КУЛЬТУР ДА ИСКУССТВО

Идалыкын могай пагытшым йӧратеда?

Кажне пагытын – шке сӧраллыкше. Иктылан шокшыжлан, тӱрлӧ чевер саскажлан кӧра ямле кеҥеж, весылан ош лумлан да чатлама йӱштыжлан кӧра теле келша… Шошым пӱртӱс ылыжеш, йырваш ужарга, а шыжым ончен куштымо саскам поген налына, мланде шӧртньӧ тӧшак дене леведалтеш. Тидланак идалыкын нине жапшат чонлан лишыл улыт.

Йолташ-влак, идалыкын могай пагытшым эн чот йӧратеда? Молан?

 Валерий ШАМОВ, мурызо (Марий Турек район):

– Шошым да кеҥежым утларак йӧратем. Шошым йырым-йыр пӱртӱс ылыжеш, пуйто пич омо деч чылажат помыжалтеш, ужарга. А туддеч вара чевер кеҥеж толешат, чыла пеледеш, кундемна эшеат сӧрал лиеш. Кеҥжым чон кӱшкӧ чоҥешташ ӱжеш.

Людмила ФЁДОРОВА, «Марий Эл» ГТРК-н телевӱдышыжӧ, мурызо:

– Иктаж кум ий ончыч «кеҥеж келша, кеҥежым йӧратем» манынам. А кызыт вес шижмаш: теле мыланем келша. Кечыште чинче пырче семын волгалтше ош лум кумылем нӧлта. Теле – тудо ошо, яндар, волгыдо, ласка. Ласкалык  –пӱртӱсыштӧ, ласкалык – чонышто. Мыйым телын йӱштӧ игечыже огеш лӱдыктӧ. Телын шке музыкыжо уло: поран ӱштеш, мардеж шӱшка але чатлама йӱштыштӧ йол йымалне лум кочыртата. Чыла йӱкыштӧ ойыртемалтше семым колаш лиеш. Теле юзо шӱлышан. Идалыкын тиде пагытыштыже мый чонем дене канем, моторлыкшым ончен куанем. Кӧ гын сӱретче-влак кокла гыч кылмыше окна яндаште гай сылне сӱретым тынар сӧралын сӱретлен мошта? А лум пырчыжым кидкопаш налын, тӱткынрак ончалаш гын? Чынжымак вет ӧрын шогалат. Тыгай моторлыкым лӱмын ышташ тӱҥалат гынат, ыштен от керт! Теле пӱртӱсын моторлыкшылан нимо ок шу! Тудын пушыжак весе. Тиде пагытыште чоныштем ласкалык озалана, вий-куат погына. Шке кеҥеж пагытын эн шокшо тылзынже шочынам гынат, чонемлан теле лишылрак.

Анатолий ИВАНОВ, калык лӱмым сулышо «Марий памаш» фольклор да этнографий ансамбльын артистше, фотограф:

– Кеҥежым шокшыжлан кӧра йӧратем. Тиде пагытыште пӱртӱсыштӧ лияш моткоч келша, шонен коштмо верыш миен толаш йӧн уло. Эҥер воктене каналташ, колым кучаш да вӱдыштӧ чывылалт лекташат моткоч сай. Кеҥежым кайык мурымым колышташ йӧратем,  мурыжо сылныракла чучеш. Идалыкын тиде пагытыштыже кече кужу, йӱд кӱчык, садлан шуко пашам ышташ да кугурак пашадарым налаш лиеш. Адакшым кеҥежым шукын канат, садлан шукышт дене вашлийын мутланаш йӧн уло.

Шошымат пеш йӧратем. Ты пагытыште пӱртӱс помыжалтмым эскераш оҥай.

Шыжын сентябрь тылзыже чонлан лишыл. Йыр ончет да пуйто пӱртӱс пеледеш, пушеҥгылаште лышташ-влакат тӱрлӧ тӱсым налыт. Лач тиде жаплан сад-пакчаште саскам поген налме, телылан шапашым ситарыме.

 

А.БАЙКОВА

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий