МАРИЙ ЙӰЛА

Шоҥшо — шуракалыше да кычалтылше изи янлык…

32 ий гыч савырнен толшо акрет зороастрийский( марий-влакын сатурниан) календарь кажне айдемын ойыртетмалтше койыш-шоктышыжым тӱжваке лукташ полша. Кажне идалыкын шкенжын янлык тотемже уло, тудат айдемын илышыжым виктара. Эшежым 12 ий гыч саврынен толшо эрвел календарьынат шкенжын палыже-влак улыт. Тудыжо тений 15-16 февраль йӱдым илышыш пура. Вӱд йоктарыше палыште у тылзе шочмо да кече тылзе дене петыралтме годым тӱҥалеш. А тидыже пӱрымашан событий-влак лийын кертме нерген шижтарат. Сандене кок календарьын тӱҥалме пагытым астролог-влак шнуй пагытлан шотлат. Лач тунам еҥ-влак шкеныштым чот эскерышаш, осал койыш, шонымаш деч эрнаш тыршышаш улыт. Лач ты пагытыште еҥ-влак ончыкылык илышыштлан, обществыште лийшашлык чыла событийлан негызым пыштат. У ий сайын эртыже манын, марий астролог Мира Якимован темлымашыжымат шотыш налаш уто огыл.

 — Зороастрийский календарь почеш У ий тений 21 мартыште толеш. Тӱен (верблюдын) идалыкшым Шоҥшо идалык вашталта. Тиде ий Хварна умылымаш — эрык, шуко порылык, вучыдымо событий-влак лийын кертме — дене кылдалтын. Тиде виешлыме нелытым шке ӱмбач налын кудалтымашым, волгыдыш лектын кертмым ончыктышо символ. Тыгай идалык чыла мӧҥгешла савырен кертеш. Сандене ий мучко шуко событий лийшаш. Закон-влакат вашталт кертыт. Обществыште, кугыжанышыште шуко вашталтыш лиеш. Но чылажат ала-кӧн кумылжо але ончылгоч палемдыме почеш огыл, а вучыдымын лийын кая. Мутлан, иктажше переврортым монь ышташ шона гын, шкежак тидлан кӧра туткарыш логалын кертеш. Шукынжо вучыдымын шоныдымо кӱкшытыш шуын кертыт: манмыла, «лавыра гыч кугыжаш» але мӧҥгела «кугыжа гыч   лавыраш». Сандене кӧ пӱрымашлан ӧпкелалт ила гын, лач тений сеҥымашке шуаш шуко йӧн лектеш. Ты идалыкыште шуко уым пален налына, шуко вашталтышым ужына. Ӧрын шогыде  уым, чыным кычалше-влакын сай идалыкышт лиеш. Но тидын годым мом шонен ыштышашым раш палыман, палемдыме цельыш кайымаште чоткыдо лийман. Шоҥшо идалыкыште пророк- влак лектыт да  нунын ончыко ужын моштымышт илышыште, чынжымак, шукталт толеш.

Шоҥшо- шуркалыше, кычалтылаш йӧратыше изи янлык. Тудым чаманаш кумылым луктеш гынат, тудо шке верчше шоген, шкенжым арален налын кертеш. Тӱжвач ончен, ваштареш шогалын кертеш манын отат шоналте. Шоҥншо пеҥгыде койыш-шоктышан, шкенжын мо уло сайжым аклен да арален кодаш тыршыше, чҥнгат манаш лиеш, но у вашталтыш-влаклан эре ямде улеш. Лач тудо У ийыште мемнан илышынам виктараш тӱҥалеш.

Шоҥшылан ваштареш шогышо тотем — маймыл. Тудо еҥ-влак коклаште кылым ыштен моштыдымыжо, шала, руалын каласыме, лӱдшӧ койышыж дене палдырна.

Тиде идалык ешым чумыраш,  пеҥгыдемдаш, икшыван лияш полша. Шошо, шыже сай лектышан, кеҥеж, теле тургыжландарыше лийыт.

У ий йӱдым ик йӱлам эртараш темлем. Изирак кож вуйым кучен, ик шонымашым вуйышто кучыман. Идалык жапыште тудо шукталтешак.

С.Носова.

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий