15 февраль – Афганистан гыч совет войскам лукмо кече
Лу ий шуйнышо, шуко ешлан ойгым кондышо сарыште 400 афганец орден да медаль дене палемдалтын. Шукышт вуйыштым пыштеныт, сусыргеныт, инвалид лийыныт.
Статистике почешинтернациональный долгыштым шуктышыштла куд тӱжем еҥ сусырген да черланен колен, 311 еҥ увер деч посна йомын. Землякна-влак кокла гыч 72 еҥ мӧҥгӧ пӧртылын огыл, коктын увер деч посна йомыныт.
Таче Свердловск область Изи Тавра кундемыште илыше Валерий Бакетов шке землякше, Афганистан сарын ветеранже-влак дене палдара.
«Шокшо мардеж, курык, ошма», –
Афган гыч аважлан эргыже воза…
Афганистаныште кундемна гыч лу рвезе порысшым шуктен. Шарнем, 2020 ийыште Изи Тавра кыдалаш школышто эртыше вашлиймашке Александр Байрангулов, Олег Камисов, Олег Малеков, Анатолий Байрамалов толыныт ыле.
Уна-влак шке службышт нерген каласкаленыт, шарнымашышт дене палдареныт. Олег Камисов сапёр лийше землякна Александр Имаевын служитлымыж нерген палдарен.
– Сапёр-влак пий дене ик эн ончыч миным кычалаш каеныт. Икана тыгай заданийыште Сашан пийже минеш пудештын, а шкеже сусырген. Нунын деч вара тиде кумдыкым весе-шамыч эрыктеныт. Мине пластик гыч ыштыме лийын, сандене южгунам миноискатель денат муын огытыл. Адакшым тыгай мине танкын эртен кайымыж деч вара ик жап гыч гына пудештын. Мутлан, мыйын БТР-ем кандашымше лийын, а мине лач мемнан йымалан пудештын, мыят сусыргенам. Лийын, йӧн лекме семын, лудымат сонарлаш коштынам, малярий денат черланенам. Тӱрыс эмлалтын шуктен омыл, лазарет гыч шке частьышкем куржынам.
Сонарлыме нерген Олег Малековат ойлен. Икана пеликаным кучен, огыла… «Мемнан артиллерийский полклан аэродромым оролаш кӱлын. Тудыжо Шиндант ола воктене лийын. Шиндант – пеш мотор ола. Эреак чыташ лийдыме лӱп шокшо шоген, а йӱдым йӱштӧ. Адакшым эреак яндар вӱд ситен огыл. Такшым вӱдшӧ лийын, но могай?.. Лавыран, куштыран, тӱрлӧ насекомыян да тулеч молат. Ончыч тудым фильтроватлаш, вара шолташ кӱлын, но садак йӱаш пешыжак сай огыл ыле. Южгунам кондымо хлоркан вӱдым йӱынна», – эртышым шарналтен ойлен тудо. Олег эрден эрак афганец-шамычын молитваштым колышташ йӧратен. «Нунышт пеш сылнын муреныт, колыштын куанет!» – палемден.
Анатолий Байрамаловын ойлымыж почеш, тудо мален темын огыл. Йӱдым шакал-шамычын урмыжмышт мешаен гын, кечывалым боевой задачым шуктыман: пулемёт гыч моджахед-влакын атаковатлымышт ваштареш шогыман. «Тӱрлыжат лийын. Икана вертолётын лопастьше вуем изиш пӱчкын кудалтен огыл. Йӧра, жапыштыже мландыш шуҥгалтын шуктенам, веет, мландыш волен шогалмекше, вертолётын лопастьше ӱлыкӧ волен кая, а чоҥешташ тӱҥалмекыже турамеш. Тыгаят лийын: ик гана мыланна бронежилетым конденыт. Кок салтак тудым терген онченыт, огыла. Иктыже весыж ӱмбаке лӱен… Тушто «дедовщинымат» ужаш логалын», – ойлен Анатолий.
Бойышто патырлыкым ончыктымыжлан землякемым Йошкар Шӱдыр орден дене палемденыт. Тылеч ончыч «За боевые заслуги» медаль дене наградитленыт. Оҥай, учебный отрядыште улмыж годым тудо ялже гыч Григорий Александров дене вашлийын. Григорийымат Афганистаныш колтеныт.
Школышто афган сарын ветеранже-шамыч дене вашлиймаште Александр Байрангулов эн шагал мутланен. Тудо мотоманевренный группышто отделений командир лийын. 68-ше Тахта-Базарский погранотрядыште служитлен, Иран чекысе участкыште воеватлен. Погранотрядше кум чек ушнымаште (Афганистан, Иран, СССР) шоген. Эреак рейдыш лекман, моджахед-шамыч дене кредалман…
Вашлиймаш годым Семён Андреевымат шарналтеныт, вет тудын Афганистанысе службыж нерген нимат огына пале. Афганистанысе Газни кундемыште взвод командирын алмаштышыже, старший сержант званиян лийын. Фотографийлаштыже эреак гитар дене шоген, векат, тӱшкаште кумылзак салтак семын аклалтын. Мӧҥгыш толмекыже, афган сарын участникше-влак дене кылым кучен, эсогыл Анатолий Байрамаловын сӱаныштыже свидетель сомылым шуктен. Альберт Андреевын ойжо почеш, рвезе-влак дене чӱчкыдынак походыш лектын, тӱрлӧ таҥасымаште вийжым терген. Шкенжым арален, чаманен огыл, черланымыж деч вара эмлымверыште полшен кертын огытыл.
Тиде мероприятийыште «Йошкар Армийлан 100 ий» медальым Олег Камисов ден Анатолий Байрамаловлан кучыктеныт.
Вашлиймаш поро шӱлыш дене эртен. Тыгай мероприятий поснак самырык тукымлан пайдале.
«Гражданский долг» умылымаш уло. Тидыжым эл верч служитлаш манын палемдыман, а «солдатский долг» – командирын, командованийын приказшым шуктымаш. Тыге шке салтак порысшым афган мландыште лу патыр рвезылан шукташ логалын. Лӱмнерыштымак палемдыме шуэш. Тиде Григорий Петрович Александров, Семён Михайлович Андреев, Анатолий Семёнович Байрамалов, Александр Иванович Байрангулов, Александр Семёнович Имаев, Олег Генрихович Камисов, Олег Алексеевич Малеков, Олег Трофимович Николин, Ветислав Прокопьевич Прохоров, Григорий Дмитриевич Степанов.
Вуйым пыштыше, илыше салтак-влакланат – кугу чап! Ме тендан дене кугешнена. Те самырык тукымлан пример улыда!
Валерий Бакетов, Изи Тавра.
Елена Эшкинина ямдылен
