ЕШ ДА ИКШЫВЕ

Илышда пиалан лийже манын шонеда? Тунемын кертыда!

Мемнан самырыкракна годым, иктаж 20-30 ий ончыч, тыгай школ молан лийын огыл гын? Тушко шукын тунемаш каена ыле, товатат.

Мо нерген ойлем? «Школа осознанных родителей» у тунемме вер нерген. Тудо тений март тӱҥалтыште Йошкар-Олаште почылтын.  

Пытартыш жапыште элыштына ойырлышо еш-влакын чотышт ий еда манме гай ешаралтеш. Тиде сӱретым вашталташ да пиалан еш-влак шукынрак лийышт манын, мемнан республикыштат «Азбука семьи» всероссийский толкыныш ушнаш шонымаш шочын. А ты толкынын еҥже-влак: педагог, психолог, ача-ава, ашнаш налше еш-шамыч – ешым пеҥгыдемдаш, еш кӧргыштӧ вашлиялтше нелылыкым кораҥдаш полшаш шонен, лӱмынак тиде курсым ямдыленыт да «Азбука счастливой семьи» книга-тренажёрым савыктен луктыныт.

– Республикыште тиде проектым «Ашнаш налше еш-влакын «Мария» ассоциацийышт» регионысо мер организаций председательын темлымыж да «Единый Россий» партийын «Крепкая семья» проектын полшымыж дене пашашке колтымо. Тачысе кечылан тушто туныкташ лӱмынак тунем лекше да сертификатым налше кум лидерна (вес семынже туныктышо) уло. Эше коктын тунемыт. Ончыкыжым, рашрак каласаш гын, тений сентябрьыште, тыгай школ-влак Оршанке ден Звенигово районлаште почылтшаш улыт, – палдарыш «Крепкая семья» проектын координаторжо Наталья Козлова.

 

Шинчымашым яра пуат

Тиде школышто занятий кугарнян 18 шагатлан тӱҥалеш. Кодшо кугарнян тушко мыят мийышым. Но ты жаплан эше чыланак толын шуын огытылат, йӧн дене пайдаланен, лидер Константин Старыгинлан икмыняр йодышым пуэн шуктышым.

– Школыштыда кызыт мыняр еҥ тунемеш?

– Тиде – икымше набор, сандене кызытеш мемнан деке лачшымак мыняр еҥ коштмо нерген каласаш неле. Южышт икымше занятийлашке толыныт, а вара черланымыштлан кӧра але эше иктаж вес амал дене толын огыт керт, сандене шагалынрак погынат. Такшым программе почеш таче мемнан – нылымше занятий.

– А тендан деке у еҥ-шамыч ушнен кертыт?

– Кертыт, но икымше занятий гычак коштыт гын, шканыштак сайрак, молан манаш гын тунеммаш «Азбука счастливой семьи» книга почеш эртаралтеш. Тушко 30 урок пурталтын, да кажныже икте-весышт дене кылдалтыныт. Нуным вич ужашыш чумырымо. Кажне урокыш теорий, илыш историй да письменный заданий пурталтын. Икымше ужаш, мутлан, «Семейная система» маналтеш, кокымшо – «Привязанность», кумшо – «Детская психологическая травма», нылымше – «Трудное поведение детей», визымше – «Подростковый возраст». Кажне блокышто куд урок темлалтеш. Арня еда кок шагат шуйнышо ик занятийыште ме кок урокым эртена. Тыгак видеолекций-влакат пуалтыт. Тунемаш коштшо-влак нуным вес занятийыш толмешкышт ончат, тыгак книгаште пуымо заданий-влакым шуктат.

– Школышто программым эртымеке, умбакыже – мо?

– Вес регионласе опытым ончалаш гын, тушто тыгай школыш коштшо-ача-ава-шамыч вараже тӱрлӧ клубым чумырат да умбакыжат икте-весышт дене кылым кучат. Тыгак тунемаш тӱҥалме годым «Азбука счастливой семьи» книгам чылаштлан пӧлеклена да сандене курс мучашлалтмеке тудым  ешыштышт весе-влаклан лудаш пуэн кертыт, программе почеш тунемаш йӧнышт уло.  А ме школыш вес ача-ава-влакым погена.

– Тунеммылан оксам тӱлыман?

– Уке, ача-ава-влак яра тунемыт.

– А тендан деке кузе логалаш лиеш?

– Мемнан деке кумылан кеч-могай айдеме тунемаш толын кертеш. Школ нерген соцкыллаште уверым муаш лиеш. Ик курсыш эн шукыжо 20 еҥым налын кертына.

