Йошкар-Оласе Гулаг тоштерысе подвалыште экскурсийым эртараш тӱҥалыныт.
Але марте экскурсийжым оралтын икымше пачашыштыже гына эртареныт. Ынде тушко мийыше калыклан еҥ-влакым лӱен пуштмо камерымат, следственный кабинетымат ончыктат. Каласен кодыман, ГУЛАГ тоштер 2011 ий 9 майыште почылтын.
Тудын директоржо Николай Аракчеевын ойлымыжо почеш, репрессий жапыште Марий кундемыште чылаже 7 тӱжем утла еҥым лӱен пуштыныт. Шымлызе-влак 700 еҥын шӱгаржым гына верештыныт. Тиде оралтын подвалыштыже Марий Автономийын вич вуйлатышыжым да марий сылнымутын кок классикше Сергей Чавайн да Олык Ипайым лӱен пуштыныт.
Подвалыш пурымо вишым кызыт у верыште келыштареныт. Пӧрткоклам да подвалым тений телым эрыктеныт. «Тымарте тудо консервироватлыме шинчен, — палемда директор. Куапр линолиум дене леведын шындыме, окнам кермыч дене оптымо лийын. Чыла тидым почмеке, пел ий наре подвал «кошкен» шинчен. Тудым эрыктыме годым волонтёр-влак тудо шучко жапысе ятыр настам верештыныт: оксам, гильзым, йолчиемым, НКВД пашаеҥын фуражкыжым… Чыла тидыже кызыт тоштерын экспонатышкыже савырнен.
Подвал пырдыжыште ятыр вере тудо жапыште арестоватлыме еҥ-влакын возен кодымыштым лудаш лиеш. Кеч ты возымыжо эркын копландаралтеш Тюрьма камер-влак лиймым решоткан омса, кроватьым шындыме остов-влакын аралалт кодмышт пеҥгыдемдат. Николай Аракчеевын ойлымыжо почеш, лӱен пуштмо еҥ-влакын капыштым воктене оралтын кудывечышкыже луктеденыт. кызыт тушто СИЗО-н кудывечыже…
Кодшо ийын лӱмлӧ сӱретче Александр Бакулевский тоштерлан сӱретым сӱретлен. Тушто тудо лӱен пушташ пунчалме еҥ-влак шотышто приговорым шуктымым ончыктен. Вет авторынат чӱчӱжӧ репрессийыш логалын. Кызыт ты сӱретым тоштерыште ужаш лиеш.
С.Носова.
ГУЛАГ тоштерыште.