Советский районысо Вечын селаште илыше В.Губин латкок вуй тӱкан шолдыра вольыкым, коло сӧснам ашна.
Виктор Кирилловичын Дмитрий эргыже, армий радам гыч служитлен пӧртылмек, фермер озанлыкым почаш шонен пыштен. Тунам, икмыняр ий ончыч, фермер озанлыкым почаш да вияҥдаш Ялозанлык да продовольствий министерстве грантым пуэден. Дмитрият проектым возен да конкурсыш пуэн, сеҥышыш лектын. А грантым налаш тунам чыла условийжат лийын: ончычсо «Рассвет» колхозын ушкал ашныме Опанассола комплесшын кок оралтыжым шке оксаж дене налын да тушто сӧснам ашнаш тӱҥалын. Вер шуко вольыкым шогалташ ситыше, кумда лийын. Эшеже яра кийыше мландым арендыш налын улмаш. Тыге Дмитрий грант окса дене кургым ямдылыме пресс-подборщикым, шудым овартыме, савыркалыме оборудованийым, ушкалым лӱштымӧ аппаратым, сай урлык вольыкым ашныше тӱшка озанлык деч латкок вуй тӱж тунам налын. Грантын условийже почеш, фермер эше кок еҥлан паша верым почшаш ыле. Ӧрдыж еҥым кычалын огыл, Дмитрийлан ачаж ден аваже полышкалаш тӱҥалыныт.
Грантым налше фермер вич ий деч вара шонымо семын озанлыкшын формыжым вашталтен кертын, тыгак фермер радам гыч кораҥаш йӧн пуалтын. Дмитрият тыгак ыштен: фермер радам гыч кораҥын да эрге тӱҥалме пашам ачалан шуяш ӱшанен. Шкеже вес кундемыш пашам ышташ каен. Виктор Кирилловичат предприниматель-влак радамыш шогалын. Кызыт Тамара Николаевна пелашыж (тудо ондакше туныктышо лийын, пенсийыш лекмекыже, эргыжлан полышкалаш тӱҥалын) дене коктын куд ушкалым, вич тӱж тунам да ик ӱшкыжым ончат. Ушкалым ял калыкын вольыкшо дене пырля черет почеш кӱтат. Ялыште илыше-влакын шым ушкалышт пырля кӱтӱштӧ коштеш, тыгак эше ик тӱшка шорыкыштымат тышкак колтат.
Ме В.Губин дене кӱтӱштӧ улмыж годым Вечын села лишнысе плотина воктене вашлийын мутланышна. Тудо ончычшо чодыра пашаеҥ лийын, лесничийлан пашам ыштен. Эргыже грантым налме деч вара тудын озанлыкыштыже тыршаш тӱҥалын.
– Предприниматель улат гын, пенсий фондыш гына талукышто нылле тӱжем теҥгем тӱлыман, – ойла тудо. – Сандене кодшо тылзын предприниматель-влак радам гыч кораҥым. А пашажым ончычсо семынак ыштем, вольыкым ончем. Паша шуко, чотак ноялтеш. Пелашем полышкала. Тудо йӱдлан мӧҥгӧ кая, а мый тыштак, фермыштак, оролаш кодам. Ушкалым тудын дене пырля лӱштена. Лӱштымӧ аппаратым эше эргымак налын коден ыле. Шӧрым налаш кече еда предприниматель толеш, тудлан шӱдӧ килограммым пуэн колтена. Кызыт, кеҥежым, шӧр шулдо, литржылан латшым теҥгем веле тӱлат.
В.Губинын ончычсо семынак кок вӱтаже уло. Иктыштыже вольыкым ашна гын, весыштыже шудо рулон-влакым арала. Нылле ныл гектар мландыже уло, тушто пӱтынек шукияш шудым кушта. Чын, тракторжо тошто, МТЗ-50, эше 1979 ийыштак лукмо. Тудым переген кучылтеш. Шудым ямдылаш чыла тӱрлӧ техникыж ден оборудованийже улыт.
– Грант окса дене налме латкок ушкал гыч кызыт марте кокытшо веле кодын, – манеш Губин. – Шкеак презым, тунам ончен-куштен, лӱштымӧ ушкалыш савыренна. Ушкалым але тунам тӱжаҥдаш лӱмынак ик ӱшкыжым ашнена.
Губинмыт сӧснам эреак ашненыт. Кодшо ийын, мутлан, витле вуй марте лийын, тений коло сӧснашт кодын. Ава сӧснам ашнен, игым ыштыктат да тудым калыклан ужалат. Но калык ынде вольыкым шагал ашна да сӧснаигым налшыжат шагалем толеш. Ужалыме деч кодшо игым шыллан шке ончен куштат.
– Сӧсналан пукшаш шуко пырче кӱлеш, но ме, мландына уло гынат, тудым ӱден огына керт, тидлан ни сеялкына, ни комбайнна, ни сортиовко ден сушилкына уке улыт, – келгын шӱлалта Губин. – Сандене талук жапыште ятыр пырчым налаш перна. Мый утларакшым тудым Кужэҥер районысо «Тумьюмучаш» да «Куженерский» ООО-влак деч налам.
Шке озанлыкым кучышо техникыжымат уэмдынеже. Мутлан, тракторым, но тидлан кызытеш средстваже уке. Теве вӱтамат ачалаш уто огыл ыле. Чылажат окса дене кылдалтын.
В.Смоленцев
Авторын фотожо