 

Ваш-ваш умылаш полшат

Тылеч вара кӧ толшаш – толын шуыч, да урок тӱҥале. Чумыргышо-влак, а тушто ты гана 30 утла гыч 40 утла ияш марте ийготан ныл ӱдырамаш гына улыт ыле, йыр шинчыч, вара лидер эн ончычак занятийыште шке кузе кучаш кӱлмӧ шотышто правил-влакым шарналташ темлыш. Умбакыже урок дене келшышын теме йоҥгалте. Константин йодышым пуыш да улшо-влаклан тидын шотышто шке шонымашыштым ойлаш тӱҥалаш темлыш. Тунамак икте почеш весе изи годсо жапыштымат шарналтышт, еш илышыштышт могай нелылык улмо нергенат аптыраныде каласкалышт: иктын изиж годым аваж дене кыл уда улмаш, весын икшывыже школыш тунемаш огеш кошт, кумшын марийже дене вашкылже локтылалтын да ойырлаш ямдылалтын… Тиде жапыште, нуным колыштын, семынем ӧрын шонен шинчышым: «Очыни, мый тыге ом керт ыле…» Мемнам кугурак-шамыч кузе туныктеныт: «Еш илыш нерген весе-шамычлан каласкалыман огыл. Тумам пӧрт гыч лукман огыл». А такшым ойлаш кӱлеш улмаш! Вет кунам нелылыкетым весылан луктын каласет, тунам чоныштет нумал коштмо пуйто кугу кӱ моклака деч утлет! Тунар куштылгылыкым шижат да илашетат ласкарак лиеш. А тыште гын, тунемаш толшо-влакын шке илышышт нерген каласкалымыштым колыштын, эше вигак вашмутымат муаш лиеш. Могай йӧнан! Сандене лӱдын-вожыл шогыде ойлымышт дене чын ыштат. Икманаш, чот кӱлешан школ!

Занятий деч вара тушко толшо мыняр ӱдырамаш дене мутланышым гын, чыланат тидымак пеҥгыдемден ойлышт. Тыгак моткоч кумыл нӧлтын каласкалышт: тиде школыш тунемаш кошташ тӱҥалмышт деч вара ешыштышт пелашышт денат, икшывышт-влак денат кылышт сай велыш вашталтмым шижыт. Тыште налме шинчымаш илышыштышт кызытак моткоч полша!

У пособийым луктыт

Нине ава-влак кокла гычак икмынярынже тыгак темлыме семынат ойлышт: «Тыгай шинчымашым школыштак пуат гын, эшеат сай лиеш ыле!» Тыге такшым шукын шонат, но тымарте ты шотышто шагал мо ышталтын. А кызыт, пиалеш, кузе ойлат, ий тарванен: тиде материалым ямдылымем годым шочмын, 26 мартыште, интернетыште уверым ужым: Российыште подростко-влаклан «семьеведений» дене пособийым луктыт! Тиде тунар чот куандарыш, вет тудо моткочак кӱлешыс!

Тушто «Азбука счастливой семьи» книга-тренажёр почешак туныкташ тӱҥалыт. 24 мартыште тудын дене да тыгай шонымаш дене Кугыжаныш Думышто Еш, ӱдырамаш да икшыве-влакын йодышышт шотышто комитетыште палдареныт да темленыт.

Ты тунемме пособийыште да тудын почеш эртарыме уроклаште ӱдыр-рвезе-шамыч ончыкыжым ешыште ача-авашт, коча-ковашт, иза-шольо, ака-шӱжарышт, шке иктаҥашышт, воктенышт улшо еҥ-шамыч дене кузе сай кылым ышташ кӱлмӧ нерген пален налын кертыт, тыгак ешым аклаш, икшыве шочмылан ямдылалташ, тудым чын ончен кушташ, илышыште вашлиялтше,  вашлиялт кертше нелылылык ден неле йодыш-влакым рашемдаш тунемыт да ончыкыжым пиалан илыш дене илаш полшышо эше ятыр-ятыр молым уым пален налашышт йӧн пуалтеш. Книгам ямдылыме паша 7 ий шуйнен. Тушко еш психолог-влакын научный шымлымашышт ден опытышт пурталтын. Тыгак тудо подростко ден самырыкрак ийготан кугыеҥ-влакын командышт полшымо дене ышталтын да подростко-влакым тургыжландарыше йодыш-влаклан вашмутым муаш йӧным пуа, палемда Россий Просвещений министерствын «Институт изучения  детства, семьи и воспитания» вузшо.

 

Чынак, тымарте чыла тидлан икшыве-шамычым йӧршын гаяк туныктен огытыл! Сандене ты книга почеш ача-ава-шамыч «Школа осознанных родителей» курслаште тунемыт, а икшывышт тудын почешак шинчымашым налыт гын, икте-весыштым куштылгын умылаш тӱналыт да ешыштышт илыш чынже денак пиалан лиеш! А тыге гын, элыштына пиалан еҥ да еш ятырлан шукырак лиеш да илышнат саемеш. Тидак эн тӱҥыс!  

Любовь Камалетдинова

Авторын фотожо

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий