылтде ончаш кӱлмым эмлыме тӧнеж пеҥгыдемдышаш але айдеме 80 ий деч кугурак ийготан лийшаш;
  • очный формо дене тунеммаш;
  • армийыште срочный службым эртымаш да демобилизаций деч вара 3 тылзаш пагыт;
  • 3 тылзе да тылеч утларак жап кӱрылтде эмлалтмаш. Тыште икшывын черланымыж годым ача-ава кокла гыч иктыжын тудым ончымыжат шотлалтеш.
  • пашадымылык. Тыгодым пашам ситарыме рӱдерыште пашадыме семын регистрироватлалтме нерген официальный документ кӱлеш. Тыгай статусышто улмым 6 тылзе марте шотыш налыт.
  • эрык деч посна кодмаш да, тыгай вер гыч лекмек, 3 тылзаш пагыт.

Шотлымо идалыкыште доход кӱчык жапыште веле лийын гынат, нулевой доходын правилже огеш кучылталт. Доход лийын огыл гын, шотлымо пагытын 10-шо гыч 12-шо тылзыже-влакым объективно негызлен петырыман.

Нулевой доходын правилже кызыт мобилизоватлыме граждан-шамычлан огеш кучылталт.

2023 ийыште куснымо (переходный) пагыт вийыште лиеш. Мӱшкыран ӱдырамашлан пособийым 2023 ий 1 январь марте палемдыме гын, тудо ончычсо кугыт да правил-влак денак ойыралтеш. Икшывылан пособийым 2023 ий 1 январь марте палемдыме гын, тудо ончычсо правил-влак да документыште ончыктымо жап шумеш тӱлалтеш. 2023 ий 1 январь марте шочшо 3 ияш марте ийготан йоча-влакын ача-авашт тошто выплатымак налын але единый пособийыш куснен кертыт.  2023 ий гыч шочшо икшыве-шамычлан пособийым у правил-влак почеш оформитлат.

Россий Социальный фондын Марий Элысе пӧлкаже единый пособийлан йодмашым 2022 ий 28 декабрь гыч налаш тӱҥалын. 17 январь марте 10669 йодмаш пурен. Тымарте выплатым 5420 йоча ден мӱшкыран 172 ӱдырамашлан палемдыме.

2023 ий 1 январь гыч фондлан социальный аралымаш органла гыч икымше йочалан тылзе еда тӱлыман выплатым палемдыме 4581 пашам кусарыме. Тыгак тений январьын икымше кечыж гыч тыгай шотан 305 йодмашым налме, икымше 125 йоча шотышто выплатым палемдыме.

Тений февраль гыч Марий Элысе медпашаеҥ-влаклан, эн ончычак здравоохраненийын первичный звеноштыжо, районласе рӱдӧ да участковый больницылаште, вашкеполыш станций ден отделенийлаште тыршыше-шамычлан, специальный социальный выплатым тӱлаш тӱҥалыт. Д.Кашапован мутшо почеш, оксам ОМС-ын федеральный фондшо Социальный фондлан бюджет-влак кокласе трансфер семын колта, да тудо медицине организаций-влакын данныйышт почеш ойыралтеш.

Медицине организаций-влак кажне тылзым иктешлыме годым палемдыме полышым налаш праван пашаеҥ-шамычын электрон реестрыштым ямдылышаш да тиде уверым Соцфондыш колтышаш улыт. Реестрыште тыгак ешарен тӱлышаш оксан кугытшо да тудым шотлен лукмо данный ончыкталтшаш.

Выплатын кугытшо – 4,5 гыч 18,5 тӱжем теҥге марте, ойыртем медицине пашаеҥын категорийже да медицине организацийын видше дене кылдалтын.

Январьлан палемдалтше оксам медик-влак февраль мучаште налыт.

Маргарита ИВАНОВА

Авторын фотожо

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий