18 июнь – Медицине пашаеҥ-влакын кечышт
Таза гын веле айдеме пиалан
Ош халатан, эм пушан, поро да азапланыше шинчаончалтышан врач-влак дене илышнан икымше кечыже, азам ыштыме пӧрт гычак кылым кучаш тӱҥалына. Нунак мемнам, пеҥгыде тазалыкым тыланен, волгыдо илыш корныш ужатат, жапын-жапын тӱрлӧ эм да процедур дене веле огыл, шӱм-чон шокшышт, поро мутышт, ача-ава гай тӱткышышт дене эмлат.
Волжский районысо Кичиер посёлкышто верланыше Медицине реабилитаций эмлымверыштат айдемын тазалыкше верч тургыжланыше шуко медицине пашаеҥ тырша. Коллективым Марий Эл Республикын сулло врачше Леонид Хохлов вуйлата. Тыматле койыш-шоктышан, поро шинчаончалтышан, кугу опытан профессионал йырже шкеж гаяк пашаеҥ-влакым чумырен. Эмлалташ але каналташ толшо-шамыч нунын нерген поро деч поро мутым ойлен, кажныжлан пачаш-пачаш тауштен кертыт. Да тыгак ыштат. «Тышке костыль дене пыкше тольым, мӧҥгӧ тудын деч посна качымарий гай ошкыл кайышым» манше-шамычат икте-коктын веле огытыл. Тидыже, очыни, могай-гынат чудо дене кылдалтын?
– Ме нуным чылаштым просто йӧратена: черыштым чактараш келшыше процедур-влакым палемдена, тыгодым эмлыме йӧнын пайдажым эскерена. Ок полшо гын, тазалыкым пеҥгыдемдыме, йол ӱмбак шогалтыме вес йӧным кычалына, но кажныжлан лийме семын шукырак полшаш да пуаш тыршена, – пациент-влакым эмлыме секретшым почо тӱҥ врач Леонид Николаевич. – Медицине персонал шке пашажым кӱлынак шукта: кеч врач, кеч медсестра, кеч массажист… Окса шотышто чӱдынрак илена гынат, пациент-влакым лийме семын тутлынрак пукшаш тыршена. Оҥай мероприятий-влак дене яра жапыштым пайдалын эртараш полшена. Адакше тыште южшат яндаррак, пӱртӱсшат сылнырак – тидат тазалыкым пеҥгыдемдаш сай амал.
Эмлымвер палынак тоштемын, тудым олмыкташ кӱлеш гынат, чыла вере ару, ужар кушкыл атылана, оҥай да пайдале стенд кеча. Тӱҥ корпусын пурла вел икымше пачашыштыже неврологический, кокымшо пачашыштыже санаторный отделений-влак верланеныт гын, шола велне кок пачашыштат йоча-шамыч эмлалтыт. Яра вер уке гаяк. Тыште калык эре шуко.
Эмлалтме корпус эр гыч кас марте йӱклана: икте пайдале лавыраште кия гын, весе тӱрлӧ вартышан вӱдыштӧ ракатлана, кумшо массаж деч келанен кечкыжеш, нылымше физиопроцедурым вуча, визымше тутло шудо чайым йӱэш… А эмлалтме физкультурыш гын тӱшкан коштыт. Икманаш, яра кияш але шинчаш жап йӧршын уке. Кечыгут тазалыкым пеҥгыдемдет гын, кум арня эмлалтме деч вара кузе качымарий семын ошкыл от колто?!
Чу, а тиде омса воктене молан тыгай кугу черет? Тыште, очыни, ала-мом эшеат пайдалым ыштат?..
– Пеш сай врач, во! – пу вагонко дене ковыжымо кугу омса гыч лекше илалше пӧръеҥ кугыварняжым нӧлтале. – Кузе тӱткын колыштеш! Кузе сайын терга! А кузе шыман мутлана?!.
Эмлымверын врач-терапевтше Ираида Ильина нерген ойла улмаш. Илалше пӧръеҥын акше дене мыят тӱрыснек келшем: тиде тӧнежыште кок гана эмлалтынам гын, кок ганажат, манмыла, Ираида Вениаминовнан шӧртньӧ кидше гоч эртенам. Шӱмым, вӱргорно давленийым кӱлынак тергыме, тазалык нерген радамлын йодыштмо-умылкалыме деч вара веле процедур-влакым палемда, ик кече гыч адакат приёмыш ӱжеш – кӧ пала, ала иктаж ванне але физиопроцедур деч вара йӧсӧ лиеш?
Ираида Вениаминовна шочынжо Удмурт Республик гыч. Марий кундемышке Ижевскысе медицине институтым тунем пытарымыж деч вара направлений дене толын. Интернатурым рӱдоласе грязелечебницыште эртен. Тылеч вара тудым Звенигово районысо Красногорский посёлкыш ончычсо Республикысе грязелечебницыш колтеныт. Тыште тудо пациент-влаклан лавыра дене эмлалтме процедурым коло ий палемден. Латиндеш ий ончыч тиде тӧнежым петыреныт, а пашаеҥ-влакым кызытсе Медицине реабилитаций эмлымверыш кусареныт. Ираида Вениаминовнан Марий Элыш толмыжлан, врачлан пашам ышташ тӱҥалмыжлан тений нылле ият лиеш.
– Институт деч вара Марий Элыште пашам ышташ да илаш тӱҥалам манын шоналтенат кертын омыл. А пӱрымаш мыланем пӧлекым ямдылен улмаш: Красногорский посёлкышто илыше каче дене палыме лийым, тудлан марлан лектым да ӱмырешлан тышан лакемым, – манеш врач-терапевт. – Мыланем тыште чыла келша: калыкат, пӱртӱсат, пашат. Южгунам строительлан тунемаш каем гын, шканем могай кӱлеш, тугай пӧртым чоҥем ыле манын, чаманенрак шоналтем. Но мыняр черлылан йол ӱмбаке шогалаш полшымем шарналтем да пеш пайдале пашам ыштымем умылем. Институтышто медициныш толмо амалым умылтараш йодыт ыле. Мый эре тыге вашештенам: «Чыла еҥым пиаланым ужнем. А пиал – тиде тазалык». Медициныште нылле ий наре пашам ыштем, тиде жапыште утыжым кугу вашталтышым ужын омыл, поснак пациент ден врач коклаште. Тидыже эн ончычак специалист дене кылдалтын, шонем.
Ираида Вениаминовна кажне пациент дене пеш шыман, лывыргын мутлана, черлым лугыч ыштыде колыштеш. Черым тӱрлӧ йӧн дене эмла, ик схемылан гына огеш эҥерте. Тидыжым тудын кажне пациентше пала.
– Таче шуко еҥ, поснак пенсионер, шагал тарванылеш, тидлан кӧра чӱчкыдын черлана. Жап ок сите але йолагай темда гынат, кажнылан физкультур дене таҥым кучаш темлем. Врачлан, медицинылан ӱшаныме деч посна шкемат эскераш кӱлеш, – темла кугу опытан врач-терапевт Ираида Ильина.
…Паша кече мучашке шуэш гынат, Ираида Вениаминовна мӧҥгыжӧ ок вашке: эмлымверын кок отделенийыштыжат коштын савырна, шкем начарынрак шижше-влак деке палатышкыштак пура. Тыгеже сай врач гына ышта.
Маргарита ИВАНОВА.