Эртыше арнян Марий Элын тазалык аралтыш системыштыже иканаште икмыняр кугу событий лийын. Икымшыже – 1 июньышто Перинатальный рÿдерын кÿкшö технологиян у корпусшо пашам ышташ тÿҥалын, кокымшыжо – ты кечынак рÿдерын актовый залыштыже икымше мероприятий, медицине тöнежын 60 ияш лÿмгечыжлан пöлеклалтше науко да практике конференций, эртен, кумшыжо – 2 июньышто у корпусышто икымше аза шочын…
* * *
Шкат паледа, Юл кундем федеральный округышто чапле оборудований дене шыҥдарыме кызытсе жаплан келшыше перинатальный рÿдер Марий Элыштына гына лийын огыл. Российыштыжат тыгай медицине тöнеждымылан икмыняр субъект веле шотлалтын.
Республикыштына акушерстве да гинекологий дене полышым пуымо кок кÿкшытан системым шукертак ыштыме. Кокымшо кÿкшытанлан шотлалтше Волжск оласе рÿдö больницыште, Козьмодемьянск район-влак кокласе эмлымверыште да Марий Турек районысо рÿдö больницыште таза ÿдырамаш-шамыч азам ыштат. А молым Йошкар-Олашке кумшо кÿкшытан медицине организацийыш колтат. Азам ышташ полшымо тыгай структур Европысо чыла гаяк элыште уло.
Йошкар-Олаште азам ыштыме ончычсо пöртым эртыше курымын 60-80 ийлаштыже тунамсе жапын норматившылан келшышын чоҥымо. XXI курымышто тудо азам ыштыше ÿдырамаш ден шочшо йочалан кÿкшö технологиян да специализироватлыме медицине полышым пуымо санитарный нормо-влаклан келшен толмыжым чарнен. Да ала тидлан кöрат республикыштына ик ияш марте йоча-влак ий еда утларак да утларак коленыт…
2020 ийыште Марий Эллан федеральный бюджет гыч 1,5 миллиард утла теҥгем ойыреныт, да Йошкар-Олаште Федеральный адресный инвестиционный программын кышкарыштыже Перинатальный рÿдерын кÿкшö технологиян у корпусшым чоҥаш тÿҥалыныт. Тиде объект – шкешотан: тыгай проектым элнан эше ик субъектыштыжат илышыш пуртымо огыл.
* * *
У корпусым тений 1 июньышто почыныт. Тиде кечынак тыште Перинатальный рÿдерын 60 ияш лÿмгечыжлан пöлеклалтше «Ӱдырамашын да йочан тазалыкыштым аралымаште – 60 ий. Историй гыч инноваций марте» науко да практике конференций эртен.
Мероприятийым регионын тазалык аралтыш министрже Марина Панькова почын да республикыштына ÿдырамаш ден йоча-влаклан медицине полышым пуымо нерген докладым ыштен.
Конференцийыш толшо-шамычлан кÿслен ныжыл семже почеш Йошкар-Ола нерген сылне фильмым ончыктеныт.
Марий Эл правительстве председательын алмаштышыже Ольга Федорова медик-влакым кÿкшö технологиян у корпусышто пашам ышташ тÿҥалмышт дене саламлен, конференцийын участникше-шамычлан сай лектышым тыланен.
Саламлыме мутым Юл кундем федеральный округышто акушерстве да гинекологий шотышто штат деч öрдыжсö тÿҥ специалист, Казань кугыжаныш медицине университетын профессор В.С.Груздев лÿмеш акушерстве да гинекологий кафедрыжын вуйлатышыже Ильдар Фаткуллин, тиде тунемме организацийынак проректоржо Алексей Шулаев ойленыт да вузын марий кундемысе еҥ-влак дене пайдале кылже улмым палемденыт.
Перинатальный рÿдерын тÿҥ врачше Ирина Виноградова кÿкшö технологиян у корпусым чоҥаш полшышо чыла еҥлан тауштен.
Участник-влак азам ыштыме пöртын илыш корныжо да инновацийын медик-шамычын пашаштышт сай йöным ыштымыж нерген «Айдеме шочын» видеофильм гоч пален налыныт.
М.Панькова И.Виноградовалан кÿкшö технологиян у корпусышто медицине пашам шукташ лицензийым кучыктен, тыгак Перинатальный рÿдерын пашаеҥже-шамычым шке Таумутшо дене палемден.
Пленар заседаний деч вара секций-влак пашам ыштеныт. Москва, Санкт-Петерубрг, Казань, Чебоксар, Луганск Калык Республик, Йошкар-Ола гыч врач-практик ден шанчызе-влак онлайн форматыште да очно докладым ыштеныт.
* * *
Тиде событий деч ончыч, 31 майыште, Перинатальный рÿдерын тÿҥ врачше Ирина Виноградова регионысо журналист-влаклан кÿкшö технологиян у корпусым ончыктен. Илыш корныштем Йошкар-Оласе веле огыл, пошкудо Казань оласе больницылаштат ик гана веле огыл эмлалташем логалын, но тыгай чаплын чоҥымо да кÿкшö технологиян оборудований дене шыҥдарыме медицине организацийым нигуштыжат ужын омыл. Мый веле огыл, журналист коллегем-шамычат у корпусын кажне пачашыжым, кажне отделенийжым, эсогыл медицине судным стерилизоватлыме пöлемым умшам карен гаяк öрын да тыгодымак куанен ончышна.
