У книга
Йӱледӱр яллан пӧлеклалтын
С.Чавайн лӱмеш калыкле книгагудышто Советский районысо Кельмаксола кундемын чолга еҥже, краевед, шымлызе, мер пашаеҥ Л.Киртаевын (снимкыште: шола гыч икымше) «Юледур» книгажын презентацийже эртыш. Леонид Никонорович фронтовик-землякше, тылыште тыршыше-влак нерген ятыр книган авторжо, Кельмаксоласе «Поиск» лӱман военно-патриотический группым вуйлата. Автор шочмо кундемжын историйжым 45 ий наре шымла.
Леонид Никоноровичын шочмо кундемын историйже, пашаче да чапланыше калыкше нерген латнылымше книгаже Советский районысо Йӱледӱр яллан пӧлеклалтын. Тудым 1928 ийыште Лайсола гыч Козырев Андрей Семенович да тудын йыр чумыргышо чолга марий-влак негызленыт. 95 ий ончыч шочшо ялыште таче 8 суртышто 20 еҥ ила. Лийын жап, 1950 ий, 28 суртышто 193 еҥ илен. Йӱледӱр дене йоча пагытышт гычак РСФСР-ын калык артистше Виктор Бурлаковын, Марий АССР-ын калык артистше Иван Никитинын илыш корнышт кылдалтын. Тыште шочын-кушкын Эльвира Полушина (Кудрявцева), РСФСР просвещенийын отличникше, Марий Элысе калык образованийын сулло пашаеҥже, 1975 ий гычак Оршанке педучилищыште туныктышо.
Улыт да лийыныт чапым налше тӱвыра пашаеҥ-шамычат, военный ден чоҥышо-влакат. Марий Элысе тӱрлӧ архивлаште улшо материалым шымлен, документ ден фотографий-влакым, ялын историйже да калыкше нерген поян материалым чумырен. Загайновмыт, Козыревмыт, Мочаловмыт, Демаковмыт, Игнатьевмыт, Александровмыт, Алексеевмыт, Романовмыт, Чемодановмыт тукым-влакым радамлен возен. Тыгак книгашке сарын да пашан ветеранже-шамычын шарнымашыштым пуртен. Леонид Киртаевын книгаштыже 1941-1945 ийласе Кугу Ачамланде сарыште кучедалше салтак-влак, сар жапыште колхоз пашаште, чодыраште неле пашам шуктен шогышо ӱдырамаш да йоча-влак нерген шуко пален налаш лиеш. Эсогыл сурт-влак могай радам дене верланымым, кӧмыт илымым ончыктымо. Чыла тидыже – 400 лаштыкан книгаште. Презентацийыште ты ялыште шочын-кушшо, пӱрымашышт тудын дене кылдалтше, пошкудо ялла гычат еҥ-шамыч лийыныт. Шочмо ял, тукым пайрем нергенат муро-влак йоҥгеныт. У савыктыш дене саламлаш толшо-влакат ятырак лийыныт.
Шке кундемысе ял-влаклан пӧлеклалтше книга гоч мыняр еҥ шке тукымжын, кугезыжын илыш корныжым пален налеш?! Суапле пашам шуктеда, Леонид Никонорович.
С.Пехметова
Снимкыште: презентаций кечын – Йӱледӱр ял калык
Авторын фотожо