У корпус посна верланен, но тудо азам ыштыме пöртын 3-шо да 5-ше №-ан корпусшо-влак дене шокшо вончак дене иктыш ушалтын. Икымше пачашыште приёмный, мÿшкыраҥмашын патологийже да азан патологийже отделений-влак пашам ыштат. Тыште азам ышташ тарваныше ÿдырамашым жапым шуйкалыде вашлияш чыла йöн уло. Но эн тÿҥлан инфекций патологиян пациент-шамычлан лÿмынак келыштарыме мельцеровский манме боксым шотлыман. Медик-влак палемдыме ӱдырамаш-шамычлан лачак тыште азам ышташ полшат.
«Тыште Перинатальный рÿдерыш колтымо чыла ÿдырамаш азам ышташ тÿҥалеш» манын, Ирина Валерьевна мемнам кок могырышкат почылтшо пеш чапле лифт дене икымше гыч вигак кумшо пачашыш кÿзыктыш. Отделенийыште кок залан оперблок ден азам ыштыме кандаш залан ныл блок кажныже посна верланеныт, сандене ÿдырамаш-влакат, йоча-шамычат икте-весышт дене огыт варне. А эше пеш шуко подсобный манме помещений уло. Чыла вере гаяк автоматически почылтшо лопка омсам шындыме, сандене поснак каталкым, а тыште тудо тÿрлö уло, шÿкен пурташ але лукташ моткоч йöнан.
Азам ышташ полшымо системе тынар ончыко тошкалын кертеш манын, кö да кунам шонен? Марий Эл Перинатальный рÿдерын кÿкшö технологиян у корпусыштыжо улшо операцийым да азам ыштыме зал-влак гай вержым киноштат ужын огынал, очыни! Мутлан, операционный залыште ÿстембалне кийыше пациентын могыржым ырыктыше гель кöрган матрас, аутогемотрансфузий, ИВЛ да шуко моло аппарат ден монитор гыч тÿҥалын, видеокамеран светильник марте – чылажат ÿдырамаш ден йочан тазалыкышт ден илышыштым арален кодаш палемдалтын. Азам ыштыме залымат тичмашек автоматический трансформер-кровать, шочшо азалан палемдалтше реанимационный ÿстембал, ИВЛ-аппарат, тазалыкым эскерыше тÿрлö монитор гай кÿкшö технологиян ятыр оборудований дене шыҥдарыме. Тыште, йöнан да лÿдыкшыдымö верыште, ÿдырамаш азам ыштымыж марте «ила». Тылеч вара, чыла сай гын, ава ден йочам тошто корпусыш кусарат, уке гын – тысе кокымшо пачашыш. Тыштыже ÿдырамаш ден йоча-влаклан реанимаций да интенсивный терапий отделений-влак кажныже посна верланеныт.
Аза-влаклан реанимаций да интенсивный терапий отделенийын вуйлатышыже Ольга Сушенцован палемдымыж гыч, тыште 26 кувез уло. Нуно, жап деч ончыч але лунчырийрак шочшо азан нелытшым, илыме кечыжым, тазалыкшым да моло данныйжым шотыш налын, температур ден кислород режимым, вÿдыжгылыкын кугытшым автоматически келыштарат. Отделенийыште азан вуйдорыкшым сутка мучко эскерыме аппарат шергакан – тудым республикышкына икымше гана конден шындыме. Тымарте неврологий дене кылдалтше ситыдымашан йоча-влакым элнан вес регионлашкыже шымлалташ колтеныт. Шочшо азалан лачшымак могай препаратым да мыняр пуымым рашемдыме аппаратат у да кÿлешан. А аптеке-кабинетыште гын эмым медик огыл, а автомат ямдыла – айдемын кидше логалме деч посна! Тазалыкышт пеҥгыдемме семын ÿдырамаш-влак шочшыштым ужаш, аза-шамыч авашт дене палыме лияш миен толын кертыт – отделений-влак йыгыре верланеныт. Йочам эмлымверыште коденыт, авам мöҥгö колтеныт гын, ÿдырамаш, шочшыжым ужаш толмекше, лÿмын ойырымо пöлемыште шöржым лÿштен, чайым йÿын, каналтен кертеш.
Кÿкшö технологиян корпусышто 0-18 ияш йоча-влакым шымлаш магнит-резонанс томографым шындыме – тыгай оборудований республикыштына лийын огыл да эсогыл южо пошкудо регионышто уке.
Операционный залын светильникышкыже шындыме видеокамерымат улан шотлыман. Тудын полшымыж дене медик-студент-влак операцийым ыштыме радамым актовый залыште эскерен кертыт. Видеокамер специалист-шамычланат шуктымо пашам ужашын-ужашын лончылаш да иктешлаш сай йöным ышта. Мут толмашеш, видеоэскерымаш системым ынде зданий кöргыштат, тÿжвалнат шындыме.
Медицине организацийыште тыгак лучевой диагностике, эпидемиологический контроль да санитарный обработко отделений-влак улыт, диагностический службо пашам ышта, актовый зал пайдале да оҥай мероприятийлашке вуча.
У корпусышто юж кызытсе жаплан келшыше системын полшымыж дене эрыкталтеш. Помещений-влакымат ведрадыме системе дене йытыраят. Тидыже мушмо средствымат, операций-влак кокласе жапымат аныклаш полша.
* * *
2 июньышто Перинатальный рÿдерын кÿкшö технологиян у корпусыштыжо икымше аза шочын! Анастасия лÿман ÿдырамаш 13 шагатлан 3540 грамм нелытан да 53 сантиметр кутышан эрге йочам ыштен. Аваланат, ош тÿняшке толшо йочалан пеҥгыде тазалыкым да пиалан, тыныс илышым тыланена.
Перинатальный рÿдерын у корпусшым почмо дене республикнан демографийжым саемдаш чапле йӧн ышталтын, вет медик-шамыч пациент-влаклан кӱкшӧ технологиян медицине полышым йӱдшӧ-кечыже пуаш ямде улыт.
Маргарита ИВАНОВА
Авторын фотожо
